Samopał

Kozacy strzelający z samopałów, na obrazie Wasilija Surikowa.

Polski herb szlachecki z nobilitacji Brzeźnicki (mąż zbrojny trzyma w lewej dłoni samopał lufą do góry)

Samopał (z ros. самопал) – staropolskie potoczne określenie długiej gładkolufowej broni palnej, używanej od XVI do XVII wieku na Ukrainie i w Rosji^[1]. Termin ten jest nieprecyzyjny i odnosi się zarówno do prymitywnych rusznic i hakownic, nowocześniejszych muszkietów i arkebuzów oraz starszych typów karabinów z zamkami skałkowymi.

Współcześnie samopałem określa się również broń palną ustawianą przez kłusowników w lesie na ścieżkach (przesmykach) zwierzyny. Samopał wystrzeliwuje po potrąceniu przez zwierzynę drutu lub sznura uruchamiającego spust^[2].

W literaturze

Przykłady cytowane za Słownikiem języka polskiego^[3]:

• Semenowie książęcy sypnęli się na ratunek swego wodza; huknęły samopały, wrzaski (...) zlały się ze szczękiem żelaza.
• Bokami w dwóch szeregach szli żołnierze z samopałami na ramionach.
• Kozacy mieli już piechotę w dobrą broń ze skałkami krzemiennymi, czyli w samopały, opatrzoną.
• Spisa i samopał były całym hajdamaki uzbrojeniem.
• Tegoż wieczora i kilku następnych stawiliśmy samopały, lecz tygrysów nie było.
• Tego rodzaju samopał jest to wynalazek jedyny na wilcze polowanie.

W powieści Sienkiewicza Ogniem i mieczem, Rzędzian ratujący z rąk Bohuna kniaziównę Kurcewiczównę, śmiertelnie postrzelił z samopału wróżbitkę Horpynę.

Zobacz też

• piszczel

Przypisy