San

San
Ilustracja
Zakole Sanu koło Zwierzynia
Kontynent

Europa

Państwo

 Polska
 Ukraina

Rzeka
Długość457,76 km
Powierzchnia zlewni

16 861 km²

Średni przepływ

134 m³/s przy ujściu

Źródło
MiejscePrzełęcz Użocka, pd.-wsch. zbocza Piniaszkowego
Wysokość

ok. 950 m n.p.m.

Współrzędne

49°00′10″N 22°52′30″E/49,002778 22,875000

Ujście
Recypient

Wisła

MiejsceDąbrówka Pniowska
Współrzędne

50°44′15″N 21°50′43″E/50,737500 21,845278

Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, blisko dolnej krawiędzi po prawej znajduje się punkt z opisem „źródło”, natomiast blisko górnej krawiędzi nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „ujście”
Położenie na mapie Polski

San (ukr. Сян, trans. Sian) – rzeka w południowo-wschodniej Polsce, prawobrzeżny dopływ Wisły. Długość – 457,76 km. Na odcinku 54 km jest rzeką graniczną między Polską a Ukrainą. Powierzchnia zlewni – 16 861 km² (14 390 km² w Polsce, 2471 km² na Ukrainie)[1].

Przebieg

Obelisk graniczny nr 224 na granicy polsko-ukraińskiej z tablicą informującą o źródłach Sanu (49°00′19″N 22°52′43″E/49,005278 22,878611)

Źródło Sanu znajduje się na terenie Ukrainy, na wysokości około 925 m n.p.m., na południowo-wschodnich stokach Piniaszkowego w Bieszczadach Zachodnich, w pobliżu miejscowości Sianki. Na granicy Polski i Ukrainy, przy monolicie granicznym 224, znajduje się źródło jego pierwszego lewego dopływu. Na tym znaku granicznym strona ukraińska w 1996 roku zawiesiła tablicę błędnie informującą, że jest to wytik riky Sian (źródło rzeki San). Rzeczywiste główne źródło Sanu znajduje się wyżej, około 300 m na południowy zachód od obelisku w centrum śródleśnej polany ok. 30 m od granicy z Polską[2].

San w górnym biegu płynie na północny zachód, przepływa przez Bieszczady, gdzie tworzy malowniczy przełom pomiędzy Otrytem a Tołstą. Na odcinku bieszczadzkim utworzono dwa sztuczne zbiorniki wodne: Jezioro Solińskie i Jezioro Myczkowskie. Następnie w okolicach Sanoka skręca na północ i przepływa przez Pogórze Środkowobeskidzkie, oddzielając od siebie Pogórze Przemyskie i Pogórze Dynowskie. W okolicach Dynowa skręca na wschód i, meandrując, dociera do Przemyśla. Na odcinku od źródła do Przemyśla San jest rzeką górską. Na wschód od Przemyśla, na terenie tzw. Bramy Przemyskiej, zatacza łuk na północ i ponownie, tym razem już ostatecznie, przyjmuje kierunek północno-zachodni. Na tym odcinku rzeka płynie Doliną Dolnego Sanu, stanowiącą część Kotliny Sandomierskiej. San zbiera liczne niewielkie dopływy z Pogórza Dynowskiego i Płaskowyżu Kolbuszowskiego na zachodzie oraz z Płaskowyżu Tarnogrodzkiego i Równiny Biłgorajskiej na wschodzie. Dolina Sanu jest na tym odcinku szeroka (do 10 km), pełna starorzeczy, wypełniona łąkami i lasami łęgowymi. San uchodzi do Wisły na północny wschód od Sandomierza.

Na odcinku 54 km rzeką prowadzi granica polsko-ukraińska[1] – od miejsca położonego kilkaset metrów od źródeł, do wielkiego zakola wokół Łysani koło Smolnika nad Sanem.

Dolina Sanu

Dolina Sanu od Trześni do Przemyśla, a także od Sieniawy do Szówska stanowi korytarz komunikacyjny, którym biegną droga krajowa nr 77, droga wojewódzka nr 870 i linia kolejowa Przemyśl – Rozwadów. W dolinie dolnego Sanu leżą miasta: Jarosław, Radymno, Sieniawa, Leżajsk, Ulanów, Rudnik nad Sanem, Nisko i Stalowa Wola. W dolinie górnego Sanu leżą Lesko, Zagórz, Sanok, Dynów, Dubiecko i Przemyśl.

Widok z zapory na bieg Sanu
San w Myczkowcach

Dopływy

Fauna

Ryby i minogi

W Sanie występuje lub występowało w czasach historycznych 48 gatunków ryb i minogów, z czego 7 to gatunki obce lub inwazyjne[3]. Budowa zapory we Włocławku spowodowała wymarcie wędrownych, dwuśrodowiskowych gatunków ryb w dorzeczu Sanu[4]: troci wędrownej, łososia atlantyckiego, węgorza europejskiego, certy, a także minoga rzecznego. Budowa zapór w Solinie i Myczkowcach, a także mniejszych progów na Sanie i jego dopływach uniemożliwiła także migrację ryb w dorzeczu górnego Sanu, przez co nastąpił silny spadek liczebności np. świnki.

Gatunki ryb stwierdzone w Sanie i wybranych dopływach[3][5]
nazwa łacińskanazwa polskagatunek obcySanTanewBukowaŁukawica
Esox luciusszczupak++++
Rutilus rutiluspłoć++++
Barbatula barbatulaśliz++++
Gobio gobiokiełb pospolity++++
Leuciscus leuciscusjelec pospolity++++
Perca fluviatilisokoń pospolity++++
Alburnus alburnusukleja pospolita+++
Ameiurus nebulosussumik karłowaty+++
Alburnoides bipunctatuspiekielnica+++
Carassius gibeliokaraś srebrzysty+++
Leuciscus idusjaź+++
Squalius cephaluskleń+++
Lota lotamiętus pospolity++
Misgurnus fossilispiskorz++
Rhodeus amarusróżanka europejska++
Abramis bjoerknakrąp+
Carassius carassiuskaraś pospolity++
Cobitis taeniakoza++
Gasterosteus aculeatusciernik+
Leucaspius delineatussłonecznica pospolita++
Pseudorasbora parvaczebaczek amurski++
Sabanejewia auratakoza złotawa+
Sander luciopercasandacz pospolity+
Abramis bramaleszcz++
Barbus barbusbrzana pospolita++
Chondrostoma nasusświnka++
Cottus gobiogłowacz białopłetwy++
Cottus poecilopusgłowacz pręgopłetwy++
Cyprinus carpiokarp++
Eudontomyzon mariaeminóg ukraiński+
Gymnocephalus cernuajazgarz+
Leuciscus aspiusboleń pospolity+
Salmo trutta fariopstrąg potokowy++
Thymallus thymalluslipień++
Tinca tincalin+
Vimba vimbacerta++
Salmo truttatroć wędrowna++
Anguilla anguillawęgorz europejski+
Barbus meridionalisbrzanka+
Barbus peloponnesiusbrzana peloponeska+++
Hucho huchogłowacica++
Lampetra fluviatilisminóg rzeczny++
Lampetra planeriminóg strumieniowy+
Oncorhynchus mykisspstrąg tęczowy+++
Perccottus gleniitrawianka+
Phoxinus phoxinusstrzebla potokowa+
Romanogobio kessleriikiełb Kesslera+
Scardinius erythrophthalmuswzdręga+
Silurus glanissum pospolity+
Abramis sapasapa+
Babka gymnotrachelusbabka łysa+
Barbus carpathicusbrzanka+
Barbus waleckiibrzana karpacka+
Ctenopharyngodon idellaamur biały++
Neogobius fluviatilisbabka rzeczna+
Neogobius melanostomusbabka śniadogłowa+
Proterorhinus semilunarisbabka marmurkowa+
Romanogobio albipinnatuskiełb białopłetwy+
Liczba gatunków:114829138

Ptaki

Powodzie i regulacja rzeki

1913

Miało miejsce kilka wylewów Sanu: pierwszy: 3-4 lipca, drugi: 17-18 lipca[6]. Największy w sierpniu gdy zostały zalane niżej położone dzielnice Przemyśla i elektrownia miejska. Zalany został też Jarosław i okoliczne wsie[7][8].

1980

W ostatniej dekadzie lipca 1980[9] była najpotężniejsza z powodzi[10]. Do zbiornika Zalewu Solińskiego wpływało 1500 m³ wody na sekundę. Przeciętny dopływ nie przekracza 19 m³ na sekundę[11].

2008

Z 24 na 25 lipca 2008 wzdłuż głównej zlewni Sanu w jego górnym i środkowym biegu miała miejsce powódź. W 12 powiatach województwa podkarpackiego przekroczone zostały stany alarmowe, w kolejnych 9 powiatach ogłoszono pogotowie przeciwpowodziowe. Z czwartku na piątek w południowo-wschodniej części województwa po kilku dniach deszczu spadło jednego dnia ponad 80 mm (dm³/m²). Z brzegów wystąpiły m.in. wody Sanu, Pielnicy, Sanoczka, Wisłoka i Stobnicy. Stobnica, której normalny stan utrzymuje się na poziomie 30 cm w ciągu kilku godzin osiągnął w Brzozowie poziom 3 metrów. Zalane zostały między innymi miejscowości Nadolany, Hłomcza, Mrzygłód, Haczów, Ulucz, Rakowa, Tyrawa Wołoska i Tokarnia, w której górski dopływ Sanoczka zniszczył most, odcinając wieś od jedynej drogi. W pierwszym dniu powodzi zniszczonych zostało na całym Podkarpaciu pięć mostów, 70 km dróg, 100 ha upraw oraz zalanych zostało 70 gospodarstw[12][13].

2010

Po kilkudniowych opadach deszczu (16 maja – 19 maja 2010; powódź 2010) nieznacznie podniósł się stan rzek w dorzeczu środkowego i górnego Sanu w tym znacząco wzrósł poziom dopływów Pielnicy i Osławy. Poziom rzek zgodnie z monitoringiem powodziowym Starostwa Powiatowego w Sanoku wynosił w dniu 19 maja 2010 o godz. 8.00: San – 322 cm, stan ostrzegawczy – 280 cm; Osława – 162 cm, stan ostrzegawczy – 170 cm, Pielnica – 278 cm, stan ostrzegawczy – 240 cm. 18 maja wieczorem fala powodziowa dotarła do drogi krajowej nr 28 w Sanoku Olchowcach. Podtopione zostały piwnice i poziom parteru w kilku budynkach mieszkalnych w tej dzielnicy miasta Sanoka.

2020

Nadmierne opady sprawiły, że rzeka San wezbrała i przekroczyła stan alarmowy. Nadbrzeża rzeki na terenie Sanoka i okolic zostały zalane[14][15].

Urbanizacja

San w Przemyślu

Miasta położone nad Sanem:

Historia

Początki osadnictwa celtyckiego na terenie dorzecza Sanu sięgają IV wieku p.n.e. Celtowie osiedlili się w południowej części dorzecza, nad górnym i środkowym Sanem, w okolicach dzisiejszego Sanoka. Na terenie tym do chwili obecnej zlokalizowano 26 stanowisk archeologicznych z materiałami, które należy przypisać kulturze celtyckiej. Do najlepiej przebadanych należą osady w miejscowościach Pakoszówka, Sanok-Biała Góra oraz Trepcza. Na stanowisku w miejscowości Trepcza jeszcze w latach 60. ubiegłego wieku znaleziono m.in. złotego statera celtyckiego.

Rekonstrukcja zagrody celtyckiej odkrytej podczas prac archeologicznych nad górną terasą zalewową na prawym brzegu Sanu u podnóża Białej Góry w Sanoku (2018)

Przed okresem wędrówek ludów tereny znajdujące się w dorzeczu Sanu należały do związku plemiennego Lugiów. W pierwszych dziesięcioleciach IX wieku obszar ten był siedzibą Lędzian, którzy następnie dostali się pod panowanie koczowniczych Madziarów. W późnym średniowieczu dolne dorzecze Sanu zostało skolonizowane przez polskich Mazurów[16] oraz Niemców ze Śląska i Saksonii – „Cały obszar Podgórza od Dołów Sanockich po Gorlice, Szymbark i Pilzno, skolonizowany był przez Sasów i do dziś jeszcze lud nazywa tę okolicę „Na Głuchoniemcach”[17].

Lud tutejszy nie grzeszy zbytnią urodą, ale jest rosły, silny i wytrwały w pracy, a przytem uczciwy i moralny, w czem przedstawia zupełne przeciwieństwo z sąsiadującymi z nim ludnością ruską i mazurską, która nie posiada w tym stopniu żadnej z powyższych zalet, choć pod zewnętrznym względem przedstawia typ o wiele idealniejszy. Iwoniczanin, osiadły w górach przejął zwyczaje ludu górskiego; zamieszkuje on jak oni kurne chaty i ciężkim trudem około jałowej roli zdobywa sobie kęs chleba

Władysław Bełza[18]

Do kolonizacji ziem w górnym dorzeczu Sanu głównie na prawie wołoskim prowadzonej przez rody Balów, Kmitów i Herburtów, doszło dopiero na przełomie XIV i XV wieku. Osadnictwo wołoskie dało początek zamieszkującym te tereny grupom etnicznym wschodniosłowiańskiej proweniencji: Łemkom i Bojkom. W wyniku powojennych przesiedleń oraz akcji „Wisła” górne i środkowe dorzecze Sanu opuściła ludność tych ziem pochodzenia ukraińsko-ruskiego. Rozproszone enklawy tej grupy pozostały w dorzeczu Osławy. Obecni mieszkańcy tego regionu to ludność polska pochodząca z województwa podkarpackiego, okolic Nowego Targu, Śląska Cieszyńskiego oraz przybysze z dużych miast Polski.

Najstarszymi miejscowościami położonymi nad Sanem i odnotowanymi w źródłach historycznych przed rokiem 1340 są: Przemyśl, Trepcza i Sanok, a w "wiekach przed Chrystusem" w Leżajsku znajdowało się starożytne stanowisko żeglugi[19][20].

W latach 70. XX wieku opracowano projekt budowy kaskady górnego Sanu, w skład której miały wchodzić (oprócz dwóch istniejących zbiorników): zapora i zbiornik wodny w Niewistce, zbiornik wyrównawczy w Dynowie oraz stopnie wodne w Wybrzeżu, Kupnej i Tarnawcach. Projekt ten został jednak zarzucony[21].

Hydronimia

Nazwa rzeki ma etymologię prawdopodobnie praindoeuropejską, w znaczeniu ‛wartki, bystry strumień’ (taki San właśnie jest na odcinku aż do Przemyśla). W języku Gallów san znaczyło ‛rzeka’. Nazwy rzek Shannon (irl. Siannan), Saona, Seine i San mają wspólny źródłosłów[22][23][24][25][26].

Według Witolda Taszyckiego nazwa rzeki ma swoje źródło w języku gockim podobnie jak pobliskie rzeki Wiar i Strwiąż. Nazwami górskimi pochodzenia gockiego są według tego autora również Beskid, Beskidy i Bieszczady, gdzie swój początek bierze rzeka San[27].

Według różnych interpretacji dzieła Ptolomeusza Geografia dorzecze Sanu we wczesnym średniowieczu II / III w. n.e. mogło być siedzibami celtyckich plemion Anartów i Saboków[28]. W źródłach nazwę rzeki podawano jako Sanъ, reku Sanъ, k Sanovi, nad Sanomъ (1152), Sanu (1287), San (1339), Szan (1406), Sanok (1438), Saan (1439), Sayn (1445), San (1467), Szan (1517), Schan (1526)[29].

Upamiętnienie

Kultura masowa

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b San, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2018-02-12].
  2. ↑ Sikora 2008 ↓.
  3. ↑ a b Piotr Bednarek, Fragmentacja rzek w północnej części Kotliny Sandomierskiej, 2020, DOI: 10.13140/RG.2.2.26410.64968 [dostęp 2020-12-01] (słow.).
  4. ↑ Grzegorz Radtke i inni, Czy tama we Włocławku nadal wpływa na ichtiofaunę dolnej Wisły?, „Roczniki Naukowe PZW”, 2018.
  5. ↑ Stanisław Cios, Informacje historyczne dotyczące głównych gatunków ichtiofauny w dorzeczu Sanu, „Roczniki Naukowe Polskiego Związku Wędkarskiego”, 2017.
  6. ↑ Wylewy i powodzie Czas 1913 nr 362 z 7 sierpnia s.3 [1]
  7. ↑ Powodzie Czas nr 358 z 5 sierpnia s. 3 [2]
  8. ↑ Katastrofalny wylew Sanu Nowości Illustrowane 1913 nr 32 s. 15-16 (zdjęcia) [3]
  9. ↑ [4], obok zdjęcia 2
  10. ↑ [5], 2 akapit, 15 wers
  11. ↑ [6]. piskorowice.edu.pl. [zarchiwizowane z [7], tego adresu] (2017-03-03)]., ost. akapit
  12. ↑ Powódź. Groźne wody Wisłoka i Sanu, „Gazeta Wyborcza”, Rzeszów, 26–27 lipca 2008, s. 1–3.
  13. ↑ „Tygodnik Sanocki” nr 31 (873).
  14. ↑ Sanok. Stan alarmowy na rzece San przekroczony na str. Korsosanockie.pl
  15. ↑ "Rozlany" San 23.06.2020r.
  16. ↑ „ Mazowsze zasługuje na uwagę ze względu uzdolnień kolonizacyjnych ludności, które to plemię zapędzały na Ruś Czerwoną, w ziemię bialską, więc w sadyby dawnych Jaćwingów, na Podole. Wszędzie jednakże swoje plemienne cechy, a chociażby nazwę Mazurzy. Do dziś dnia (Tatomir, Geografija Galicji, 1876, s. 59) między Rabą a lewym brzegiem Sanu ludność miejscowa nosi nazwę Mazurów, z których część pod nazwą Grębowiaków (Lisowiaków al. Borowców) siedzi między Wisłą, dolnym Sanem po Mielec, i Leżajsk. Mamy zaś ślady, że w 1373 w Sanockiem nad Sanem, z daru księcia Władysława Opolczyka, a wówczas pana Rusi (lwowskiej) otrzymał wieś Jabłonicę Przybysław syn Fala z ziemi łęczyckiej (AGZ t. VII, s. 15–16)...”, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom VI. III. Etnografia i stosunki społeczne, s. 191.
  17. ↑ Lud. Rys ludoznawstwa polskiego, [w:] Jan Aleksander Karłowicz, Aleksander Walerian Jabłonowski, Polska. Obrazy i opisy, t. I, Lwów 1906, s. 69–215.
  18. ↑ Władysław Bełza, Iwonicz i jego okolice, Warszawa–Lwów–Kraków 1885, s. 32.
  19. ↑ Słowo o stosunkach handlowych mieszkańców Scytyi Zachodniej w wiekach przed Chrystusem, ze względem na stanowiska żeglugi na rzece Sanie a w szczególności Leżajsk, 3 lutego 2020 [dostęp 2020-02-03].
  20. ↑ Drogi handlowe greckie i rzymskie, 3 lutego 2020 [dostęp 2020-02-03]., str. 93
  21. ↑ Paweł Wład, Województwo przemyskie. Zarys geograficzny, Przemyśl 1996, ISSN 0239-6602.
  22. ↑ „celtyckie nazwy rzek, głównie dopływów Wisły, jak Raba, Ropa, San i inne”. „Światowit. Rocznik poświęcony archeologii i badaniom pierwotnej kultury polskiej i słowiańskiej”. Państwowe Wyd. Naukowe. 1962. 254.; „[...] cytowane w literaturze, a więc: San, Raba, Ropa oraz braha albo bryja, sługa, hak, szczęka (patrz prace Mikołaja Rudnickiego, Jana Rozwadowskiego: Nazwy Wisły i jej dorzecza. Monografia Wisły. 2; Studia nad nazwami rzek słowiańskich, I. Rozprawa. PAU. XLIII; przypisy tamże)”, [w:] Janina Rosen-Przeworska: Tradycje celtyckie w obrzędowości Protosłowian. Ossolineum. 1964, s. 117. „Pierwiastek celtycki sań, sen, od którego wywodzi się nazwa rzeki San (tak samo jak i Sekwany)” – „Kultura”. Instytut Literacki (Paris, France) 1987. s. 175.; „[...] na linii na wschód po rzekę San, i dalej wznosząc łańcuch imponujących fortec położonych na wzgórzach. [...] W okolicach Krakowa celtyckie nazwy miejscowości i rzek – takie jak Tyniec czy Soła [...]”, [w:] Norman Davies, Elżbieta Tabakowska, Boże igrzysko, Znak, 1989, s. 77; „[...]San (lateinische Graphie wie bei Sandomierz, Santok usw.). Vgl. altind. sindhu- 'Fluß', den irischen GN 'Shannon' und den Maizzufluß 'Sinn'”, [w:] Irena Kwilecka: Etnolingwistyczne i kulturowe związki Słowian z Germanami. Instytut Słowianoznawstwa PAN. 1987. ISBN 83-04-02472-1 s. 64.
  23. ↑ „Puisqu’il est impossible de les enumerer tous citons moins: Brda, Brenna, Bzura, Drwęca, Mroga, Nida, Raba, San etc. Bzura selon Jan Michał Rozwadowski correspond avec Brigulos, Drwęca aves Druentia, Durance, Nida avec Nidder, Raba avec Raab, San avec Sadne et Sein.” „Ethnologia Polona”. Instytut Historii Kultury Materialnej (Polska Akademia Nauk). 1981. p. 49.
  24. ↑ „An adouci en san, eau, rivière; stach, sinueux, qui tourne. Allusion au cours sinueux de la Charente”. op. cit. Antiq. de France. [in:] Revue des ëtudes historiques. Société des études historiques. 1835, s. 242.; Senne, nom propre de rivière. – Scène, ». L liou on l’on joue. – Seine, sf, sorte de «lot. 17. Cen», sm, impôt. – San, np Sen», sm, jugement [...]”. [in:] Dictionnaire de pédagogie et d’instruction primaire. Ferdinand Edouard Buisson. 1883. p. 980.
  25. ↑ „Le terme sawn « cleft, gully » est rapproché du breton san, saon s.f. « aqueduct, san-dour ».” Études celtiques. Société d'Éditions „Les Belles Lettres”, 1985, s. 337.
  26. ↑ „La racine san est à la base des patronymes: Sangnier, Sagne, Sagnolle, Lassassaigne et Delassassaigne dont un ancentre a habitè près d’un marais.” [in:] Paul Bailly. „Toponymie en Seine-et-Marne: noms de lieux”. Editions Amatteis, 1989, s. 77.
  27. ↑ Witold Strzelczyk, Goci Rzeczywistość i legenda, s. 86.
  28. ↑ ”Sa-boki, San-boki (Sanianie, mieszkańcy rzeki San) [Ptolomeusz. Geogr. 1. II. s. 11.] „Časopis Českého Museum”, 1835, s. 309; „als Sa-boki statt San-boki (die am Flusse San Wohnenden). „Jahrbücher für Wissenschaftliche Kritik”, 1843; „Saboki pour Sanboki (les riverains de la San); Nouvelles annales des voyages. LES PAPES GÉOGRAPHES et la Cartographie du Vatican. (Ptolémée), 1852, ser. v. 136. Pt. 32, s. 238.; „Właśnie też Szafarzyk kładzie nawet według Ptolomeusza w tych stronach bo nad Sanem, naród mniejszy i mało znany Saboków. Saboci – Sabokoi (Σαβοχοι); mieniąc, że nazwa ta z dwóch jest wyrazów złożona; Sa (zamiast San) i boki – jak Naliboki, Wisłoboki, i podobne. Słówko więc: bok znaczące tyle co brzeg (ripa) w złączeniu z Sa (San) nadawało wtedy nazwę Żupie czyli ziemi nad Sanem – którą cudzoziemcy obrócili na lud tego nazwiska. (Sz. I. P. 10.9) „Czas. Dodatek miesięczny”, 1856, s. 526.; Pavel Josef Šafařík: Slovanské starožitnosti. Oddíl dějepisný. Okres 1,2, 1862, s. 501.; „Südlich von den Avareni (in Galizien) setz Ptolom. die Anartophracti (südlich von den Ombrones). Auf die Burgiones folgen die Arsiaetae, dann die Saboki (am San), die Piengitae [...]”. „Zeitschrift für Ethnologie”. Berliner Gesellschaft für Anthropologie, Ethnologie und Urgeschichte, Deutsche Gesellschaft für Anthropologie, Ethnologie und Urgeschichte, Deutsche Gesellschaft für Völkerkunde. V. 3, 1871, s. 481.
  29. ↑ Wszystkie zapisy nazw rzeki potwierdzają, jak wykazuje historyk, profesor Jerzy Nalepa, dawne pierwotnie zachodniosłowiańskie pochodzenie osadnictwa nad tą rzeką. w: Jerzy Nalepa, Polacy nie przejęli od Ukraińców nazwy rzeki San: ze studiów nad najdawniejszym pograniczem polsko-ruskim. „Język Polski” 1997, z. 2/3 s. 150–162.
  30. ↑ Lesko, Sanowa. mapa.livecity.pl. [dostęp 2022-09-08].
  31. ↑ Bykowce, Sanowa, Ulica. mapa.targeo.pl. [dostęp 2022-09-08].
  32. ↑ Alojzy Zielecki: W epoce autonomii galicyjskiej. Struktury organizacyjne miasta. W: Feliks Kiryk (red.): Sanok. Dzieje miasta. Kraków: Secesja, 1995, s. 377. ISBN 83-86077-57-3.
  33. ↑ Przemyśl, Sanowa. mapa.livecity.pl. [dostęp 2022-09-08].
  34. ↑ Jarosław, Sanowa. mapa.livecity.pl. [dostęp 2022-09-08].
  35. ↑ Leżajsk, Sanowa. mapa.livecity.pl. [dostęp 2022-09-08].
  36. ↑ Nisko, Sanowa. mapa.livecity.pl. [dostęp 2022-09-08].
  37. ↑ „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”. Nr 2: San, rzeka ziemi sanockiej, 2002. Archiwum Ziemi Sanockiej. ISSN 1731-870X. 

Bibliografia

  • Adam Fastnacht, Słownik historyczno-geograficzny ziemi sanockiej w średniowieczu, Kraków 2002, ISBN 83-88385-14-3.
  • Bieszczady. Mapa turystyczno-nazewnicza, Krosno: Wydawnictwo Ruthenus, 2008.
  • Wojciech Blecharczyk, Walory przyrodnicze dorzecza Sanu, Rzeszów–Sanok 2005, ISBN 83-905142-8-1.
  • Zbigniew Sikora, Źródło Sanu – gdzie jest naprawdę?, „Płaj. Almanach Karpacki”, nr 32 (wiosna), Towarzystwo Karpackie, 2006, ISSN 1230-5898.
  • Zbigniew Sikora, Główne źródło Sanu znajduje się pod Piniaszkowym, „Płaj. Almanach Karpacki”, nr 37, Towarzystwo Karpackie, 2008, ISSN 1230-5898.

Linki zewnętrzne

Dopływy Sanu
Lewe
Prawe

Media użyte na tej stronie

Subcarpathian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Podkarpackie Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 50.9 N
  • S: 48.95 N
  • W: 21.03 E
  • E: 23.66 E
Wikimedia Community Logo.svg
Logo społeczności Wikimedia. Proszę zauważyć, że w przeciwieństwie do większości logotypów związanych z ruchem Wikimedia, to logo nie jest zarejestrowane jako znak towarowy.
San przy ogrodzie biblijnym.jpg
Autor: Merc777, Licencja: CC BY-SA 4.0
San w Myczkowcach. W tle widoczna zapora na Jeziorze Myczkowskim
02018 0319 Eine Eisenzeit-Hütte im keltischen Dorf am San in Sanok, Skansen.jpg
Autor: Silar, Licencja: CC BY-SA 4.0
Rekonstruierte Eisenzeit-Hütte im keltischen Dorf am San in Sanok
Sanmyczkowce.jpg
Autor: Merc777, Licencja: CC BY-SA 4.0
San wypływający z Jeziora Myczkowskiego w Myczkowcach
Widok z zapory na bieg Sanu.JPG
Autor: Lowdown, Licencja: CC BY-SA 3.0
Widok z zapory na północy - dalszy bieg Sanu
San zrodło tablica 1.jpg
Autor: Red 81, Licencja: CC BY-SA 4.0
Źródło rzeki San, tablica informacyjna na granicy polsko - ukraińskiej
Female Mallard (San River, Sanok).jpg
Autor: Silar, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Female Mallard (San River, Sanok)
Sanok San Łabędzie 2009 31 stycznia.jpg
Autor: Silar, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Feeding Swans at the San River in Sanok.