Samolot dwubelkowy
 | Ten artykuł od 2016-01 wymaga zweryfikowania podanych informacji. |
Samolot dwubelkowy (w układzie dwubelkowym) - samolot, którego usterzenie ogonowe zamontowane jest na końcu dwóch równoległych belek ogonowych, umieszczonych obok siebie w płaszczyźnie poziomej. Część z nich (z bardziej masywnymi belkami ogonowymi) nazywana jest też popularnie samolotami dwukadłubowymi, lecz nie jest to do końca ścisłe, gdyż konstrukcje te posiadają oprócz dwóch belek ogonowych kadłub centralny. Poniżej opisano także samoloty dwukadłubowe w ścisłym znaczeniu.
Samoloty dwubelkowe (z kadłubem centralnym)
Samoloty w układzie dwubelkowym mają stosunkowo krótki centralny kadłub mieszczący kabinę załogi, nazywany czasami gondolą. Do kadłuba przymocowane są skrzydła, z którymi łączą się z dwie belki ogonowe, po obu stronach kadłuba. W zależności od konstrukcji, belki te mogą być cienkie lub przypominać grubością kadłuby. Belki na końcu mają indywidualne stateczniki pionowe ze sterami kierunku i są połączone statecznikiem poziomym ze sterem wysokości, przez co całość konstrukcji przypomina ramę (jedynie w sporadycznych konstrukcjach belki się nie łączą). W mniejszości konstrukcji końcówki statecznika poziomego wystają na zewnątrz belek kadłubowych. W przypadku samolotów dwusilnikowych, belki stanowią zazwyczaj przedłużenie do tyłu gondoli silnikowych mocowanych w skrzydłach, natomiast w przypadku samolotów jednosilnikowych napęd stanowi silnik ze śmigłem pchającym lub odrzutowy na końcu kadłuba głównego.
Układ dwubelkowy był znacznie rzadziej stosowany od konwencjonalnego układu z jednym kadłubem zakończonym usterzeniem. Szczególnie rzadko stosowany jest w połączeniu z napędem odrzutowym (głównie w samolotach wojskowych konstrukcji de Havillanda), dlatego współcześnie występuje jeszcze rzadziej. Przyczynami jego stosowania zwykle bywały:
- w celu zastosowania drzwi ładunkowych z tyłu kadłuba samolotu (np. Fairchild C-119 Flying Boxcar, Nord Noratlas)
- w celu zastosowania pojedynczego silnika ze śmigłem pchającym lub jako jeden ze sposobów zamontowania krótkiego silnika odrzutowego w kadłubie (np. Saab 21, De Havilland Vampire)
- w celu uzyskania dobrej widoczności z kabiny w dół we wszystkich kierunkach (np. Focke-Wulf Fw 189)
- w celu zwiększenia sztywności przy lekkich konstrukcjach lub wewnętrznej objętości kadłuba (Rutan Voyager, Scaled Composites Grizzly, Virgin Atlantic GlobalFlyer)
W konkretnych samolotach przyczyny stosowania takiego układu mogły być jeszcze inne, np. w Lockheed P-38 Lightning jako efektywny sposób pomieszczenia dwóch silników z turbosprężarkami i chłodnicami. W samolotach rolniczych w rodzaju PZL M-15 wysoko umieszczone belki były mniej narażone na rozpylane agresywne środki chemiczne.
Nie są samolotami dwubelkowymi wczesne konstrukcje lotnicze, napędzane śmigłem pchającym, gdzie usterzenie łączyło się z kadłubem za pomocą odkrytych kratownic lub ram (jak np. Airco DH.2).
Samoloty dwukadłubowe (znaczenie ścisłe)
Mniej typowymi konstrukcjami, wyjątkowo rzadko stosowanymi, były samoloty dwukadłubowe posiadające dwa takie same lub podobne równoległe kadłuby, każdy z usterzeniem i zwykle z silnikiem. Oba kadłuby posiadały wówczas odrębne kabiny załogi, lub tylko jeden z nich. Konstrukcje takie powstawały zwykle w drodze odpowiedniej modyfikacji istniejących konstrukcji samolotów jednokadłubowych, np. North American P-82 Twin Mustang, Heinkel He 111Z, w uproszczeniu - przez "połączenie" dwóch kadłubów przez nowe wspólne skrzydło. Przyczynami bywały chęć uzyskania większego zasięgu (większy zapas paliwa i dwóch pilotów - P-82), większej mocy układu napędowego (do holowania szybowców transportowych - He 111Z) lub większej pojemności.
Media użyte na tej stronie
North American XP-82 (44-83887) long range interceptor in flight. The XP-82 was a prototype of what became the F-82 Twin Mustang.
de Havilland dH-110 Sea Vixen D3, formerly of the Royal Navy as XP924, now on the UK Civil Register as G-CVIX, is maintained by De Havilland Aviation Ltd. at Bournemouth Airport, Dorset, England. The aircraft is seen here in its former Red Bull advertising markings, although it has now been repainted in its former Royal Navy Fleet Air Arm markings.
XP924 entered service with the Royal Navy in 1964 as an FAW.2 model. It ended its flying in 1991 as a trainer for teaching pilots to fly aircraft by remote control from the ground (for use as missile targets).
(Note: the slightly unreal look of this pic arises from the white cloud background. This is not a model nor have I cut it out and put it on a white background)
Lockheed P-38J-20-LO Lightning airplane "Yippee"
permission=Believed to be in the public domain, as it was taken from a US Air Force web site and is labeled as being from the "USAF Museum Photo Archive".