Samuel Seelenfreund

Samuel Seelenfreund
Data i miejsce urodzenia

31 grudnia 1882
Rymanów

Data i miejsce śmierci

3 grudnia 1961
Katowice

Miejsce spoczynku

cmentarz żydowski w Katowicach

Zawód, zajęcie

prawnik

Miejsce zamieszkania

Rymanów, Brzozów, Katowice

Tytuł naukowy

doktor

Edukacja

C. K. Gimnazjum w Sanoku

Alma Mater

Uniwersytet Wiedeński

Rodzice

Salomon Seelenfreund

Małżeństwo

Franciszka z d. Schipper

Dzieci

Leon, Henryka, Mosze, Geula

Krewni i powinowaci

Ignacy Schiper (szwagier)

Salomon Seelenfreund (ur. 31 grudnia 1882 w Rymanowie, zm. 3 grudnia 1961 w Katowicach) – prawnik, działacz społeczności żydowskiej.

Życiorys

Według tradycyjnego przekazu jego rodzina wywodziła się od hiszpańskich marranów, a jej przedstawiciele pierwotnie nosili nazwisko „Hilo”, zaś nazwisko Seelenfreund nadały im władze austriackie[1]. Pochodził z zamożnej rodziny, jego dziadkowie uzyskiwali dochód z opłat pobieranych na rogatkach[1].

Samuel Seelenfreund urodził się 31 grudnia 1882 w Rymanowie[2][3]. Był synem Salomona (tamtejszy kupiec i prezes zarządu gminy żydowskiej, zm. 1931[4][5][6][1]. Miał brata Lazara[5]. W kręgu rodziny był określany „Szmuel”[1].

Uczył w chederze do 15 roku życia[1]. Następnie w charakterze prywatysty kształcił się w C. K. Gimnazjum w Sanoku[3], gdzie w 1901 ukończył VIII klasę i zdał egzamin dojrzałości (w jego klasie byli m.in.: Marian Dienstl-Dąbrowa, Franciszek Jun, Roman Saphier)[7][1]. Po maturze podjął studia prawnicze na Wydziale Prawa Uniwersytetu Lwowskiego, które po dwóch latach kontynuował na Uniwersytecie Wiedeńskim[1]. Tam pozostawał pod wpływem ideologa syjonizmu i dziennikarza czasopisma „Neue Freie Presse”, Theodora Herzla[1]. Studia prawnicze ukończył summa cum laude (z najwyższą pochwałą), uzyskując stopień doktora[1].

W 1910 poślubił pochodzącą z Tarnowa Franciszkę Shipper (ur. 1887[8], siostra Ignacego Schipera, absolwentka seminarium nauczycielskiego)[1][9][10]. Przed 1914 mieszkał nadał w Wiedniu, gdzie po wybuchu I wojny światowej jako kandydat adwokacki przebywał wraz z żoną i dwojgiem dzieci (synem i córką) pod adresem Laudongasse 69[11][1]. Jesienią 1914 został zmobilizowany do służby w C. K. Armii z grona przedstawicieli wolnych zawodów[12]. W trakcie wojny wyjechał z rodziną do Przemyśla[1]. Służył w korpusie audytorów i w ramach służby został przeniesiony do Brzozowa tj. w okolicy rodzinnego Rymanowa[1]. Mając tam swoją siedzibę w 1916 został wpisany na listę c. k. adwokatów[13][14].

Po nastaniu niepodległej II Rzeczypospolitej zarejestrował się w 1919 w Biurze Palestyńskim dla Galicji i Śląska jako osoba zamierzejąca przesiedlić się do Palestyny[15]. Pozostał w Brzozowie i oddał się pracy zawodowej adwokata, którą wykonywał tam do 1939[16][1][17]. Pozostawał w okręgu Izby Adwokackiej we Lwowie[18]. Zajmował się głównie sprawami z zakresu prawa cywilnego[1]. Został czołowym ekspertem prawniczym w Polsce w zakresie kontraktów i koncesji na poszukiwanie ropy naftowej, występując przed sądami w Sanoku i w Warszawie[1]. Ponadto brał udział w działalności społeczności żydowskiej oraz w ruchu syjonistycznym[1][19]. Był członkiem zarządu oraz przewodniczącym zarządu gminy żydowskiej (kahał) w Brzozowie do września 1939[20][21][9][22][23]. Politycznie przynależał do ortodoksów[24]. W połowie listopada 1926 zasiadł w reaktywowanym komitecie lokalnym organizacji syjonistycznej w Brzozowie[20]. Działał też w administracji miasta i na rzecz jego rozwoju[9][1]. Sprawował stanowisko zastępcy burmistrza Brzozowa[9][22]. Był inicjatorem zawarcia umowy z firmą Siemens na dostawę prądu (do 1929 nie było w Brzozowie sieci elektrycznej), stworzenia kursów autobusowych do najbliższych stacji kolejowych (Rymanów i Sanok), budowy nowego gmachu Państwowego Gimnazjum w Brzozowie[1][9]. Zasiadał w różnego rodzaju komitetach i instytucjach[9].

Po wybuchu II wojny światowej wyjechał z rodziną do Stryja[1]. Wraz z żoną, młodszą córką i krewnym przebywali na Syberii[1]. Po wojnie osiadł w Katowicach[1]. W 1946 został radcą prawnym w Ministerstwie Przemysłu Polski Ludowej[1]. Publikował w branżowym czasopiśmie „Węgiel”[25][26]. Po przejściu na emeryturę był radcą prawnym w Katowicach[1]. Zamieszkiwał przy ulicy Jana Kilińskiego 16/3[27]. Samuel Seelenfreund zmarł 3 grudnia 1961 w Katowicach[28][2]. Następnego dnia został pochowany na tamtejszym cmentarzu żydowskim przy ul. Kozielskiej[28][2]. Jego żona zmarła 18 czerwca 1960[8][29]. Ich dziećmi byli:

  • syn Leon (wzgl. Leon, Lushek, Loshek)[9], ur. 1911 w Nowym Targu[30], absolwent Państwowego Gimnazjum w Brzozowie z 1929 i studiów prawniczych na Uniwersytecie Warszawskim z 1933, działacz syjonistyczny i robotniczy, w 1934 wyjechał do Palestyny, tam podjął pracę w fabryce Shemen, gdzie w lipcu 1935 porażony prądem poniósł śmierć w wypadku podczas pracy w Hajfie[1][9][19][31], około dwa lata później w lokalu WIZO (Women International Zionist Organisation) w Łodzi otwarto bibliotekę zadedykowaną jego osobie[32],
  • córka Henryka (Risha)[9][33], ur. w 1912 w Nowym Targu, absolwentka Państwowego Gimnazjum w Brzozowie z 1930[34][35] i studiów prawniczych na Uniwersytecie Warszawskim z 1934, po czym tymczasowo pracowała w kancelarii ojca, poślubiła prawnika i zamieszała w Warszawie, gdzie przebywała po 1939, podczas wojny owdowiała (mąż zginął w Majdanku), a po niej mieszkała w Katowicach[1][9],
  • syn Mosze Aron[36][37] (wzgl. Amit, Aharon), ur. 1918, absolwent Państwowego Gimnazjum w Brzozowie z 1936, w 1937 wyjechał na studia do Palestyny na uczelni Technion, podczas II wojny służył w armii brytyjskiej[1][9],
  • córka Geula (Lusia), ur. 1920, studiowała muzykę we Lwowie[1], po wojnie mieszkała z rodziną w Katowicach[1][9].

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac Moshe Amit-Seelenfreund: My Father's Home. jewishgen.org. [dostęp 2021-02-18].
  2. ↑ a b c Seelenfreund dr. Samuel. scatteredmind.co.uk. [dostęp 2021-02-15]. (ang.).
  3. ↑ a b CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1898/1899 (zespół 7, sygn. 24). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 474.
  4. ↑ The Rymanow cemetery survey was completed in 1992 by the US Commission. kehilalinks.jewishgen.org. [dostęp 2021-02-10]. (ang.).
  5. ↑ a b Błp. Salomon Seelenfreund. „Nowy Dziennik”. Nr 188, s. 8, 15 lipca 1931. 
  6. ↑ Wiadomości z kraju. Po zgodnie błp. Salomona Seelenfreunda. „Nowy Dziennik”. Nr 200, s. 11, 27 lipca 1931. 
  7. ↑ 20. Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1900/1901. Sanok: 1901, s. 36, 48.
  8. ↑ a b Franciszka Seelenfreund. cemetery.jewish.org.pl. [dostęp 2021-02-18].
  9. ↑ a b c d e f g h i j k l Ge'ulah (Lusha) Selenfreund: My Family. jewishgen.org. [dostęp 2021-02-18].
  10. ↑ Chaim Bank: Reb. Israel Feith. jewishgen.org. [dostęp 2021-02-18].
  11. ↑ Księga pamiątkowa i adresowa wygnańców wojennych z Galicyi i Bukowiny 1914-1915 oraz Album pamiątkowe. Cz. 3. Prowincya i Bukowina. Wiedeń: 1915, s. 101.
  12. ↑ Kleine Chronik. Die mobilisierte Wiener Justiz. „Neue Freie Presse”. Nr 18004, s. 2, 8 października 1914. (niem.). 
  13. ↑ In die Advokatenliste wurden eingetragen. „Verordnungsblatt des K.K. Justizministeriums”. St. XII, s. 240, 24 czerwca 1916. (niem.). 
  14. ↑ In die Advokatenliste wurden eingetragen. „Verordnungsblatt des K.K. Justizministeriums”. St. XVI, s. 350, 29 sierpnia 1916. (niem.). 
  15. ↑ Rejestracya emigrantów palestyńskich. „Nowy Dziennik”. Nr 124, s. 3, 22 czerwca 1919. 
  16. ↑ Książka telefoniczna. Warszawa: 1939, s. 587.
  17. ↑ Krzysztof Hajduk: Brzozów i powiat brzozowski w latach 1918–1939. Rzeszów: Edytorial, 2017, s. 92. ISBN 978-83-65551-23-8.
  18. ↑ Spis adwokatow na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej, sporządzony według stanu z dnia 1 lipca 1933 r.. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Sprawiedliwości”. Nr 16, s. 313, 1933. 
  19. ↑ a b Herzl Berger: Aryeh (Loshek) Seelenfreund, M.A.. jewishgen.org. [dostęp 2021-02-18].
  20. ↑ a b Wiadomości z kraju. Brzozów. Z ruchu sjońskiego. „Nowy Dziennik”. Nr 264, s. 7, 26 listopada 1926. 
  21. ↑ Moshe Amit-Seelenfreund: The Jewish “Intelligentzia” of Brzozow. jewishgen.org. [dostęp 2021-02-18].
  22. ↑ a b Chaim Bank: Some People I Knew. jewishgen.org. [dostęp 2021-02-18].
  23. ↑ Krzysztof Hajduk: Brzozów i powiat brzozowski w latach 1918–1939. Rzeszów: Edytorial, 2017, s. 104, 186. ISBN 978-83-65551-23-8.
  24. ↑ Krzysztof Hajduk: Brzozów i powiat brzozowski w latach 1918–1939. Rzeszów: Edytorial, 2017, s. 186. ISBN 978-83-65551-23-8.
  25. ↑ Samuel Seelenfreund. Sądownictwo Rozjemcze. „Węgiel”. Nr 1, s. 17-19, 1948. 
  26. ↑ Samuel Seelenfreund. Areszt śledczy pracownika. „Węgiel”. Nr 5, s. 36-37, 1948. 
  27. ↑ Zofia Bandurka: Wykaz imienny zaproszonych i obecnych na Zjeździe – przygotowała mgr Zofia Bandurkówna. W: Dwa dni w mieście naszej młodości. Sprawozdanie ze zjazdu koleżeńskiego wychowanków Gimnazjum Męskiego w Sanoku w 70-lecie pierwszej matury w roku 1958. Warszawa: 1960, s. 144.
  28. ↑ a b Samuel Seelenfreund. Nekrolog. „Trybuna Robotnicza”. Nr 287, s. 2, 4 grudnia 1961. 
  29. ↑ Syn Mosze podał rok śmierci matki w 1946. Moshe Amit-Seelenfreund: My Father's Home. jewishgen.org. [dostęp 2021-02-18].
  30. ↑ Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum Humanistycznego w Brzozowie za rok 1928/29. 1929: Brzozów, s. 35, 43.
  31. ↑ Herzl Berger: Aryeh Seelenfreund (A Eulogy on the Seventh Day of Mourning). jewishgen.org. [dostęp 2021-02-18].
  32. ↑ A Monument is Erected to the Memory of Comrade Seelenfreund, of Blessed Memory, in Lodz. jewishgen.org. [dostęp 2021-02-18].
  33. ↑ Rischa Seelenfreund: The Two Bibber Sisters. jewishgen.org. [dostęp 2021-02-18].
  34. ↑ Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum Humanistycznego w Brzozowie za rok 1928/29. 1929: Brzozów, s. 43.
  35. ↑ Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum Humanistycznego w Brzozowie za rok 1929/30. 1930: Brzozów, s. 34, 43.
  36. ↑ Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum Humanistycznego w Brzozowie za rok 1928/29. 1929: Brzozów, s. 38.
  37. ↑ Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum Humanistycznego w Brzozowie za rok 1929/30. 1930: Brzozów, s. 38.