Saphir (1928)

Saphir (Q145)
Ilustracja
(c) Rama, CC BY-SA 3.0 fr

Model jednostki
Klasa

okręt podwodny

Typ

Saphir

Projekt

Q6

Historia
Stocznia

Arsenal de Toulon, Tulon

Położenie stępki

25 maja 1926

Wodowanie

20 grudnia 1928

 Marine nationale
Wejście do służby

30 września 1930

Wycofanie ze służby

8 grudnia 1942

 Regia Marina
Nazwa

FR 112

Los okrętu

samozatopiony 15 września 1943

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność
• na powierzchni
• w zanurzeniu


761 ton
925 t

Długość

65,9 m

Szerokość

7,2 m

Zanurzenie

4,3 m

Zanurzenie testowe

80 m

Rodzaj kadłuba

dwukadłubowy

Napęd
2 silniki wysokoprężne o łącznej mocy 1300 KM
2 silniki elektryczne o łącznej mocy 1000 KM
2 śruby
Prędkość
• na powierzchni
• w zanurzeniu


12 węzłów
9 w.

Zasięg

powierzchnia: 7000 Mm przy 7,5 w.
zanurzenie: 80 Mm przy 4 w.

Uzbrojenie
32 miny, 7 torped
1 działo kal. 75 mm, 2 wkm kal. 13,2 mm
Wyrzutnie torpedowe

3 × 550 mm
2 × 400 mm

Załoga

42

Saphir (Q145) – francuski podwodny stawiacz min z okresu międzywojennego i II wojny światowej, jedna z sześciu jednostek typu Saphir. Okręt został zwodowany 20 grudnia 1928 roku w stoczni Arsenal de Toulon w Tulonie, a w skład Marine nationale wszedł 30 września 1930 roku. Jednostka pełniła służbę na Morzu Śródziemnym, a od zawarcia zawieszenia broni między Francją a Niemcami znajdowała się pod kontrolą rządu Vichy. W grudniu 1942 roku okręt został przejęty przez Niemców w Bizercie i przekazany Włochom. W Regia Marina jednostka otrzymała oznaczenie FR 112, lecz do czynnej służby nie weszła. Po zawarciu przez Włochy zawieszenia broni z Aliantami okręt został samozatopiony w Neapolu we wrześniu 1943 roku.

Projekt i budowa

„Saphir” zamówiony został w ramach programu rozbudowy floty francuskiej z 1925 roku[1][2]. Projekt otrzymał sygnaturę Q6[3]. Okręty otrzymały prosty i bezpieczny system przechowywania min, zwany Normand-Fenaux, w którym miny były przechowywane w szybach umieszczonych w zewnętrznych zbiornikach balastowych, z bezpośrednim mechanizmem zwalniającym[1][4]. Powiększoną wersją okrętów typu Saphir były zbudowane na zamówienie Polski stawiacze min typu Wilk[5].

„Saphir” zbudowany został w Arsenale w Tulonie[1][3]. Stępkę okrętu położono 25 maja 1926 roku[6][a], a zwodowany został 20 grudnia 1928 roku[1][7].

Dane taktyczno–techniczne

„Saphir” był średniej wielkości dwukadłubowym podwodnym stawiaczem min[1][7]. Długość całkowita wynosiła 65,9 metra (64,9 metra między pionami), szerokość 7,2 metra i zanurzenie 4,3 metra[1][8][b]. Wyporność normalna w położeniu nawodnym wynosiła 761 ton, a w zanurzeniu 925 ton[1][7][c]. Okręt napędzany był na powierzchni przez dwa czterosuwowe silniki wysokoprężne Normand-Vickers o łącznej mocy 1300 KM[1][9]. Napęd podwodny zapewniały dwa silniki elektryczne o łącznej mocy 1000 KM[1][7][d]. Dwuśrubowy układ napędowy pozwalał osiągnąć prędkość 12 węzłów na powierzchni i 9 węzłów w zanurzeniu[1][8]. Zasięg wynosił 7000 Mm przy prędkości 7,5 węzła w położeniu nawodnym (lub 4000 Mm przy prędkości 12 węzłów) oraz 80 Mm przy prędkości 4 węzłów w zanurzeniu[1][2]. Zbiorniki paliwa mieściły 95 ton oleju napędowego[1][e]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 80 metrów[3].

Głównym uzbrojeniem okrętu były 32 miny kotwiczne Sautier-Harlé O-6 o masie 1090 kg każda (w tym 220 kg materiału wybuchowego), które były przechowywane w 16 pionowych szybach umieszczonych w zewnętrznych zbiornikach balastowych, po dwie w szybie (system Normand-Fenaux)[10]. Okręt wyposażony był też w pięć wyrzutni torped: dwie stałe kalibru 550 mm na dziobie i jeden potrójny zewnętrzny dwukalibrowy obracalny aparat torpedowy, mieszczący jedną torpedę kalibru 550 mm i dwie kalibru 400 mm, usytuowany na rufie[3][10]. Łącznie okręt przenosił siedem torped, w tym pięć kalibru 550 mm i dwie kalibru 400 mm[3][7][f]. Uzbrojenie artyleryjskie stanowiło umieszczone przed kioskiem działo pokładowe kalibru 75 mm L/35 M1928 oraz zdwojone stanowisko wielkokalibrowych karabinów maszynowych Hotchkiss kalibru 13,2 mm L/76[3][7].

Załoga okrętu składała się z 3 oficerów oraz 39 podoficerów i marynarzy[1][2][g].

Służba

„Saphir” wszedł do służby w Marine nationale 30 września 1930 roku[6]. Jednostka otrzymała numer burtowy Q145[3]. W momencie wybuchu II wojny światowej okręt pełnił służbę na Morzu Śródziemnym, wchodząc w skład 20. dywizjonu 6. eskadry 4. Flotylli okrętów podwodnych w Bizercie (wraz z siostrzanymi okrętami „Nautilus”, „Rubis” i „Turquoise”)[11]. Dowódcą okrętu był w tym okresie kpt. mar. R.A.M.R. Roumeas[11]. 7 lutego 1940 roku „Saphir”, „Rubis” i „Nautilus” w eskorcie awiza „Commandant Rivière” wyszły z Oranu i po przebyciu Cieśniny Gibraltarskiej dołączyły do konwojów 9-R i 63-KS, docierając następnie do Brestu (okręty podwodne zostały skierowane na remont stoczniowy)[12]. Po zakończonym remoncie „Saphir” i „Nautilus” w eskorcie awiza „Yser” wyruszyły z Brestu na Morze Śródziemne, docierając 28 kwietnia do Gibraltaru i 1 maja do Bizerty[13].

W czerwcu 1940 roku „Saphir” nadal wchodził w skład 20. dywizjonu okrętów podwodnych w Bizercie, a jego dowódcą był kpt. mar. R. Caminati[14][15]. Po wypowiedzeniu wojny przez Włochy jednostka udała się pod włoskie wybrzeże w celu postawienia zagród minowych[16]. W nocy z 12 na 13 czerwca „Saphir” postawił 32 miny pod Cagliari[16]. 28 czerwca na jednej z nich zatonął włoski parowiec „Alicantino” o pojemności 1642 BRT[16][17]. Po zawarciu zawieszenia broni między Francją a Niemcami okręt znalazł się pod kontrolą rządu Vichy i został rozbrojony[18]. Na przełomie 1941 i 1942 roku okręt został wycofany z czynnej służby[8].

Po lądowaniu aliantów w Afryce Północnej, 8 grudnia 1942 roku okręt został przejęty przez Niemców w Bizercie i przekazany Włochom[4][19]. Jednostka została przeholowana do Neapolu, otrzymując w Regia Marina oznaczenie FR 112[6][19]. Okręt nie został wyremontowany i służył od kwietnia 1943 roku jako stacja ładowania akumulatorów dla okrętów podwodnych[19][20]. Po zawarciu przez Włochy zawieszenia broni z Aliantami jednostka została 15 września 1943 roku samozatopiona, by uniknąć przejęcia przez Niemców[1][7][h].

Uwagi

  1. ↑ Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 88 i Gogin 2014a ↓ podają, że stępkę okrętu położono w listopadzie 1925 roku.
  2. ↑ Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 88 podaje, że szerokość okrętu wynosiła 7,12 metra.
  3. ↑ Parkes 1933 ↓, s. 200, Lipiński 1999 ↓, s. 540 i McMurtrie 1941 ↓, s. 193 podają, że wyporność okrętu na powierzchni wynosiła 669 ton.
  4. ↑ Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 88 podaje, że łączna moc silników elektrycznych wynosiła 1100 KM.
  5. ↑ Gogin 2014a ↓ podaje, że okręt zabierał 75 ton paliwa.
  6. ↑ Parkes 1933 ↓, s. 200 i McMurtrie 1941 ↓, s. 193 podają, że okręt przenosił sześć torped.
  7. ↑ McMurtrie 1941 ↓, s. 193 podaje, że załoga okrętu liczyła 40 osób.
  8. ↑ Identycznie podaje Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 89. Helgason 2020 ↓ podaje natomiast, że okręt został 15 września 1943 roku zdobyty przez Niemców w Neapolu, a jego dalsze losy są nieznane; Gogin 2014a ↓ pisze, że okręt został 15 września 1943 roku wysadzony w powietrze przez Niemców, zaś Perepeczko 2014 ↓, s. 402 podaje, że został zatopiony przez Niemców 9 września 1943 roku.

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m n Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 274.
  2. ↑ a b c Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 88.
  3. ↑ a b c d e f g Gogin 2014a ↓.
  4. ↑ a b Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 89.
  5. ↑ Fontenoy 2007 ↓, s. 189.
  6. ↑ a b c Helgason 2020 ↓.
  7. ↑ a b c d e f g Fontenoy 2007 ↓, s. 188.
  8. ↑ a b c Lipiński 1999 ↓, s. 540.
  9. ↑ Parkes 1933 ↓, s. 200.
  10. ↑ a b Dawidowicz 2009 ↓, s. 76.
  11. ↑ a b Kindell 1939 ↓.
  12. ↑ Kindell 1940a ↓.
  13. ↑ Kindell 1940b ↓.
  14. ↑ Kindell 1940c ↓.
  15. ↑ Franz 2016 ↓, s. 226.
  16. ↑ a b c Kindell 1940d ↓.
  17. ↑ Rohwer 1940 ↓.
  18. ↑ Perepeczko 2014 ↓, s. 402.
  19. ↑ a b c Gogin 2014b ↓.
  20. ↑ Franz 2017 ↓, s. 87.

Bibliografia

  • Albert Dawidowicz. Najsławniejszy „klejnot”. „Militaria XX wieku – wydanie specjalne”. Nr 2 (9), 2009. Lublin: KAGERO. ISSN 1896-9208. 
  • Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2007. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
  • Maciej Franz: Burza nad Morzem Śródziemnym. Aliancka ofensywa. T. 4. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-65855-43-5.
  • Maciej Franz: Burza nad Morzem Śródziemnym. Wojna się rozpoczyna. T. 1. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2016. ISBN 978-83-65495-67-9.
  • Robert Gardiner, Roger Chesneau: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. London: Conway Maritime Press, 1980. ISBN 0-85177-146-7. (ang.).
  • Ivan Gogin: FR112 ex-French medium submarine minelayers. Navypedia. [dostęp 2020-02-22]. (ang.).
  • Ivan Gogin: SAPHIR submarines (1930-1937). Navypedia. [dostęp 2020-02-22]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: FR Saphir. Allied Warships. [dostęp 2020-02-22]. (ang.).
  • Don Kindell: FRENCH, POLISH, GERMAN NAVIES, also US SHIPS IN EUROPE, SEPTEMBER 1939. Naval History Homepage. [dostęp 2020-02-22]. (ang.).
  • Don Kindell: NAVAL EVENTS, FEBRUARY 1940 (Part 1 of 2) Thursday 1st - Wednesday 14th. Naval History Homepage. [dostęp 2020-02-22]. (ang.).
  • Don Kindell: NAVAL EVENTS, APRIL 1940 (Part 4 of 4) Monday 22nd – Tuesday 30th. Naval History Homepage. [dostęp 2020-02-22]. (ang.).
  • Don Kindell: FRENCH NAVY SHIPS, JUNE 1940. Naval History Homepage. [dostęp 2020-02-22]. (ang.).
  • Don Kindell: NAVAL EVENTS, JUNE 1940 (Part 2 of 4) Saturday 8th – Friday 14th. Naval History Homepage. [dostęp 2020-02-22]. (ang.).
  • Jean Labayle-Couhat: French warships of World War II. London: Ian Allan Ltd., 1971. ISBN 0-7110-0153-7. (ang.).
  • Jerzy Lipiński: Druga wojna światowa na morzu. Warszawa: Wydawnictwo Lampart, 1999. ISBN 83-902554-7-2.
  • Francis E. McMurtrie (red.): Jane’s Fighting Ships 1940. London: Sampson Low, Marston & Co., 1941. (ang.).
  • Oscar Parkes (red.): Jane’s Fighting Ships 1933. London: Sampson Low, Marston & Co., 1933. (ang.).
  • Andrzej Perepeczko: Od Napoleona do de Gaulle’a. Flota francuska w latach 1789–1942. Oświęcim: Napoleon V, 2014. ISBN 978-83-7889-372-1.
  • Jürgen Rohwer: Seekrieg 1940, Juni. Chronik des Seekrieges 1939-1945. [dostęp 2020-02-22]. (niem.).
Okręty podwodne typu Saphir

Media użyte na tej stronie

Ensign of France.svg
Marine Nationale and French merchant ensign. Used from 1794 to 1814/1815, and from 1848 to present.
Notice that its proportions differ from those of the French civil flag. (ensign : 30:33:37, civil : 1/3,1/3,1/3)
Flag of Italy (1861-1946) crowned.svg
Autor: F l a n k e r, Licencja: CC BY-SA 2.5
Łatwo można dodać ramkę naokoło tej grafiki