Samuel Sharpe

Samuel Sharpe

Data urodzenia	1801
Data śmierci	23 maja 1832
Zawód, zajęcie	diakon, przywódca powstania niewolników
Odznaczenia
Bohater narodowy Jamajki

Pomnik ku czci Samuela Sharpe'a, Montego Bay

Samuel Sharpe także Sam Sharpe^[1] i Daddy Sharpe^[1] (ur. 1801, zm. 23 maja 1832) – diakon baptystów, przywódca niewolników podczas największego powstania niewolników w Brytyjskich Indiach Zachodnich, podczas rebelii baptystów w latach 1831–1832. Został stracony po krwawym stłumieniu powstania. W roku 1975 uznany za bohatera narodowego Jamajki.

Życiorys

Samuel Sharpe urodził się jako niewolnik w 1801 roku^[a] na plantacji Croyden w regionie Saint James^[3]. Plantacja ta znajdowała się w pobliżu wiosek marońskich Accompong, Trelawney Towns i Crooked Spring, gdzie Moses Baker założył kaplicę anabaptystów^[3]. Spotkania w celach religijnych były jedyną formą zorganizowanej aktywności, w której mogli uczestniczyć niewolnicy^[2].

Kaplica w Crooked Spring była największym ośrodkiem czarnej społeczności na wyspie, skupiając 3 tys. wiernych^[3]. Bakera wspierali plantatorzy Benjamin Vaughan i Isaac Lascelles Winn, którzy byli zwolennikami zapewnienia niewolnikom możliwości nauki moralnej i religii^[3]. Kontakty pomiędzy Sharpem a Bakerem nie są jednak udokumentowane, lecz najprawdopodobniej Baker był wzorem dla Sharpe'a^[3].

Sharpe był niewolnikiem angielskiego prawnika o tym samym nazwisku z Montego Bay – Sharpe przyjął jego imię i nazwisko^[4]. Został ochrzczony jako baptysta i został świeckim diakonem i przywódcą zboru^[1]. Jako diakon mógł poruszać się pomiędzy plantacjami w regionach Saint James i Trelawny^[3]. Misjonarze i ewangeliści propagowali idee emancypacji niewolników^[3]. W 1831 roku brytyjski parlament rozpoczął debatę nad zniesieniem niewolnictwa, czemu sprzeciwiali się plantatorzy na Jamajce^[1]. Sharpe dowiedział się o tym i poinformował swoją kongregację^[1]. Głosił, że walka z niewolnictwem to wsparcie misjonarzy w dziele boskim^[3]. Zorganizował siatkę zwolenników na plantacjach w regionach Saint James, Trelawny, Hanover i Westmoreland – zwolennicy zorganizowani byli w mniejsze grupy pod przywództwem „pułkowników”, „generałów” i „doktorów”^[3]. Sharpe przygotował strajk, by wywrzeć presję na wydanie decyzji o uwolnieniu niewolników^[3]. Niewolnicy mieli zaprzestać pracy w Święta Bożego Narodzenia 1831 roku^[2]. W 1831 roku Zgromadzenie Kolonialne Jamajki (ang. House of Assembly of Jamaica) skróciło niewolnikom liczbę dni wolnych od pracy z okazji świat z trzech do dwóch^[1].

Zniszczenie plantacji Roehampton w trakcie Rebelii Sharpe'a w 1832 roku, 1833

Siatka została uruchomiona dwa dni po Święcie Bożego Narodzenia przy pomocy sygnałów świetlnych – ogniska rozpalone pod Montego Bay zaalarmowały kolejnych uczestników, którzy rozpalając ogniska, informowali kolejnych^[3]. W planach strajk miał być pasywną formą protestu^[1]. Zorganizowani niewolnicy zaskoczyli oddziały lokalnej milicji^[3]. Strajk przerodził się w powstanie^[3].

Brytyjskie wojsko interweniowało w Black River, Savanna-la-Mar, Lucei i Montego Bay^[3]. Sharpe został pojmany, a lokalna milicja w odwecie zaczęła niszczyć domy i wioski^[3]. Powstanie zostało stłumione w pierwszym tygodniu stycznia 1832 roku^[1]. Zginęło 200 osób, w tym kobiety i dzieci, a 300 kolejnych stracono po procesach niewolników^[3]. Przywódcy rebelii zostali straceni^[5]. Samuel Sharp został powieszony 23 maja 1832 roku^[2].

Wydarzenia na Jamajce przyspieszyły prace w parlamencie brytyjskim nad Aktem Zniesienia Niewolnictwa, który został przyjęty w 1833 roku – akt zniósł niewolnictwo na terenie Imperium Brytyjskiego z dniem 1 sierpnia 1834 roku^[3] i zwrócił wolność wszystkim niewolnikom z dniem 1 sierpnia 1838 roku^[6].

Upamiętnienie

W 1975 roku Sharpe został uhonorowany przyjęciem do jamajskiego panteonu bohaterów narodowych^[3]. W 1982 roku przyznano mu Order Bohatera Narodowego^[2].

Podobizna Sharpe'a widnieje na awersie banknotu jamajskiego o nominale 50 dolarów jamajskich^[7].

W 2007 roku powołano do życia Sam Sharpe Project – projekt Rady Unii Baptystów na Jamajce, by m.in. propagować rozwój kongregacji w multikulturowym społeczeństwie i rozwój jej liderów, zachęcić szkoły baptystów do studiów nad historią, kulturą i teologią Jamajczyków pochodzenia afrykańskiego i azjatyckiego, oraz studiów nad historycznym i teologicznym dziedzictwem Samuela Sharpe'a^[8].

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Jamaica, [w:] Encyclopædia Britannica [online] [dostęp 2020-05-22]  (ang.).
• John W. Pullis: Sharpe, Sam. W: Junius P. Rodriguez (red.): Encyclopedia of Slave Resistance and Rebellion. Greenwood Publishing Group, 2007, s. 459–461. ISBN 978-0-313-33273-9. [dostęp 2020-05-22]. (ang.).
• Samuel Sharpe. [w:] Jamaica Information Service [on-line]. [dostęp 2020-05-23]. (ang.).
• Tom Zoellner: sland on Fire: The Revolt That Ended Slavery in the British Empire. Harvard University Press, 2020. ISBN 978-0-674-98430-1. [dostęp 2020-05-23]. (ang.).