Samodzielny Korpus Litewski

Samodzielny Korpus Litewski (Korpus Litewski[1], ros. Литовский отдельный корпус, Oddzielny Korpus Litewski) – korpus Armii Imperium Rosyjskiego utworzony w 1817 r., przemianowany na 6 Korpus Armijny po wojnie rosyjsko-tureckiej 1828/29. Specyfiką korpusu było to, że służyli w nim w większości rdzenni mieszkańcy Ziem Zabranych.

Historia jednostki

Korpus powstał na fali liberalnej polityki cara Aleksandra I jako jeden z szeregu przyjaznych wobec Polaków gestów, które miały pobudzać ich nadzieje na powiększenie Królestwa Kongresowego o ziemie guberni zachodnich. Na mocy ukazu z 17 lipca 1817 r. powołano osobny Korpus Litewski, który od 1819 r. wraz z rosyjskim korpusem rezerwowym gwardii i Wojskiem Polskim znajdował się pod wspólną komendą wielkiego księcia Konstantego.

Rekrutów (Polaków, Litwinów, Rusinów) do korpusu powoływano wyłącznie z guberni wileńskiej, grodzieńskiej, mińskiej, obwodu białostockiego, guberni wołyńskiej i podolskiej.

Część personelu Korpusu Litewskiego związana była z ruchem dekabrystów. W styczniu 1826 r. oficerowie i żołnierze stacjonującego w Brańsku batalionu saperów odmówili złożenia przysięgi na wierność carowi Mikołajowi I. Bunt został stłumiony, a przywódcy skazani na karę śmierci, którą zamieniono na zesłanie na Syberię[2].

Za panowaniu Mikołaja I korpus został poddany intensywnej rusyfikacji. W 1827 r. jego bezpośrednim dowódcą mianowano gen. Grigorija Rosena, a w 1829 r. zmieniono nazwę jednostki na 6 Korpus Armijny.

W okresie powstania listopadowego pojawiły się propozycje przeciągnięcia żołnierzy korpusu na stronę powstańców. Jednak Józef Chłopicki i Rada Administracyjna celowo zrezygnowali z tego pomysłu. W konsekwencji pod dowództwem Rosena jednostka uczestniczyła w tłumieniu powstania, walcząc m.in. pod Wawrem, Dębem Wielkim i Iganiami.

Po stłumieniu powstania 6 korpus rozwiązano.

Skład

W skład korpusu wchodziły ówczesne 18 i 27 Dywizje Piechoty, 29 Brygada Artylerii oraz pułki lejbgwardii: Litewski, Wołyński (Волынский лейб-гвардии полк), Podolski Pułk Kirasjerów (лейб-гвардии Подольский кирасирский полк), Pułk Ułanów Jego Wysokości (уланский цесаревича Константина Павловича) i Grodzieński Pułk Huzarów[3]. Według Wacława Tokarza korpus składał się z 24 i 25 Dywizji Piechoty, brygady grenadierów litewskich, litewskiej brygady artylerii i dywizji ułanów[4]. Wraz ze swoją gwardią liczył 17 pułków piechoty, 7 pułków jazdy i 11 baterii artylerii[5].

Dowódcy

Umundurowanie

Oddzielny Korpus Litewski został umundurowany na wzór Wojska Polskiego w Kongresówce. Na sztandarze umieszczono dwugłowego srebrnego orła z Pogonią na piersiach[5]. Wyróżnikiem żołnierzy korpusu były srebrny kolor oporządzenie i żółte wyłogi, kołnierze, wypustki.

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Korpus Litewski, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2022-01-15].
  2. ↑ Zbigniew Romaniuk: Historia Brańska. [dostęp 2011-05-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-22)].
  3. ↑ Литовский отдельный корпус (ros.). [dostęp 2011-05-21].
  4. ↑ Wacław Tokarz: Wojna polsko-rosyjska 1830 i 1831. Warszawa: 1994, s. 56.
  5. ↑ a b Dariusz Ostapowicz: Boreml 1831. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 2010, s. 45. ISBN 978-83-11-11708-2.