Sapieżyszki

Sapieżyszki
Zapyškis
Ilustracja
Kościół św. Jana Chrzciciela
Herb
Herb
Państwo

 Litwa

Okręg

kowieński

Rejon

kowieński

Populacja (2001)
• liczba ludności


254

Kod pocztowy

53083

Położenie na mapie Litwy
Ziemia54°55′30″N 23°39′00″E/54,925000 23,650000
Portal Litwa, Łotwa i Estonia

Sapieżyszki (lit. Zapyškis) – dawne miasto, obecnie miasteczko na Litwie, nad Niemnem, w okręgu kowieńskim, w rejonie kowieńskim, siedziba starostwa Sapieżyszki; kościół, szkoła, urząd pocztowy.

Historia

Król Zygmunt I Stary podarował Sapieżyszki rodowi Sapiehów, który wybudował tu kościół i pałac (niezachowany). Andrzej Sapieha na pocz. XVII wieku sprzedał miejscowość Grzegorzowi Massalskiemu. Jego syn Aleksander miał córkę, która wstępując do zakonu bernardynek w Kownie, zapisała Sapieżyszki na rzecz klasztoru. W 1655 roku wojska moskiewskie spaliły miejscowość. Po III rozbiorze Rzeczypospolitej władze pruskie po 1795 roku dokonały kasaty zakonu i przejęły Sapieżyszki na własnością rządu pruskiego. W tym czasie Sapieżyszki wchodziły w skład prowincji Prusy Nowowschodnie. W latach 1807-1815 Sapieżyszki wchodziły w skład Księstwa Warszawskiego. Po klęsce Napoleona Sapieżyszki od 1816 roku do upadku Powstania listopadowego w 1832 roku wchodziły w skład Królestwa Polskiego. W 1825 roku otrzymały prawa miejskie, które Rosjanie odebrali ukazem z 28 sierpnia 1870[1] w ramach represji po powstaniu styczniowym. Do 1920 leżały w powiecie mariampolskim. W dniu 10 października 1920 r. na podstawie umowy suwalskiej miejscowość znalazła się w składzie Litwy kowieńskiej. W związku z zalewaniem domów, miejscowość obecnie znajduje się na terenie położonym wyżej, a miejsce dawnej zabudowy wyznacza jedynie gotycki kościół. W 1942 roku zbudowano kościół w wyżej położonej części miejscowości. Po 1945 roku Sapieżyszki znalazły się w składzie ZSRR. W tym czasie Sapieżyszki stały się siedzibą kołchozu specjalizującego się w hodowli ziemniaków oraz zbudowano dom kultury z platformą widokową. Od 1990 roku w Republice Litwy.

Zabytki

  • Kościół gotycki pw. św. Jana Chrzciciela zbudowany około połowy XVI wieku. Wg źródeł kościelnych świątynia powstała dopiero w 1578 roku, co oznaczałoby, że jego gotycka forma podczas budowy była już anachroniczna[2]. Ze wzmianek wiadomo, że w 1667 roku kościół został poświęcony, co oznacza, że przypuszczalnie został wcześniej uszkodzony przez wojska Carstwa Moskiewskiego[2]. W XVIII wieku dobudowano do fasady kościoła drewnianą dzwonnicę, która jednak nie przewyższała kalenicy szczytu (obecnie dzwonnica już nie istnieje). W 1812 roku wojska francuskie urządziły w kościele stajnię. Restaurowany w 1923 roku. W 1952 roku przeprowadzono kolejną renowację. Prezbiterium, poza niewielkimi partiami murów przy nawie głównej, jest rekonstrukcją[3].
  • Kaplica cmentarna w stylu barokowym

Holocaust

Wg Raportu Jägera w 1941 roku, składające się z Niemców i Litwinów z Tautinio Darbo Apsaugos Batalionas przybyłe z Kowna Rollkommando Hamann zamordowało w Sapieżyszkach 47 mężczyzn, 118 kobiet i 13 dzieci spośród żydowskich mieszkańców miejscowości[4]. Zamordowanych upamiętniono pomnikiem w języku hebrajskim i litewskim[5].

Galeria

  • Kościół gotycki św. Jana Chrzciciela - fasada
    (c) Aidas U., CC BY 3.0

    Kościół gotycki św. Jana Chrzciciela - fasada

  • Kościół gotycki św. Jana Chrzciciela - prezbiterium
    (c) Modris Putns, CC BY-SA 3.0

    Kościół gotycki św. Jana Chrzciciela - prezbiterium

  • Kaplica cmentarna

    Kaplica cmentarna

  • Wnętrze kaplicy cmentarnej

    Wnętrze kaplicy cmentarnej

Przypisy

  1. ↑ Postanowienie z 3 (15) lipca 1870, ogłoszone 16 (28) sierpnia 1870 (Dziennik Praw, rok 1870, tom 70, nr 242, s. 189.
  2. ↑ a b Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom X - wynik wyszukiwania - DIR, dir.icm.edu.pl [dostęp 2019-02-19].
  3. ↑ Zapyškio bažnyčioje – praeities tarpsnių ženklai - SA.lt, sa.lt [dostęp 2019-02-21] (lit.).
  4. ↑ Holocaust Atlas of Lithuania, www.holocaustatlas.lt [dostęp 2019-02-19].
  5. ↑ Bubnys A., Holokaustas Lietuvos provincijoje 1941 m.: žydų žudynės Kauno apskrityje – Genocidas ir rezistencija, Vilnius, 2002, no. 2 (12)

Zobacz też

Linki zewnętrzne

Powiat mariampolski (1867–1920)
Przynależność wojewódzka
Gminy miejskie (→)
Gminy wiejskie (→)
Miasta zdegradowane reformą carską z 1869–1870

Legenda: (1) w nawiasach podano okres praw miejskich; (2) wytłuszczono miasta trwale restytuowane; (3) tekstem prostym opisano miasta nierestytuowane, miasta restytuowane przejściowo (ponownie zdegradowane) oraz miasta niesamodzielne, włączone do innych miast (wyjątek: miasta połączone na równych prawach, które wytłuszczono); (4) gwiazdki odnoszą się do terytorialnych zmian administracyjnych: (*) – miasto restytuowane połączone z innym miastem (**) – miasto restytuowane włączone do innego miasta (***) – miasto nierestytuowane włączone do innego miasta (****) – miasto nierestytuowane włączone do innej wsi; (5) (#) – miasto zdegradowane w ramach korekty reformy (w 1883 i 1888); (6) zastosowane nazewnictwo oddaje formy obecne, mogące się różnić od nazw/pisowni historycznych.

Źródła: Ukaz do rządzącego senatu z 1 (13) czerwca 1869, ogłoszony 1 (13 lipca) 1869. Listy miast poddanych do degradacji wydano w 20 postanowieniach między 29 października 1869 a 12 listopada 1870. Weszły one w życie: 13 stycznia 1870, 31 maja 1870, 28 sierpnia 1870, 13 października 1870 oraz 1 lutego 1871 (Stawiski).

Media użyte na tej stronie

Wikimedia Community Logo.svg
Logo społeczności Wikimedia. Proszę zauważyć, że w przeciwieństwie do większości logotypów związanych z ruchem Wikimedia, to logo nie jest zarejestrowane jako znak towarowy.
Zapyskis COA.jpg
Coat of arms of Zapyškis, Lithuania
Zapyškis, kapinių koplyčia.JPG
Autor: Vilensija, Licencja: CC BY-SA 3.0
Chapel in Zapyškis, Kaunas District, Lithuania
Zapyshkis old church, western gable.jpg
Autor: Juliux, Licencja: CC BY 3.0
Zapyškis church, Lithuania
Zapyškis, kapinių koplyčia, viduje.JPG
Autor: Vilensija, Licencja: CC BY-SA 3.0
Chapel in Zapyškis, Kaunas District, Lithuania
The Church in Zapyškis (Zapyškio bažnyčia) - panoramio.jpg
(c) Modris Putns, CC BY-SA 3.0
The Church in Zapyškis (Zapyškio bažnyčia)
Zapyškio bažnyčia - panoramio.jpg
(c) Aidas U., CC BY 3.0
Zapyškio bažnyčia