Sawyun

Sawyun
	Król Sikongu
Okres	od 16 maja 1315; do 5 lutego 1327
Poprzednik	Thihathu
Następca	Tarabya I
	Dane biograficzne
Dynastia	Myinsaing
Data urodzenia	ok. 1299/1300 ; Poniedziałek, 661 ME
Data śmierci	5 lutego 1327 (w wieku 27 lat) ; 14. dzień Przybywania Księżyca miesiąca Tabaung 688 ME
Ojciec	Thihathu
Matka	Yadanabon
Żona	Kodawgyi
Dzieci	Kyaswa ; Nawrahta Minye ; Tarabya II ; Soe Min Kodawgyi

Athinhkaya Sawyun (အသင်္ခယာ စောယွမ်း /ʔ ə θ ɪ̀ɴ k ʰ ə j à s ɔ́ j ʊ́ɴ/; ok. 1299 – 5 lutego 1327) – założyciel i pierwszy władca królestwa Sikongu położonego na terenie dzisiejszego regionu Sikongu w Mjanmie. Był najstarszym synem króla Thihathu z Pinya. W 1315 roku stworzył królestwo, konkurencyjne wobec państwa ojca, gdy ten, pomijając własnych potomków, mianował następcą po sobie Uzanę I – syna obalonego króla Paganu Kyawswy^[3]. Choć Sawyun pozostał nominalnie lojalny wobec ojca i obiecywał mu posłuszeństwo, faktycznie był królem panującym nad obszarem, odpowiadającym w przybliżeniu współczesnej prowincji Sikong. Stary król Thihathu zadowolił się nominalną podległością Sawyuna, nie był bowiem w stanie podjąć przeciw niemu żadnych kroków^[4].

Sawyun panował przez ponad siedem lat i umarł w 1327 roku, w dwa lata po śmierci własnego ojca^[1]. Po śmierci Thihathu i Sawyuna królestwa Sikongu i Pinya pozostawały przez następnych czterdzieści lat w sporze o panowanie nad Górną Birmą. Trzej męscy potomkowie Sawyuna zasiadali kolejno na tronie Sikongu, a ich starsza siostra – Soe Min Kodawgyi – została matką Thadominbyi, założyciela królestwa Ava.

Wczesne lata życia

Sawyun urodził się ok. 1299 roku jako najstarszy syn Thihathu – współzałożyciela królestwa Myinsaing i twórcy królestwa Pinya. Jego matką była Yadanabon – córka naczelnika szańskiej wsi Linyin^[5]. Takie pochodzenie czyniło Sawyuna w trzech czwartych Szanem i w jednej czwartej Birmańczykiem^[3]. Kroniki i inskrypcje przekazują rozbieżne daty dotyczące życia Sawyuna:

Kronika	Lata życia	Wiek	Panowanie	Długość panowania
Zatadawbon Yazawin^[6] i Maha Yazawin^[2]	1303/1304 – 1330/1331	27	1322/1323 – 1330/1331	8
Hmannan Yazawin^[7]	1301/1302 – 20 kwietnia 1323	21	16 maja 1315 – 20 kwietnia 1323	8
Inskrypcje^[1]	1299/1300 – 5 lutego 1327	27	16 maja 1315 – 5 lutego 1327	17

Odłączenie się od królestwa Pinya

W 1315 roku Thihathu wybrał swego adoptowanego syna Uzanę na następcę tronu. Sawyun, najstarszy naturalny syn króla, nie popierał decyzji ojca. Zachęcany przez mnichów zamieszkujących w lasach (mnichów buddyzmu Ari) 16 maja 1315 roku (12. dzień Przybywania Księżyca miesiąca Nayon 677 ME) udał się wraz ze swymi towarzyszami do Sikongu, położonego na zachodnim brzegu Irawadi dokładnie na wprost Pinya^[8].

Panowanie

Sawyun nigdy formalnie nie zbuntował się przeciwko ojcu i nominalnie pozostawał lojalny wobec niego. Thihathu, który nigdy nie chciał się z nikim dzielić władzą – nawet swymi własnymi braćmi – tym razem nie ukarał (lub nie mógł ukarać) Sawyuna za jego słabo zawoalowany bunt. Prawdopodobnie Thihathu nie zniósłby takiego postępowania, gdyby był młodszy. Po śmierci Thihathu w 1325 roku obydwa królestwa formalnie się rozeszły. Pinya rozciągało swą władzę nad wschodnimi i południowymi częściami środkowej Birmy, a w granicach Sikongu znalazły się regiony zachodnie i północne^[4]. Po śmierci ojca Sawyun zrzucił z siebie jakąkolwiek nominalną lojalność wobec Pinya.

Sawyun umarł 5 lutego 1327 r.^[1]. Miał 27 lat^[9]^[a]. Został zapamiętany w birmańskich kronikach jako władca potężny, łagodny i lubiany. Stworzył podwaliny birmańskiej wojskowości. W 1318 roku Sawyun sformował liczący dziewięć szwadronów regiment kawalerii nazwany Sagaing Htaungthin (စစ်ကိုင်း ထောင်သင်း /z ə ɡ á ɪ ɴ t ʰ à ʊ ɴ ɵ ɪ́ɴ/; pol. Tysiącosobowy Regiment Sikongu. Regiment liczył 830 jeźdźców i utrzymywany był aż do upadku monarchii birmańskiej^[7].

Nazwa szwadronu (oryginalna pisownia)	Transkrypcja IPA	Liczebność
Tamakha Myin (တမာခါး မြင်း)	təmàkʰá myí̃	150
Pyinsi Myin (ပြင်စည် မြင်း)	pyì̃sì myí̃	150
Yudawmu Myin (ယူတော်မူ မြင်း)	yùtɔ̀mù myí̃	150
Letywaygyi Myin (လက်ရွေးကြီး မြင်း)	leʔ ywéiʧí myí̃	150
Letywaynge Myin (လက်ရွေးငယ် မြင်း)	leʔ ywéiŋè myí̃	70
Kyaungthin Myin (ကြောင်သင်း မြင်း)	ʧaʊ̀̃θí̃ myí̃	50
Myinthegyi Myin (မြင်းသည်ကြီး မြင်း)	myí̃θèʧí myí̃	50
Hketlon Myin (ခက်လုံး မြင်း)	kʰeʔlóʊ̃ myí̃	30
Sawputoh Myin (စောပွတ်အိုး မြင်း)	sɔ́puʔ ó myí̃	30

Uwagi

↑ (Hmannan t. 1 388–389) podaje, że umarł on 20 kwietnia 1323 (1. dzień Ubywania Księżyca miesiąca Kason 685 ME) jednak według (Than Tun 1959: 126) analiza inskrypcji wskazuje, że śmierć króla nastąpiła 5 lutego 1327. Ogólnie rzecz biorąc, dwie standardowe kroniki królewskie - Maha Yazawin i Hmannan Yazawin - nie są zgodne co dat związanych z życiem Sawyuna. Maha Yazawin (Maha Yazawin t. I 1720: 352) twierdzi, że umarł on w 28. roku życia (czyli w wieku 27 lat), podczas gdy Hmannan Yazawin podaje, że nastąpiło to w 22 roku życia (w wieku 21 lat). Zarówno według Hmannan Yazawin (Hmannan Yazawin t. I 1832: 374–375) jak i według Maha Yazawin (Maha Yazawin t. I 1720: 260–262), Uzana był starszy od Sawyuna. Ponieważ Uzana urodził się ok. czerwca 1298 r., Sawyun musiał urodzić się po tej dacie.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d Than Tun 1959 ↓, s. 126.
↑ ^a ^b Maha Yazawin 1720 ↓, s. 270, t. I.
↑ ^a ^b Phayre 1967 ↓, s. 58–59.
↑ ^a ^b Htin Aung 1967 ↓, s. 71–79.
↑ Hmannan Yazawin 1832 ↓, s. 371–372.
↑ Zatadawbon Yazawin 1960 ↓, s. 43.
↑ ^a ^b Hmannan Yazawin 1832 ↓, s. 388–389, t. I.
↑ Hmannan Yazawin 1832 ↓, s. 375. t. I.
↑ Kala 1720 ↓, s. 352, t. I.

Bibliografia

G. E. Harvey: History of Burma: From the Earliest Times to 10 March 1824. Londyn: Frank Cass & Co. Ltd, 1925. (ang.).
Maung Htin Aung: A History of Burma. Nowy Jork i Londyn: Cambridge University Press, 1967. (ang.).
U Kala: Maha Yazawin. Wyd. 2006, dodruk 4. T. I - III. Rangun: Ya-Pyei Publishing, 1720. (birm.).
Lt. Gen. Sir Arthur P. Phayre: History of Burma. Wyd. 1967. Londyn: Susil Gupta, 1883. (ang.).
Królewska Komisja Historyczna Birmy: Hmannan Yazawin. Wyd. 2003. T. I–III. Rangun: Ministry of Information, Myanmar, 1832. (birm.).
ThanT. Tun ThanT., History of Burma: A.D. 1300–1400, t. XLII, 1959 (ang.).

[10] (Hmannan t. 1 388–389) podaje, że umarł on 20 kwietnia 1323 (1. dzień Ubywania Księżyca miesiąca Kason 685 ME) jednak według (Than Tun 1959: 126) analiza inskrypcji wskazuje, że śmierć króla nastąpiła 5 lutego 1327. Ogólnie rzecz biorąc, dwie standardowe kroniki królewskie - Maha Yazawin i Hmannan Yazawin - nie są zgodne co dat związanych z życiem Sawyuna. Maha Yazawin (Maha Yazawin t. I 1720: 352) twierdzi, że umarł on w 28. roku życia (czyli w wieku 27 lat), podczas gdy Hmannan Yazawin podaje, że nastąpiło to w 22 roku życia (w wieku 21 lat). Zarówno według Hmannan Yazawin (Hmannan Yazawin t. I 1832: 374–375) jak i według Maha Yazawin (Maha Yazawin t. I 1720: 260–262), Uzana był starszy od Sawyuna. Ponieważ Uzana urodził się ok. czerwca 1298 r., Sawyun musiał urodzić się po tej dacie.

[CITEREFThan_Tun1959126-1] Than Tun 1959 ↓, s. 126.

[CITEREFMaha_Yazawin1720270,_t._I-2] Maha Yazawin 1720 ↓, s. 270, t. I.

[CITEREFPhayre196758–59-3] Phayre 1967 ↓, s. 58–59.

[CITEREFHtin_Aung196771–79-4] Htin Aung 1967 ↓, s. 71–79.

[CITEREFHmannan_Yazawin1832371–372-5] Hmannan Yazawin 1832 ↓, s. 371–372.

[CITEREFZatadawbon_Yazawin196043-6] Zatadawbon Yazawin 1960 ↓, s. 43.

[CITEREFHmannan_Yazawin1832388–389,_t._I-7] Hmannan Yazawin 1832 ↓, s. 388–389, t. I.

[CITEREFHmannan_Yazawin1832375._t._I-8] Hmannan Yazawin 1832 ↓, s. 375. t. I.

[CITEREFKala1720352,_t._I-9] Kala 1720 ↓, s. 352, t. I.

[:1-11] Wasal imperium chińsko-mongolskiego (1297)

[:2-12] Współregenci

[:3-13] Konfederacja Państw Szanów (1527–1555)

[:4-14] Krótkie odrodzenie (1550–1552)

[:5-15] Wasal Konfederacji Państw Szanów (1533–1542)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[a]

[A]

[B]

[C]

[D]

[E]

Dynastia Pagan 849–1297	Pyinbya Tannet Sale Ngahkwe Theinhko Nyaung-u Sawrahan Kunhsaw Kyaunghpyu Kyiso Sokkate Anawrahta Sawlu Kyanzittha Alaungsithu Narathu Naratheinkha Narapatisithu Htilominlo Kyaswa Uzana Narathihapate Kyawswa^[A]
Królestwa Myinsaing i Pinya 1297–1364	Athinhkaya^[B], Yazathingyan^[B]i Thihathu^[B] Thihathu Uzana I Sithu Kyawswa I Kyawswa II Narathu Uzana II
Królestwo Sikongu 1315–1364	Sawyun Tarabya I Shwetaungtet Kyaswa Nawrahta Minye Tarabya II Minbyauk Thihapate
Królestwo Ava 1364–1555	Thadominbya Swasawke Tarabya Minkhaung I Thihathu Minhlange Kale Kyetaungnyo Mohnyin Thado Minyekyawswa Narapati I Thihathura Minkhaung II^[B]i Thihathura II^[B] Narapati II Thohanbwa^[C] Hkonmaing^[C] Narapati III^[C] Narapati IV^[C]
Królestwo Hanthawaddy 1287–1539, 1550–1552	Wareru Hkun Law Saw O Saw Zein Zein Pun Saw E Binnya E Law Binnya U Razadarit Binnya Dhammaraza Binnya Ran I Binnya Waru Binnya Kyan Leik Munhtaw Shin Sawbu Dhammazedi Binnya Ran II Takayutpi Smim Sawhtut^[D] Smim Htaw^[D]
Królestwo Mrauk U 1429–1785	Saw Mon Khayi Ba Saw Phyu Dawlya Ba Saw Nyo Ran Aung Salingathu Raza Gazapati Saw O Thazata Minkhaung Min Bin Dikkha Saw Hla Sekkya Phalaung Razagyi Khamaung Thiri Thudhamma Sanay Narapati Thado Sanda Thudhamma Thiri Thuriya Wara Dhammaraza Muni Thudhammaraza Sanda Thuriya I Nawrahta Mayuppiya Kalamandat Naradipati Sanda Wimala I Sanda Thuriya II Sanda Wizaya Sanda Thuriya III Naradipati II Narapawara Sanda Wizala Madarit Nara Apaya Thirithu Sanda Parama Apaya Sanda Thumana Sanda Wimala II Sanda Thaditha Maha Thammada
Królestwo Pyain 1482–1542	Thado Minsaw Bayin Htwe Narapati^[E] Minkhaung^[E]
Dynastia Taungngu 1510–1752	Mingyinyo Tabinshwehti Bayinnaung Nanda Nyaungyan Anaukpetlun Minyedeippa Thalun Pindale Pye Narawara Minyekyawdin Sanay Taninganway Mahadhammaraza Dipadi
Odrodzone Królestwo Hanthawaddy 1740–1757	Smim Htaw Buddhaketi Binnya Dala
Dynastia Konbaung 1752–1885	Alaungpaya Naungdawgyi Hsinbyushin Singu Phaungka Bodawpaya Bagyidaw Tharrawaddy Pagan Mindon Thibaw

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne