Szmuel Josef Agnon

Szmuel Josef Agnon
Ilustracja
Imię i nazwisko

Szmuel Josef Czaczkes

Data i miejsce urodzenia

17 lipca 1888
Buczacz

Data i miejsce śmierci

17 lutego 1970
Jerozolima

Narodowość

żydowska

Język

jidysz, hebrajski

Ważne dzieła

Gość na noc

Szmuel Josef Agnon[1][2], również Samuel Agnon, właśc. Szmuel Josef Czaczkes (ur. 17 lipca 1888[3] w Buczaczu[a], zm. 17 lutego 1970 w pobliżu Tel Awiwu[3]) – izraelski prozaik hebrajski i badacz tradycji[3]. Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 1966. Autor powieści i opowiadań obrazujących środowisko chasydzkie na przełomie XIX i XX wieku.

Życiorys

Wychowywał się w rodzinie mocno związanej z żydowską tradycją. Samouk; od trzeciego do dziewiątego roku życia uczył się w trzech chederach, między innymi u swego ojca. Studiował język niemiecki i Talmud u prywatnych nauczycieli, a literaturę chasydzką w synagodze chasydów czortkowskich. Czytał literaturę galicyjskich Żydów oświeconych, później także dzieła niemieckie i skandynawskie, co było rezultatem opowiadań matki o tejże literaturze zasłyszanych w młodości. W 1907 roku[3] jako jeden z pionierów wyemigrował z Galicji (w ówczesnych Austro-Węgrzech) do Palestyny i osiadł w Jaffie. W latach 19131924 przebywał w Niemczech (od 1914 w Berlinie[3]). Powrócił do Palestyny w 1924 roku[3]. W 1929 podczas arabskich rozruchów w Jerozolimie zniszczono jego bibliotekę. Dwukrotnie był laureatem Nagrody Bialika (1934, 1950) praz Nagrody Izraela (1954, 1958). W roku 1966 wraz z Nelly Sachs otrzymał literacką Nagrodę Nobla[3].

Twórczość

Zaczął pisać w wieku ośmiu lat; początkowo w języku jidysz, a od momentu osiedlenia w Palestynie po hebrajsku. Początkowo jego prace opisywały ludzi i tradycje, później Izrael[3]. Jego najbardziej znanym utworem w jidysz jest Tojtn-tanc (Taniec śmierci). W Palestynie zadebiutował napisanymi już po hebrajsku opowiadaniami: Agunot (Porzucone żony) i Wehaja heakow lemiszor (Krzywe stanie się prostym). W czasie pobytu w Niemczech, wraz z Martinem Buberem, zamierzał wydać chasydzkie opowiadania; część z nich wydali w zbiorze Polin. Źródła twórczości Agnona to: dzieje Żydów w Galicji i jego źródła, współczesna literatura hebrajska i nauka o judaizmie, literatura i kultura niemiecka oraz inna literatura europejska. W późniejszym okresie poruszał tematy, którymi żyli osiedleńcy w Palestynie. W nowelach portretował młode społeczeństwo izraelskie. W jego twórczości ceniony był oryginalny styl narracji będący połączeniem tradycyjnych moralistycznych wywodów rabinackich z dramatyczną współczesną relacją dokumentalną[4].

Dzieła

  • Porzucone żony (opowiadanie, 1909)
  • Pełny zbiór opowiadań Agnona (1931)
  • Wydawanie za mąż (powieść 1931, wersja druga 1937)
  • Zwyczajna historia (powieść 1935)
  • Gość na noc (powieść 1939)
  • Wczoraj przedwczoraj (powieść 1945)
  • Szira (powieść 1971)

Zobacz też

Uwagi

  1. Sam Agnon twierdził, że urodził się 8 sierpnia 1888, czego nie potwierdzają dokumenty.

Przypisy

  1. Piotr Paziński: Szmuel Josef Agnon. Wirtualny Sztetl. [dostęp 2021-01-26].
  2. Agnon Szmuel Josef. encyklopedia.interia.pl. [dostęp 2021-01-26].
  3. a b c d e f g h Elke Schwarck, Autoren in Wort und Bild, Gütersloch: Reinhard Mohn OHG (niem.).
  4. Leksykon pisarzy świata XX wiek (autor hasła Wacław Sadkowski), Fundacja "Literatura Światowa" Warszawa 1993 s. 10 ISBN 83-900273-2-1

Media użyte na tej stronie

NobelP2.png
Alfred Nobel from public domain photo, in circle. (Photo taken 1896 or earlier).