Scherzo

Scherzo (wł. żart) – forma muzyczna występująca samodzielnie lub jako część utworu cyklicznego. W scherzu wyrazisty rytm oraz artykulacja są ważniejszymi elementami utworu. Najczęściej ma metrum 3/4 oraz formę A-B-A z trio jako częścią środkową.

Pierwotnie scherzo było utworem instrumentalnym (rzadko wokalnym) o charakterze żartobliwym, wchodzącym w skład formy cyklicznej np. suity. Ludwig van Beethoven ustala miejsce scherza w romantycznej symfonii oraz sonacie — zastępowało ono menueta w trzeciej części cyklu. Na początku XIX wieku, głównie za sprawą F. Chopina, scherzo zmienia swój charakter na poważny, niekiedy nawet tragiczny, upowszechnia się również samodzielność scherza.

Przykłady

Jako samodzielne utwory

Motyw kolędy Lulajże, Jezuniu ze Scherza h-moll op. 20 Fryderyka Chopina.

Jako części utworów cyklicznych

Scherzo w literaturze

Termin ten używany jest także w literaturze do nazywania utworów poetyckich o charakterze liryczno-żartobliwym i wyrazistej rytmizacji[1]. Przykładem takiego utworu jest Scherzo[2] Juliana Tuwima.

Bibliografia

  • D. Wójcik, ABC form muzycznych, Musica Iagiellonica, Kraków 1999, s. 59

Przypisy

  1. Michał Głowiński [et al.]: Słownik terminów literackich, pod. red. Janusza Sławińskiego, wyd. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1976
  2. Zobacz tekst wiersza Scherzo autorstwa Juliana Tuwima w Wikilivres (dawniej Bibliowiki)

Media użyte na tej stronie

Chopin Scherzo op. 20 - motyw "Lulajże Jezuniu".jpg
Motyw kolędy "lulajże Jezuniu" ze Scherza h-moll op. 20 Fryderyka Chopina