Samopał

Kozacy strzelający z samopałów, na obrazie Wasilija Surikowa.
Polski herb szlachecki z nobilitacji Brzeźnicki (mąż zbrojny trzyma w lewej dłoni samopał lufą do góry)

Samopał (z ros. самопал) – staropolskie potoczne określenie długiej gładkolufowej broni palnej, używanej od XVI do XVII wieku na Ukrainie i w Rosji[1]. Termin ten jest nieprecyzyjny i odnosi się zarówno do prymitywnych rusznic i hakownic, nowocześniejszych muszkietów i arkebuzów oraz starszych typów karabinów z zamkami skałkowymi.

Współcześnie samopałem określa się również broń palną ustawianą przez kłusowników w lesie na ścieżkach (przesmykach) zwierzyny. Samopał wystrzeliwuje po potrąceniu przez zwierzynę drutu lub sznura uruchamiającego spust[2].

W literaturze

Przykłady cytowane za Słownikiem języka polskiego[3]:

  • Semenowie książęcy sypnęli się na ratunek swego wodza; huknęły samopały, wrzaski (...) zlały się ze szczękiem żelaza.
  • Bokami w dwóch szeregach szli żołnierze z samopałami na ramionach.
  • Kozacy mieli już piechotę w dobrą broń ze skałkami krzemiennymi, czyli w samopały, opatrzoną.
  • Spisa i samopał były całym hajdamaki uzbrojeniem.
  • Tegoż wieczora i kilku następnych stawiliśmy samopały, lecz tygrysów nie było.
  • Tego rodzaju samopał jest to wynalazek jedyny na wilcze polowanie.

W powieści Sienkiewicza Ogniem i mieczem, Rzędzian ratujący z rąk Bohuna kniaziównę Kurcewiczównę, śmiertelnie postrzelił z samopału wróżbitkę Horpynę.

Zobacz też

Przypisy

  1. samopał, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2021-04-15].
  2. Marek P. Rzemień: 1000 słów o łowiectwie. Warszawa: Wyd. MON, 1986, s. 126; samopał, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2018-09-09].
  3. Witold Doroszewski: samopał. W: Słownik języka polskiego [on-line]. [dostęp 2018-09-09].

Media użyte na tej stronie

POL COA Brzeźnicki.svg
Autor:

Projekt graficzny: Tadeusz Gajl,

Crest and POL_COA_blank.svg: Tadeusz Gajl, vector version: Bastianow,
Charges and arrangement of the elements: Avalokitesvara
Inkscape-ws.svg Ta ^specifik^ z W3C grafika wektorowa została stworzona za pomocą Inkscape ., Licencja: CC BY-SA 3.0
Herb szlachecki Brzeźnicki
Surikov Pokoreniye Sibiri Yermakom.jpg
Vasiliy Surikov, "Yermak's conquest of Siberia". Canvas, oil. 5.99*2.85 m large.