Schinkelplatz

plac Schinkelplatz

Mitte, Mitte
Schinkelplatz w 2012 roku; w tle konstrukcja imitująca budynek Berlińskiej Akademii Budownictwa wraz ze zrekonstruowanym narożnikiem
Państwo	Niemcy
Kraj związkowy	Berlin
Miejscowość	Berlin
Położenie na mapie Berlina (c) TUBS, CC BY-SA 3.0 plac Schinkelplatz
Położenie na mapie Niemiec plac Schinkelplatz
52°30′59,9″N 13°23′53,6″E/52,516639 13,398222

Schinkelplatz (pol. „Plac Schinkla”) – trójkątny plac o powierzchni 1700 m²^[1], znajdujący się w Berlinie, w dzielnicy Mitte. Po południowej stronie placu do 2020 roku położona była konstrukcja imitująca nieistniejący budynek Berlińskiej Akademii Budownictwa (niem. Berliner Bauakademie), którego odbudowa planowana jest od czasu zjednoczenia Niemiec, z kolei od zachodu i wschodu plac flankują odpowiednio: ulica Niederlagstraße i kanał Kupfergraben, będący odnogą Sprewy. Nazwa placu pochodzi od nazwiska pruskiego architekta Karla Friedricha Schinkla^[1].

Historia

Utworzenie, budowa pomników i przebudowa

Rysunek placu autorstwa Karla Friedricha Schinkla z 1831 roku

Schinkelplatz w 1888 roku

Karl Friedrich Schinkel planował utworzenie po północnej stronie zaprojektowanego przez siebie i wybudowanego w latach 1832–1836 budynku Berlińskiej Akademii Budownictwa (niem. Berliner Bauakademie) otoczonego drzewami placu, którego wyobrażenie przedstawił na rysunku z 1831 roku (rysunek ten w postaci miedziorytu został opublikowany dwa lata później w zbiorze Sammlung Architektonischer Entwürfe)^[2]. Ostatecznie plac został utworzony pod nazwą Schmuckplatz w 1837 roku według projektu Petera Josepha Lennégo jako posiadająca trójkątną formę, otwarta przestrzeń. W 1860 roku na placu wybudowano pomnik Albrechta Thaera, z kolei w następnym roku – pomnik Christiana Petera Wilhelma Beutha^[3]. W 1869 roku na placu został zbudowany pomnik Karla Friedricha Schinkla i wtedy też decyzją rady miasta zmieniono nazwę placu na Schinkelplatz^[2]. W takiej postaci plac stał się ważną częścią historycznego, berlińskiego obszaru Friedrichswerder^[3].

W latach 1886–1887 Schinkelplatz został przebudowany zgodnie z planami ministerialnej komisji budowlanej. W trakcie inwestycji, której koszty pokrył komitet budowy pomnika Schinkla obszar przed pomnikami został pokryty dekoracyjną mozaiką z ozdobnego bruku^[3]. Na środku tego obszaru wybudowano fontannę z okrągłą, kamienną niecką, w środku której został umieszczony wykonany z brązu wieniec z pięciu liści akantu. Za pomnikami natomiast została zbudowana monumentalna, półokrągła ława w formie eksedry z polerowanego granitu^[3].

Opisy pomników

Pomnik Albrechta Thaera był ostatnim projektem rzeźbiarza Christiana Daniela Raucha. Po śmierci Raucha został zrealizowany przez jego ucznia Hugona Hagena. Thaer uznawany jest za twórcę nowoczesnych uczelni rolniczych w Prusach. Pomnik ukazuje go w wyprostowanej postawie z lewą ręką trzymającą rękojeść pługa. Cztery reliefy z górnej części cokołu przedstawiają alegoryczne sceny z jego pracy, natomiast cztery reliefy z dolnej części prezentują konkretne sytuacje z życia Thaera^[2].

Pomnik Petera Christiana Wilhelma Beutha jest wspólnym dziełem dwóch innych uczniów Christiana Daniela Raucha: Augusta Kissa i Friedricha Drakego. Beuth był wyższym urzędnikiem, skutecznie promującym przejście z systemu manufaktur do systemu produkcji przemysłowej w Prusach. Kiss stworzył pomnik, z kolei Drake jest autorem reliefów, spośród których te górne przedstawiają alegorie wzajemnego oddziaływania na siebie przemysłu i handlu oraz sztuki i nauki, natomiast dolne ukazują sceny postępu technicznego i cywilizacyjnego w ówczesnych czasach^[2].

Friedrich Drake zaprojektował także pomnik Karla Friedricha Schinkla, który jako architekt miał decydujący wpływ na wygląd centrum Berlina – poza budynkiem Berlińskiej Akademii Budownictwa zaprojektował m.in. most Zamkowy (niem. Schloßbrücke), Nowy Odwach, kościół Friedrichswerder i Stare Muzeum. Schinkel jest przedstawiony z kredką w jednej dłoni i planem Starego Muzeum na desce kreślarskiej w drugiej. Cokół pomnika ma ścięte narożniki, w których zostały umieszczone cztery kariatydy symbolizujące historię, architekturę, malarstwo i rzeźbę^[2].

• 

  Pomnik Thaera

• 

  Pomnik Beutha

• 

  Pomnik Schinkla

II wojna światowa i dalsze losy

Schinkelplatz w 2008 roku

Schinkelplatz w 2012 roku; na pierwszym planie kościół Friedrichswerder

Podczas II wojny światowej plac Schinkelplatz wraz ze znajdującym się przy nim budynkiem Berlińskiej Akademii Budownictwa, a także innymi okolicznymi budynkami został zniszczony. W 1962 roku zburzono gmach Berlińskiej Akademii Budownictwa, natomiast sam plac zlikwidowano – trzy pomniki stojące na nim przeniesiono do innych lokalizacji, w obrębie Uniwersytetu Humboldtów^[2]. W latach 1964–1967 na obszarze, w skład którego wchodził zarówno Schinkelplatz, jak i budynek akademii wybudowano nową siedzibę Ministerstwa Spraw Zagranicznych NRD^[4]. Po zjednoczeniu Niemiec, w 1995 roku przeprowadzono rozbiórkę budynku i na obszarze dawnego Schinkelplatz tymczasowo urządzono trawnik. W 1996 roku na terenie historycznego placu, w pierwotnym miejscu umieszczony został pomnik Schinkla^[3]. W 1999 roku przywrócony został pomnik Beutha, zaś rok później postawiono kopię pomnika Thaera – oryginał pozostał na wydziale rolnictwa Uniwersytetu Humboldtów^[3].

W latach 2007–2008 za środki rządowego programu Hauptstadt Berlin – Parlaments- und Regierungsviertel została przeprowadzona przebudowa placu Schinkelplatz, mająca na celu przywrócenie go do pierwotnej postaci^[3]. Wiernie odtworzono wtedy historyczny wygląd placu w oparciu o oryginalne plany z lat 1886–1887. Została przywrócona posadzka z kolorową mozaiką, a także kamienna fontanna z wykonanym z brązu wieńcem z liści akantu oraz ława-eksedra z polerowanego granitu. Wykonano również pod kierownictwem berlińskiego rzeźbiarza Hansa Starckego nowe cokoły trzech pomników wzorowane na oryginalnych, a także zrekonstruowano utracone żeliwne reliefy z pomników Thaera i Beutha^[3]. 17 października 2008 roku odbyło się otwarcie przebudowanego placu^[5]. W lipcu 2011 roku zostały przywrócone zrekonstruowane kariatydy z pomnika Schinkla^[2].

Plany zabudowy

Schemat otoczenia placu

Nowa zabudowa placu w 2022 roku

Nowa zabudowa placu w 2022 roku

Nowa zabudowa placu w 2022 roku

Po zjednoczeniu Niemiec wiele razy powracał pomysł zrekonstruowania gmachu Berlińskiej Akademii Budownictwa, o co starało się Stowarzyszenie Akademii Budownictwa (niem. Förderverein Bauakademie)^[6]. W latach 1999–2001 zrekonstruowano północno-wschodni narożnik fasady budynku, zaś w 2004 roku do narożnika dostawiono konstrukcję imitującą budynek^[7][8]. We wnętrzu konstrukcji zbudowano przykładowe pomieszczenie wzorowane na dawnej, znajdującej się na pierwszym piętrze sali oryginalnego budynku^[9]. W listopadzie 2016 roku Komisja Budżetowa Bundestagu zdecydowała o przyznaniu 62 milionów euro dotacji na odbudowę budynku, której rozpoczęcie było planowane na 2020 lub 2021 rok^[10][11]. Na początku 2020 roku rozebrano konstrukcję imitującą gmach^[12].

Na zabudowę obszaru położonego przy ulicy Niederlagstraße, pomiędzy kościołem Friedrichswerder i działką po budynku akademii w marcu 2012 roku został przeprowadzony konkurs, którego inicjatorem był współdziałający z senackim wydziałem do spraw rozwoju miasta i środowiska (niem. Senatsverwaltung für Stadtentwicklung und Umwelt) monachijski inwestor. Do konkursu zostało zgłoszonych piętnastu uczestników, którzy mieli za zadanie zaprojektować zgodne z restrykcyjnymi wymogami Senatu Berlina budynki przeznaczone na cele mieszkaniowe i komercyjne^[13]. Wyniki konkursu zostały ogłoszone w czerwcu 2012 roku: I nagrodę za zaprojektowanie części komercyjnej zabudowy (Grupy A) dostało biuro architektoniczne Volker Staab Architekten z Berlina, zaś I nagrodę za projekt części mieszkaniowej (Grupy B) wywalczyło biuro Bruno Fioretti Marquez Architekten z Berlina^[14][13]. Wartość każdej z pierwszych nagród wynosiła 6 tysięcy euro^[14][13]

W czerwcu 2014 roku firma deweloperska Frankonia Eurobau, odpowiedzialna za realizację projektu nowej zabudowy Schinkelplatz, ogłosiła, że prace budowlane rozpoczną się wiosną następnego roku. Zabudowę placu miał stanowić kompleks luksusowych budynków, w którym zaplanowano 50 mieszkań własnościowych o łącznej powierzchni 4800 m²^[15]. Dodatkowo w części parterowej miało się znaleźć 3700 m² powierzchni użytkowej, przeznaczonej na biura, sklepy i restauracje^[15]. Ostatecznie kompleks powstał w latach 2017–2019^[16].

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Schinkelplatz na stronie skyscrapercity.com (niem.)
• Schinkelplatz na stronie stadtbild-deutschland.org (niem.)