Samuel Luter Geret

Samuel Luter Geret

Data i miejsce urodzenia	18 czerwca 1730 Toruń
Data i miejsce śmierci	25 listopada 1797 Toruń
Burmistrz Torunia

Zabytkowa siedziba dawnego folwarku Samuela Luthera Gereta

Samuel Luter Geret (ur. 18 czerwca 1730 w Toruniu, zm. 25 listopada 1797 w Toruniu) – toruński polityk, rajca miejski i burmistrz, publicysta.

Życiorys

Był synem Krzysztofa Henryka, seniora pastorów toruńskich i Elżbiety z d. Schloss. Kształcił się w toruńskim gimnazjum akademickim, a następnie we Frankfurcie, Wittenberdze (1749–1751) i Getyndze. W latach 1751–1754 był wykładowcą na uniwersytecie w Wittenberdze, a od 1754 profesorem toruńskiego gimnazjum. W latach 1755–1757 podróżował po ewangelickich krajach Europy Zachodniej zbierając pieniądze potrzebne na budowę nowego zboru w Toruniu.

W 1759 został sekretarzem Rady miejskiej. W latach 1761–1776 był rezydentem Torunia na dworze królewskim. Nawiązał tam liczne kontakty polityczne, zwłaszcza z ambasadą rosyjską. Był bliskim doradcą rosyjskiego posła Kaspra Salderna. Uczestniczył w sejmikach generalnych w 1764 i 1766, walcząc o wprowadzenie pełnej autonomii Prus Królewskich i przywrócenie uprzywilejowanego miejsca luteranom w Toruniu. W obliczu I rozbioru liczył na pomoc Rosji w uchronieniu Torunia przed Prusami. Od 1774 syndyk miejski, a od 1755 rajca. W tym też czasie uzyskał nobilitację. W latach 1782, 1787 i 1791 burgrabia toruński, a w 1792 prezydent Torunia. Po wejściu Torunia w skład Królestwa Prus po II rozbiorze, uczestniczył w pracach administracji pruskiej jako radca wojenny miasta.

Był właścicielem działającej w Toruniu księgarni. Posiadał pałac w rynku oraz znaczny folwark Geretowo pod miastem (ob. Katarzynka). Późno wszedł w związek małżeński, żeniąc się w 1781 z Katarzyną Goebel z Poznania. Zmarł bezdzietnie.

Publicystyka

Geret był także utalentowanym publicystą. Wypowiadał się w pracach historyczno-prawnych, opowiadając się za przyznaniem Prusom Królewskim autonomii; bronił ich wolności celnej i podatkowej. W 1772 otrzymał doktorat prawa uniwersytetu w Getyndze.

W latach 1760–1772 wydawał tygodnik informacyjny Thornische Wöchentliche Nachrichten und Anzeigen nebst einem Anhanhe von Gelehrten Sachen. Pismo to zyskało znaczny rozgłos; jako pierwsze w Polsce publikowało systematycznie wyniki obserwacji meteorologicznych prowadzonych w toruńskim Gimnazjum. Geter publikował w nich także swoje obszerne relacje z Warszawy. W latach 1787–1791 wydawał kolejną gazetę, "Thornische historische Nachrichten von [...] des jetzigen Türkenkrieges mit Russland und Österreich" zawierającą także wiadomości lokalne, a latach 1792–1795 "Wöchentliche Thornische Nachrichten und Anzeigen". Pisał także korespondencje dotyczące Polski do prasy niemieckiej.

Odziedziczył po ojcu spory księgozbiór, który dalej rozwijał. Był zwolennikiem wczesnego, umiarkowanego jeszcze Oświecenia. Był członkiem towarzystw naukowych w Moguncji, Augsburgu, Jenie i Getyndze.

Linki zewnętrzne

• "Thornische Wöchentliche Nachrichten" wydawane przez S. L. Gereta w wersji cyfrowej
• Samuel Luter Geret – publikacje w bibliotece Polona