Samochód autonomiczny

Junior, autonomiczny Volkswagen Passat, na kampusie Stanford University (2009)

Hyundai Ioniq 5 Robotaxi, 2021

Pojazd autonomiczny (ang. autonomous vehicle – AV), pojazd zdalnie połączony i zautomatyzowany (ang. connected and automated vehicle – CAV), także: samochód samosterujący (ang. self-driving car), samochód autonomiczny (ang. autonomous car), pojazd bez kierowcy (ang. driverless vehicle), lądowy pojazd bezzałogowy (ang. unmanned land vehicle) – „pojazd samochodowy, wyposażony w systemy sprawujące kontrolę nad ruchem tego pojazdu i umożliwiające jego ruch bez ingerencji kierującego”^[1].

Pojazdy autonomiczne można podzielić według funkcji, jaką pełnią na trzy grupy^[2]:

1. posiadane na własność służące indywidualnym potrzebom gospodarstwa domowego lub firmy (np. Tesla Model S) – jest to naturalna ewolucja samochodu od czasu wynalezienia automobilu (ang. autonomous automobile);
2. dostępne i przywoływane na żądanie, służące okazjonalnym potrzebom indywidualnych osób, rodzin i znajomych – jest to połączenie usług carsharingu i ridesoursingu/ridehailingu (np. Uber), rozwijane w szczególności przez firmę Waymo (ogólnie określane przez tę firmę jako self-driving car), tzw. samochód Google – Google car, czyli wycofany obecnie z użytku pojazd Firefly i jego następcy, produkowani przy współpracy z producentami motoryzacyjnymi na bazie ich platform (które to doświadczenia w przyszłości z pewnością posłużą do sprzedaży pojazdów indywidualnym klientom);
3. współdzielone przez kilkuosobową lub kilkunastoosobową grupę zazwyczaj obcych sobie ludzi, poruszające się na stałych trasach według rozkładu jazdy lub na elastycznych trasach z dedykowanymi przystankami na żądanie, służące w szczególności transportowi tzw. pierwszej i ostatniej mili w pobliżu masowego transportu zbiorowego oraz dużych kampusów, kompleksów przemysłowych, usługowych lub mieszkalnych – są to poruszające się z miejską prędkością mikrobusy bezzałogowe (driverless shuttles) produkowane m.in. przez firmy: Navya i Easymile (EZ10)^[3].

Najczęściej samochody autonomiczne to przeróbki pojazdów dostępnych na rynku (np. Toyota Prius, Audi TT itd.). Potrafią one wykrywać przeszkody i poruszać się po drogach bez udziału człowieka^[4].

Samochody autonomiczne używają technik typu lidar, radar, GPS, widzenie komputerowe w celu nawigacji i omijania przeszkód^[5].

Wiele dużych firm zbudowało własne samochody autonomiczne, np.: Mercedes-Benz, General Motors, Bosch, Nissan, Toyota, Audi, Volvo, Nvidia i Google^[6][7].

Testy pojazdów autonomicznych

Świat

W latach 2004–2007 prace nad samochodami autonomicznymi nabrały tempa dzięki Darpa Grand Challenge^[8].

Od 10 maja 2018 roku samochody autonomiczne mają prawo zabierać pasażerów na pokład w stanie Kalifornia^[9].

Google oferuje darmowe przejazdy dla mieszkańców, w Arizonie, na obszarze dwukrotnie większym niż San Francisco^[10].

W grudniu 2020 rozpoczęto testowanie autonomicznej taksówki("RoboTaxi") na ulicach liczącego ponad 13 milionów mieszkańców Shenzhen w Chinach. Są to pojazdy autonomiczne 5 poziomu firmy AutoX, a więc nie muszą nawet posiadać kierownicy czy pedałów by się poruszać po drogach^[11].

31 maja 2021 roku odcięto decyzją władz chińskich Liwan (część kantonu) zamieszkiwany przez 140 000 ludzi. Powodem był wzrost liczby zakażeń wynikający z pandemii. Aby ograniczyć rozprzestrzeniania się wirusa, pozwolono na transporty żywności, leków i testów przy użyciu pojazdów autonomicznych. Baidu Apollo i WeRide według dziennikarzy rzuciły do akcji wszystkie wolne pojazdy autonomiczne jakie miały – na ulicach pojawiły się robotaksówki oraz robo-autobusy. Wszystkie działały całkowicie autonomicznie bez człowieka za kierownicą, nawet w formie zabezpieczenia jak podczas niektórych testów^[12].

7 października 2021 – koncern General Motors zaprezentował system "Ultra Cruise" - ich autopilot pozwala na jazdę samochodu bez kierowcy w 95% sytuacji na dowolnej drodze publicznej i prywatnej.^[13]

Polska

Gdańsk

W Gdańsku, w ciągu dwudziestu czterech dni we wrześniu 2019 roku, dzięki udziałowi miasta w międzynarodowym projekcie Sohjoa Baltic, prowadzone były badania, promocja i testy zautomatyzowanych, poruszających się bez kierowcy elektrycznych minibusów EasyMile EZ10, jako części łańcucha transportu publicznego, a w szczególności połączeń "pierwszej i ostatniej mili"^[14][15][16].

Pozostałe

W 2019 roku miały odbyć się testy samochodu autonomicznego w Polsce, na odcinku autostrady A4 Kraków – Tarnów^[17][18].

Ustawodawstwo

Polska

W polskim prawie definicja pojazdu autonomicznego oraz warunki wykorzystania dróg na potrzeby prac badawczych nad pojazdami autonomicznymi zostały wprowadzone Ustawą z dnia 11 stycznia 2018 r. o elektromobilności i paliwach alternatywnych (Dz.U. z 2022 r. poz. 1083), która zmieniła Ustawę z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (Dz.U. z 2022 r. poz. 988) poprzez dodanie do rozdziału 5 "Porządek i bezpieczeństwo ruchu na drogach" oddziału 6 "Wykorzystanie dróg na potrzeby prac badawczych nad pojazdami autonomicznymi".

Definicja z art. 65k Prawa o ruchu drogowym brzmi następująco:>:

Art. 65k. Ilekroć w niniejszym oddziale jest mowa o pojeździe autonomicznym, należy przez to rozumieć pojazd samochodowy, wyposażony w systemy sprawujące kontrolę nad ruchem tego pojazdu i umożliwiające jego ruch bez ingerencji kierującego, który w każdej chwili może przejąć kontrolę nad tym pojazdem.

Zgodnie z art. 65l ust. 1 Prawa o ruchu drogowym, na polskich drogach możliwe jest przeprowadzanie testów pojazdów na określonych w ustawie zasadach:

Art. 65l. 1. Prowadzenie prac badawczych związanych z testowaniem pojazdów autonomicznych w ruchu drogowym na drogach publicznych, w szczególności na potrzeby zastosowania pojazdów autonomicznych w transporcie zbiorowym i realizacji innych zadań publicznych, jest możliwe pod warunkiem spełnienia wymagań bezpieczeństwa i uzyskania zezwolenia na przeprowadzenie tych prac.

Stany Zjednoczone

Toyota Prius przerobiona przez Google, aby mogła działać jako samochód autonomiczny

Pod koniec 2013 roku cztery stany USA, Nevada, Floryda, Kalifornia i Michigan, miały już uchwalone prawo zezwalające na poruszanie się samochodów autonomicznych po drogach publicznych^[19][20][21].

Poziomy autonomiczności

Jest 5 poziomów autonomii pojazdu^[22]:

Poziom 0

systemy wspomagania kierowcy – np. ESP, ABS, tempomat; tego rodzaju systemy ma wiele modeli samochodów

Poziom 1

automatyzacja jednego elementu wymaganego do prowadzenia pojazdu, np. utrzymywanie stałej odległości od poprzedzającego pojazdu

Poziom 2

jazda „półautonomiczna” – pojazd kontroluje kierunek jazdy, odpowiada za pas ruchu, przyspieszenie, hamowanie i kierowanie, kontroluje odległość od poprzedzających pojazdów (np. jazda po autostradzie)

Poziom 3

komputer przejmuje kontrolę nad pojazdem, jak poprzednio (np. w czasie jazdy po autostradzie) oraz w prostych sytuacjach drogowych w mieście – kierowca zajmuje się sytuacjami trudnymi i skomplikowanymi w mieście

Poziom 4

zasadniczo jazda w pełni autonomiczna – kierowca nie musi kierować pojazdu w czasie manewrów skomplikowanych w mieście oraz dowolnych innych; pojazd ma urządzenia do ręcznego kierowania (np. kierownica, dżojstik), ale wykorzystywane są tylko na życzenie kierowcy „chcącego samemu poprowadzić”

Poziom 5

jazda w pełni autonomiczna – pojazd nie ma urządzeń do ręcznego kierowania

Historia osiągania poziomów autonomiczności pojazdu

Przykłady dla samochodów osobowych, dostępnych w sprzedaży dla zwykłego użytkownika:

• poziom 0 osiągały już typowe pojazdy nowe sprzedawane w Europie w 2012 roku; np. ABS jako obowiązkowy system w nowych samochodach miał zostać wprowadzony w każdym nowym aucie sprzedawanym w Europie od 2017 roku^[23]
• poziom 1 osiągnęło wiele nowych aut sprzedawanych już w 2018 roku^[24]
• poziom 2 osiągnął sprzedawany od 2018 roku Cadillac CT6 (z wyjątkiem braku zmiany pasa na autostradzie)^[25]
• poziom 3 mają osiągnąć samochody sprzedawane od 2019 roku^[22]
• poziom 4 osiągnął m.in. zaprezentowany w 2021 roku Hyundai Ioniq 5 Robotaxi.^[26]

Poza tym przedstawiciele amerykańskiego przedsiębiorstwa Tesla stwierdzili, że od 2016 roku każdy ich nowy pojazd ma wystarczające możliwości sprzętowe, by ich samochody sterowane były samoczynnie i niezależnie^[27].

Zobacz też

• dron
• modelarstwo RC

Przypisy