Saturnin Świerzyński

Saturnin Świerzyński
Data i miejsce urodzenia

26 listopada 1820
Kraków

Data i miejsce śmierci

30 stycznia 1885
Kraków

Narodowość

polska

Alma Mater

Szkoła Sztuk Pięknych w Krakowie

Dziedzina sztuki

malarstwo

Wnętrze katedry na Wawelu, 1877
Widok na chór i nawę główną katedry na Wawelu, 1880
Wnętrze skarbca, 1883

Saturnin Świerzyński (ur. 25 lub 26 listopada 1820 w Krakowie[1], zm. 30 stycznia 1885 tamże[2]) – polski malarz, nauczyciel rysunków m.in. w gimnazjum św. Jacka w Krakowie[3]. Autor przede wszystkich widoków kościołów i ich wnętrz, a także scen rodzajowych, portretów, krajobrazów i obrazów religijnych. Wykonywał również kopie obrazów oraz przeprowadzał prace konserwatorskie.

Życiorys

Wcześnie osierocony, wychowywał się u baronowej Borowskiej, a od jedenastego roku życia u księdza Józefa Pawłowskiego. Uczył się w gimnazjum św. Anny w Krakowie. Jak wspominał po latach, malarzem postanowił zostać pod wpływem prac konkursowych, które wykonali Rafał Hadziewicz, Jan Nepomucen Bizański i Wojciech Stattler, ubiegający się o posadę profesora malarstwa. Obrazy te miał okazję zobaczyć w 1834 roku, a dwa lata później rozpoczął naukę w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych u Wojciech Stattlera[4]. Po przerwaniu nauki zaangażował się w działalność polityczną, w wyniku której w kwietniu 1838 roku na szesnaście miesięcy trafił do więzienia. W 1839 r. powrócił na studia.

Jeszcze jako student sam nauczał: na pensji żeńskiej Dutkiewiczowej, u państwa Sokulskich i u Wojciecha Stattlera, gdzie był nauczycielem jego synów, Henryka i Adama[5]. Później pracował jako guwerner syna hrabiego Piotra Moszyńskiego, Emanuela[6]. U Moszyńskich poznał zatrudnioną tam jako opiekunka Wenerandę Stylińską (ur. 1826). Para pobrała się 2 lutego 1853 roku. Mieli 7 dzieci: Stanisława (ur. 1854), Helenę (ur. 1856), Marię (zm. 1860), Władysława (ur. 1861), Aleksandra (ur. 1862), Jana (ur. 1864) i Michała (ur. 1868, zm. 1957)[1]. Świerzyński był także nauczycielem rysunków u Adama Koziebrodzkiego, gdzie nauczał jego dzieci Karolinę i Władysława, oraz w szkołach: w gimnazjum św. Jacka oraz w szkole przy klasztorze św. Andrzeja[7].

Świerzyński zmarł na przewłoczny katar płuc 30 stycznia 1885 roku. Został pochowany na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie[1] (pas 13).

Grób Saturnina Świerzyńskiego na Cmentarzu Rakowickim

Twórczość

Malarz pozostawił po sobie rękopis zatytułowany Spis Obrazów przeze mnie malowanych jakoteż dochodów i wydatków malarskich i rysunkowych tudzież dochodów z lekcyi przezemnie udzielanych[8]. Wynotował w nim m.in. niemal 400 namalowanych przez siebie obrazów olejnych[9], z których jednak wiele zaginęło[10].

Na początku swojej kariery artystycznej Świerzyński wykonywał różnego rodzaju prace: kolorował fotografie, malował portrety na podstawie zdjęć, wykonywał kopie obrazów[11]. Najważniejszą część jego dorobku stanowiły widoki architektoniczne, zwłaszcza drobiazgowo przedstawione wnętrza kościołów[12]. Pierwsze przedstawienia o tej tematyce wykonał w 1858 r. – były to: rysunek Wnętrze kościoła katedralnego na klocku pod drzeworyt oraz obraz olejny Wnętrze kościoła katedralnego w Krakowie[7]. Obrazy Świerzyńskiego ukazujące wnętrza sakralne charakteryzują się drobiazgowo oddanymi detalami, poprawną zazwyczaj perspektywą i kolorystyką, stanowiąc zarazem cenne źródło ikonograficzne dotyczące dawnego wyglądu tych miejsc[13].

Wybrane prace

  • Autoportret, 1851, olej na płótnie, ok. 74 × 55 cm, Lwowska Galeria Sztuki
  • Portret żony, 1854, Muzeum Historyczne Miasta Krakowa
  • Uczące się dzieci, 1861, olej na płótnie, Muzeum Narodowe w Krakowie
  • Wnętrze kościoła św. Anny w Krakowie, 1866, olej na płótnie, 135 × 113 cm, Muzeum Narodowe w Krakowie
  • Widok wnętrza kościoła katedralnego na zamku w Krakowie, presbiterium zwane, 1870, ok. 70 × 45 cm, seminarium duchowne w Orchard Lake, USA
  • Widok nawy bocznej katedry na Wawelu, 1873, olej na płótnie, 126 × 90 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie
  • Widok z tronu biskupiego na główną nawę i kaplicę św. Stanisława w katedrze na Wawelu, 1875, 157 × 115,5 cm, Muzeum Narodowe w Krakowie
  • Wnętrze katedry na Wawelu (Widok wnętrza nawy bocznej lewej w katedrze na Wawelu), 1877, Państwowe Zbiory Sztuki na Wawelu
  • Kaplica św. Stanisława i południowe ramię transeptu z widokiem na kaplicę Wazów, 1878, 121 × 82,5 cm, Muzeum Narodowe w Poznaniu
  • Widok na kaplicę Zygmuntowską, 1879, olej na płótnie, 106,5 × 72,5 cm, Muzeum Archidiecezji Łódzkiej
  • Widok na chór i nawę główną katedry na Wawelu, 1880, olej na płótnie, 133,5 × 94 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie
  • Wnętrze kaplicy Mariackiej (Batorego) w katedrze na Wawelu, 1881, 80 × 63 cm, Państwowe Zbiory Sztuki na Wawelu
  • Chrystus Ukrzyżowany, 1884, kościół w Rzezawie[10]

Przypisy

  1. ↑ a b c Agnieszka Janczyk. Saturnina Świerzyńskiego wnętrza katedry wawelskiej. „Studia Waweliana”. 9/10, s. 221, 2000/2001. 
  2. ↑ W wielu publikacjach podawana jest błędna data 1883, która pochodzi prawdopodobnie z publikacji Emanuela Świeykowskiego (Pamiętnik Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych. Kraków 1905, s. 529). Za: Wojciech Przybyszewski: Uśmiercony za życia. W: idem: Mistrzowie i dyletanci. Spotkania ze sztuką polską XIX wieku. Warszawa: 2012, s. 182-183, 189.Sprawdź autora:1.
  3. ↑ W niektórych publikacjach podawana jest błędna szkoła: gimnazjum św. Anny w Krakowie. Za: Wojciech Przybyszewski: Uśmiercony za życia. W: idem: Mistrzowie i dyletanci. Spotkania ze sztuką polską XIX wieku. Warszawa: 2012, s. 183.Sprawdź autora:1.
  4. ↑ Wojciech Przybyszewski: Saturnin Świerzyński – malarz i rysownik. W: idem: Mistrzowie i dyletanci. Spotkania ze sztuką polską XIX wieku. Warszawa: 2012, s. 192.Sprawdź autora:1.
  5. ↑ Wojciech Przybyszewski: Saturnin Świerzyński – malarz i rysownik. W: idem: Mistrzowie i dyletanci. Spotkania ze sztuką polską XIX wieku. Warszawa: 2012, s. 197.Sprawdź autora:1.
  6. ↑ A nie, jak podaje wiele publikacji, jako bibliotekarz i konserwator zbiorów Moszyńskiego. Za: Agnieszka Janczyk. Saturnina Świerzyńskiego wnętrza katedry wawelskiej. „Studia Waweliana”. 9/10, s. 222, 2000/2001. 
  7. ↑ a b Agnieszka Janczyk. Saturnina Świerzyńskiego wnętrza katedry wawelskiej. „Studia Waweliana”. 9/10, s. 222, 2000/2001. 
  8. ↑ Rękopis z Bibliotece Narodowej w Warszawie, Dział Rękopisów, sygn. 12 777.
  9. ↑ Wojciech Przybyszewski: Uśmiercony za życia. W: idem: Mistrzowie i dyletanci. Spotkania ze sztuką polską XIX wieku. Warszawa: 2012, s. 182.Sprawdź autora:1.
  10. ↑ a b Wojciech Przybyszewski: Saturnin Świerzyński – malarz i rysownik. W: idem: Mistrzowie i dyletanci. Spotkania ze sztuką polską XIX wieku. Warszawa: 2012, s. 205.Sprawdź autora:1.
  11. ↑ Wojciech Przybyszewski: Saturnin Świerzyński – malarz i rysownik. W: idem: Mistrzowie i dyletanci. Spotkania ze sztuką polską XIX wieku. Warszawa: 2012, s. 197-198.Sprawdź autora:1.
  12. ↑ Wojciech Przybyszewski: Saturnin Świerzyński – malarz i rysownik. W: idem: Mistrzowie i dyletanci. Spotkania ze sztuką polską XIX wieku. Warszawa: 2012, s. 201.Sprawdź autora:1.
  13. ↑ Agnieszka Janczyk. Saturnina Świerzyńskiego wnętrza katedry wawelskiej. „Studia Waweliana”. 9/10, s. 228-229, 2000/2001. 

Bibliografia

  • Barbara Fischinger. Obraz Saturnina Świerzyńskiego "Wnętrze katedry wawelskiej". „Studia do Dziejów Wawelu”. 5, s. 497-505, 1991. 
  • Agnieszka Janczyk. Saturnina Świerzyńskiego wnętrza katedry wawelskiej. „Studia Waweliana”. 9/10, s. 221-229, 2000/2001. 
  • Wojciech Przybyszewski: Uśmiercony za życia. W: idem: Mistrzowie i dyletanci. Spotkania ze sztuką polską XIX wieku. Warszawa: 2012, s. 182-190.Sprawdź autora:1.
  • Wojciech Przybyszewski: Saturnin Świerzyński – malarz i rysownik. W: idem: Mistrzowie i dyletanci. Spotkania ze sztuką polską XIX wieku. Warszawa: 2012, s. 191-209.Sprawdź autora:1.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Grób Saturnina Świerzyńskiego.jpg
Autor: Kordiann, Licencja: CC BY-SA 4.0
Grób Saturnina Świerzyńskiego na Cmentarzu Rakowickim
Saturnin Świerzyński, Wnętrze skarbca, 1883.jpg
Widok wnętrza skarbca katedry krakowskiej. Zbiory Zamku Królewskiego na Wawelu.
Saturnin Świerzyński, Wnętrze katedry, 1877.jpg
Wnętrze katedry na Wawelu. Zamek Królewski na Wawelu