Sarpanitu

Sarpanitu
—bogini ciąży i narodzin, naczelna bogini miasta Babilon—
Inne imionaZarpanitu
Występowaniemitologia babilońska
Teren kultustarożytna Mezopotamia
Rodzina
MążMarduk
DzieciNabu

Sarpanitu, Zarpanitu (akad. Ṣarpānītu[1]) – w mitologii babilońskiej małżonka boga Marduka, a tym samym naczelna bogini miasta Babilon, matka boga Nabu, czczona jako bogini ciąży i narodzin.

Imię

Jej imię znaczy „ta z Sarpan”, gdzie Sarpan odnosi się do niezlokalizowanego dotychczas miasta leżącego najprawdopodobniej w pobliżu Babilonu[2]. Według jednego z zachwanych tekstów miasto to przekazać miał Sarpanitu w prezencie jej małżonek, Marduk:

„On (tj. Marduk) dał jej w prezencie miasto Sarpan, [...] dla Sarpanitu” (akad. [i]š-ruq-ši URU Ṣar-pa-an [... a-n]a dṢar-pa-ni-tum)[1]

Według innego, teologicznego wyjaśnienia, imię tej bogini wywodzić się miało od akadyjskich słów zēr bānītum (tłum. „stworzycielka potomstwa”):

„Sarpanitu, ta, która zgodnie ze swym imieniem tworzy potomstwo” (akad. dṢarpānītum ša kīma šumišama bānāt zēri)[1]

Stąd też w niektórych tekstach imię Sarpanitu występuje w zapisie Zēr(NUMUN)-bānī(DÙ)-tum[3].

W przeszłości niektórzy badacze próbowali wywodzić imię tej bogini od akadyjskiego słowa ṣarpu (tłum. „oczyszczone srebro”). Zgodnie z tą teorią imię jej miałoby wtedy znaczyć „Ta, która świeci jak oczyszczone srebro”[2].

Pod imieniem Eru/Erua (zapisywane E4-ru6, E4-ru6-ú-a[4]) czczono Sarpanitu jako boginię narodzin (od akadyjskiego erû – „być w ciąży”)[2].

W tekstach związanych z obchodami babilońskiego święta akitu Sarpanitu występuje często nie pod swoim imieniem, ale pod noszonym przez siebie tytułem Belti (akad. Beltī, tłum. „moja pani”)[5].

Kult

Sarpanitu jako małżonka Marduka i matka Nabu zajmowała jedno z najważniejszych miejsc w panteonie babilońskim. Uważano ją za opiekunkę ciężarnych kobiet i boginię narodzin[5][2]. Głównym miejscem jej kultu było miasto Babilon. To tu w kompleksie świątynnym E-sagila znajdowała się cella z jej posągiem zwana E-dara-ana (sum. é.dàra.an.na, tłum. „Dom dzikiego kozła niebios”)[6]. W trakcie noworocznego święta akitu posąg Sarpanitu wraz z posągami Marduka i innych babilońskich bóstw obnoszono ulicami Babilonu w uroczystej procesji[7].

Jedna z modlitw odmawianych przed posągiem Sarpanitu tak opisuje tą boginię:

„Potężna bogini, najbardziej wywyższona z bogiń,
Zarpanitu, najjaśniejsza ze (wszystkich) gwiazd, która mieszka w E-udul,
[...] z bogiń, których szaty są zwiewne,
która przemierza niebiosa, gromadzi ziemię,
Zarpanitu, której miejsce jest wysokie.
Jasna jest Beltija, wzniosła i potężna,
wśród bogiń nie ma drugiej jak ona,
która demaskuje, która chroni,
która bogatych czyni biednymi, a biednych bogatymi,
która pokonuje wrogów, którzy nie szanują jej boskości”[8]

Przypisy

  1. ↑ a b c hasło șarpānītu, The Assyrian..., s. 112.
  2. ↑ a b c d hasło „Sarpanitu”, [w:] Jeremy Black, Anthony Green, Słownik..., s. 179-180.
  3. ↑ Borger R., Assyrisch-babylonische..., s. 74.
  4. ↑ Borger R., Assyrisch-babylonische..., s. 198.
  5. ↑ a b Bidmead J., The akītu festival. Religious..., s. 123.
  6. ↑ George A.R., House Most High. The Temples of Ancient Mesopotamia, Eisenbrauns, Winona Lake 1993, s. 74.
  7. ↑ Bidmead J., The akītu festival. Religious..., s. 94.
  8. ↑ Bidmead J., The akītu festival. Religious..., s. 61.

Bibliografia

  • hasło șarpānītu, The Assyrian Dictionary, tom 16 (Ș), The Oriental Institute, Chicago 1962, s. 112.
  • hasło Sarpanitu, [w:] Black J., Green A., Słownik mitologii Mezopotamii, Wydawnictwo „Książnica”, Katowice 1998, s. 179-180.
  • Bidmead J., The akītu festival. Religious continuity and royal legitimation in Mesopotamia, New Jersey 2002.
  • Borger R., Assyrisch-babylonische Zeichenliste, Neukirchen-Vluyn 1978.