San Escobar

Fikcyjna flaga San Escobar, stworzona przez internautów

Witold Waszczykowski

San Escobar – nazwa nieistniejącego państwa użyta przez ministra spraw zagranicznych Witolda Waszczykowskiego w wywiadzie dla mediów 10 stycznia 2017, po powrocie z obrad Rady Bezpieczeństwa ONZ w Nowym Jorku^[1]. Wypowiedź ta była komentowana w Polsce i na świecie. Na jej podstawie powstało wiele memów oraz fałszywych wiadomości o humorystycznym charakterze. Według oświadczeń złożonych później przez Witolda Waszczykowskiego oraz rzecznik MSZ Joannę Wajdę chodziło o Saint Kitts i Nevis.

Kontekst i sprostowania

W 2009 Polska zgłosiła swoją kandydaturę na niestałego członka Rady Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych. W styczniu 2017 Polska była reprezentowana na obradach RB ONZ przez ministra spraw zagranicznych Witolda Waszczykowskiego, który po szczycie miał spotkać się z ministrami spraw zagranicznych Belize oraz Saint Kitts i Nevis celem uzyskania poparcia wśród innych państw członkowskich^[2].

Po powrocie z Nowego Jorku Witold Waszczykowski udzielił wywiadu dla mediów na temat obrad RB ONZ:

Ministerstwo Spraw Zagranicznych opublikowało wypowiedź ministra na swojej stronie internetowej oraz na oficjalnym kanale ministerstwa na YouTube, wycinając jedynie fragment wypowiedzi z „San Escobar albo Belize”^[4]. W Internecie pojawiły się później memy wyśmiewające ministra i jego pomyłkę^[5].

10 stycznia 2017 Joanna Wajda, rzecznik prasowy MSZ, wydała na Twitterze oświadczenie, że w swojej wypowiedzi minister Waszczykowski przejęzyczył się, mając na myśli rozmowę z ministrem spraw zagranicznych państwa San Cristóbal y Nieves. Następnego dnia Witold Waszczykowski, w wywiadzie udzielonym dla telewizji, sprostował swoje słowa, twierdząc, że miał na myśli państwo znane pod dwoma nazwami: St. Kitts and Nevis i San Cristobal albo Christopher, a użycie niefortunnej nazwy tłumaczył przejęzyczeniem spowodowanym długim czasem podróży^[6].

Nazwa państwa Saint Kitts i Nevis faktycznie pochodzi od imienia świętego Krzysztofa, co po hiszpańsku brzmi San Cristóbal, a po angielsku Saint Christopher. Urzędowym językiem tego państwa jest jednak angielski, a nie hiszpański. Obie nazwy są zatwierdzone przez konstytucję Saint Kitts i Nevis z 1983, jednak oficjalna nazwa używana przez ONZ to „Saint Kitts and Nevis” (a nie „San Christopher and Nevis”)^[6].

Skutki wypowiedzi

Wypowiedź była szeroko komentowana w Polsce i na świecie. O wpadce polskiego ministra spraw zagranicznych informowały media w Europie Zachodniej i Stanach Zjednoczonych, w tym The New York Times^[7], BBC^[8] oraz The Washington Post, gdzie pojawił się artykuł z wieloma dowcipami na temat „nowo powstałego” państwa^[9].

Profile San Escobar zostały utworzone w serwisach społecznościowych Twitter i Facebook – ten ostatni przez Jarosława Kubickiego, działacza Partii Razem^[10]. Publikowano na nich memy dotyczące tego państwa^[7]. Paulina Młynarska i Julia Chmielnik, jako efemeryczny zespół Chicas de San Escobar^[11], nagrały piosenkę o San Escobar zatytułowaną Słodki presidente^[12]. W Internecie pojawił się także fragment utworu śpiewany przez Młynarską i Michała Szpaka^[11]. Zespół Big Cyc nagrał z kolei utwór Viva San Escobar^[13]. Zdaniem Krzysztofa Skiby odtworzenie tej piosenki na antenie Radia Gdańsk było przyczyną zdjęcia z anteny audycji prowadzonej przez muzyka i dziennikarza Jarosława Janiszewskiego^[14][15]. Wzmianka o San Escobar pojawiła się również w refrenie piosenki pt. Polskie Mexico, nagranej przez Cleo duecie z Lexy Chaplin^[16]. Drugi odcinek, drugiego sezonu programu Kabaret na żywo, nadany w marcu 2017, zatytułowany był Igrzyska w San Escobar^[17], a w Opolu^[18] oraz w Świdnicy^[19] powstały lokale o nazwie „San Escobar”.

Sam minister Waszczykowski w wywiadzie dla RMF FM przyznał, że śmieszy go ten temat, i zażartował:

„Ambasada San EscoBAR”, piwiarnia otwarta w sierpniu 2017 w Świdnicy

Memy powstałe w oparciu o wypowiedź Waszczykowskiego wykorzystują głównie znane nazwy brzmiące w egzotyczny sposób i nadają im znaczenie różnych elementów państwowości San Escobar. Stwierdzono, że stolicą jest Santo Subito (wł. „święty natychmiast” – hasło towarzyszące pogrzebowi św. Jana Pawła II), jednym z głównych miast jest Al Pacino (aktor o takim nazwisku), które leży w okręgu De Niro (nawiązanie do aktora i reżysera Roberta De Niro). Śmigłowce bojowe San Escobar noszą nazwę Desperados (marka piwa), a zamontowano w nich rakiety Jalapeño (jedna z odmian papryki chilli). Inne memy mówią o Lechu Kaczyńskim i Jarosławie Kaczyńskim jako bohaterach narodowych San Escobar^[21][22].

Także w grach komputerowych umieszczono San Escobar i możliwość nawiązania z nim stosunków dyplomatycznych, na przykład w Realpolitiks^[23].

Artykuł stylizowany na naukowy poświęcony geografii osadnictwa San Escobar i jej porównaniu z inną fikcyjną krainą – Śródziemiem – opublikowano w Journal of Earth and Atmospheric Sciences. Autor korespondencyjny podał afiliację instytucji z Santo Subito^[24]. Nagranie z wypowiedzią kreującą San Escobar wygrało sondę na najlepsze wideo w tvn24.pl w 2017 roku, uzyskując 34% spośród 1346 oddanych głosów^[25], samo zaś wyrażenie San Escobar było w Polsce jedną z dziesięciu najczęściej wyszukiwanych fraz w Google^[26]. W Internecie pojawiło się w sprzedaży wiele gadżetów związanych z San Escobar, pizze o tej nazwie znalazły się w menu różnych pizzerii, a wniosek o rejestrację nazwy jako znaku towarowego złożyło od stycznia do marca 2017 pięć podmiotów gospodarczych^[27].

Podmiot przejęzyczenia ministra Waszczykowskiego stał się podstawą do napisania pracy naukowej przez dr hab. Ewę Badydę i dr hab. Lucynę Wardę-Radys, zatytułowanej Santo Subito, Bimberro Grande i Pico de Waszczykowski (2017 m) – wykreowany w przestrzeni Internetu fikcyjny kraj San Escobar (wpływ kontekstu na strukturę pojęcia), która ukazała się w 2017 roku w publikacji „Media, biznes, kultura. Dziennikarstwo i komunikacja społeczna”^[28].

Adam Traczyk wskazywał z kolei, że jakkolwiek wpadka Waszczykowskiego była zabawna, dyskusja wokół niej, w której zupełnie pomijano cel wizyty ministra (tj. członkostwo w Radzie Bezpieczeństwa ONZ), ujawniła wysoki poziom infantylizacji debaty publicznej w Polsce^[29].

Za wypowiedź o nieistniejącym państwie San Escobar Witold Waszczykowski został laureatem plebiscytu Srebrne Usta 2017, prowadzonego przez Program III Polskiego Radia^[3].

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Szczegółowa mapa San Escobar, kraju, który rzekomo nie istnieje. polityka.pl, 18 stycznia 2017. [dostęp 2022-05-03].