Samolot

Samolot braci Wright podczas pierwszego lotu
Samolot pasażerski Airbus A380

Samolot – załogowy bądź bezzałogowy statek powietrzny cięższy od powietrza (aerodyna), utrzymujący się w powietrzu dzięki sile nośnej wytwarzanej za pomocą nieruchomych, w danych warunkach, względem statku skrzydeł. Ciąg potrzebny do utrzymania prędkości w locie poziomym wytwarzany jest przez jeden lub więcej silników.

Wyróżnia się dwa rodzaje napędów:

  • śmigłowy, w którym moment obrotowy silnika zamieniany jest na ciąg za pomocą śmigła; do takiego napędu stosuje się silniki tłokowe lub turbinowe,
  • odrzutowy, w którym ciąg wytwarzany jest bezpośrednio w silniku; zwykle stosuje się silniki turboodrzutowe, silniki rakietowe wykorzystywane są głównie w konstrukcjach eksperymentalnych lub jako napęd pomocniczy przy starcie.

Historia samolotu

Samolot pożarniczy Bombardier 415

Ludzie od niepamiętnych czasów marzyli o lataniu. Na podstawie obserwacji ptaków Leonardo da Vinci (1452–1519) zaprojektował pierwszą lotnię. Pionierzy latania, tacy jak Niemiec Otto Lilienthal (1848–1896), udowodnili, że szybowiec może wynieść człowieka w powietrze.

Pod koniec XIX w. wielu wynalazców próbowało skonstruować samolot, czyli szybowiec z napędem. Udało się to dwóm Amerykanom braciom Orville’owi (1871–1948) i Wilburowi (1867–1912) Wrightom, którzy zbudowali samolot poruszany silnikiem tłokowym i w 1903 roku dokonali pierwszego kontrolowanego przelotu[1]. Trwał on 12 sekund. Tego samego dnia bracia dokonali kolejnych trzech przelotów, w których samolot przeleciał 270 metrów, a najdłuższy lot trwał 59 sekund. Ten rok uznaje się za początek ery samolotów. Bracia Wright nie byli jednak pierwszymi, którzy zasłużyli się na polu budowy samolotów. Pierwszym człowiekiem, o którym można powiedzieć, że podróżował na pokładzie samolotu, był Clément Ader (1841–1925), który wzniósł się maszyną napędzaną silnikiem parowym.

Pierwsze prace nad silnikiem odrzutowym prowadzono w latach 30 XX wieku. Silniki tłokowe okazały się niezbyt przydatne przy dużych prędkościach oraz na znacznych wysokościach, gdzie powietrze jest rozrzedzone. Potrzebny był nowy typ silnika. Już w latach 30 XX w. brytyjski inżynier Frank Whittle (1907–1996) opatentował projekt silnika odrzutowego, ale pierwszym odrzutowcem był niemiecki Heinkel He 178, poddany próbom w 1939 roku. Brytyjskie i amerykańskie odrzutowce pojawiły się niedługo potem, w czasie drugiej wojny światowej. Dzisiejsze tego typu samoloty mogą pokonać barierę prędkości dźwięku[2].

Polską nazwę „samolot” wprowadził Władysław Umiński[3][4].

Cechy konstrukcyjne samolotów

Elementy konstrukcji na przykładzie samolotu PZL-104 Wilga

Ogólne określenie charakterystycznych rozwiązań zastosowanych przy budowie określonego samolotu. Mogą dotyczyć między innymi:

Zobacz też

Przypisy

  1. Telegram from Orville Wright in Kitty Hawk, North Carolina, to His Father Announcing Four Successful Flights, 1903 December 17 - World Digital Library, www.wdl.org [dostęp 2017-11-26] (ang.).
  2. Encyklopedia pytań i odpowiedzi (Brian Williams)
  3. Po raz pierwszy użyta w jego powieści Samolotem naokoło świata z 1911.
  4. Janusz Kędzierski: Pod niebem własnym i obcym. Wyd. Min. Obrony Narodowej, 1978, s. 99.

Media użyte na tej stronie

PZL-104 Wilga Góraszka (napisy).JPG
Autor: Łukasz Golowanow & Maciek Hypś, Konflikty.pl, derivative: Kapitel, Licencja: CC0
Samolot PZL-104 Wilga
Cechy konstrukcyjne samolotow.svg
(c) Greebo z polskiej Wikipedii, CC-BY-SA-3.0
Graficzne przedstawienie podstawowych cech konstrukcji samolotów ojawiajacych sie w opisach wikipedii (górnopłat/dolnopłat, latające skrzydło)
First flight2.jpg
First successful flight of the Wright Flyer, by the Wright brothers. The machine traveled 120 ft (36.6 m) in 12 seconds at 10:35 a.m. at Kill Devil Hills, North Carolina. Orville Wright was at the controls of the machine, lying prone on the lower wing with his hips in the cradle which operated the wing-warping mechanism. Wilbur Wright ran alongside to balance the machine, and just released his hold on the forward upright of the right wing in the photo. The starting rail, the wing-rest, a coil box, and other items needed for flight preparation are visible behind the machine. This is described as "the first sustained and controlled heavier-than-air, powered flight" by the Fédération Aéronautique Internationale, but is not listed by the FAI as an official record.
Fliegerwerft 2008 Borkum 061.jpg
(c) Markus Kress, CC BY-SA 3.0
Focke Wulf Fw 44 "Stieglitz" über Norderney
I-DPCN at work 03 (4203528315).jpg
Autor: Maarten Visser from Capelle aan den IJssel, Nederland, Licencja: CC BY-SA 2.0
A Bombardier 415 (Italian-registered as I-DPCN) dropping water during a firefighting session.