Schronisko PTTK na Turbaczu

Schronisko PTTK im. Władysława Orkana na Turbaczu

Państwo	Polska
Pasmo	Gorce, Karpaty
Wysokość	1283 m n.p.m.
Właściciel	Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze
Położenie na mapie Gorców, Pienin, Beskidu Sądeckiego Schronisko PTTK im. Władysława Orkana na Turbaczu
49°32′37,1″N 20°07′05,5″E/49,543639 20,118194
Strona internetowa

Spalone w listopadzie 1943 schronisko. Stan w sierpniu 1951. Pierwszy z prawej siedzi Mieczysław Orłowicz

Widok na schronisko od południowej strony

Wnętrze schroniska, parter

Wejście do schroniska

Schronisko PTTK im. Władysława Orkana na Turbaczu – schronisko turystyczne Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego, położone poniżej szczytu Turbacza w Gorcach, tuż przy granicy z Gorczańskim Parkiem Narodowym. Znajduje się na wysokości 1283 m n.p.m. na skraju polany Wolnica, wchodzącej w skład Hali Długiej.

I schronisko

Pierwsze schronisko na Turbaczu wybudował w 1925 Oddział Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego „Gorce” w Nowym Targu na polanie Wisielakówka. Służyło turystom tylko do 1933, kiedy to w nocy z 16 na 17 listopada podpalili go prawdopodobnie kłusownicy, którzy widzieli dla siebie zagrożenie w zwiększającym się ruchu turystycznym.

II schronisko

PTT rozpoczął budowę drugiego schroniska w górnym skraju Hali Długiej w lipcu 1934, którą przerwał wybuch II wojny światowej. W 1934 wykonano roboty ziemne, fundamenty, kamienną kondygnację przyziemia oraz wzniesiono duży budynek gospodarczy, który służył również tymczasowo turystom. W 1935 obiekt podwyższono o kolejną kamienną kondygnację i przykryto prowizorycznym dachem. Wykończono również parter, umożliwiając nocleg 40 osób (dodatkowo w budynku gospodarczym mogło nocować 30 osób). W 1936 budynek nakryto docelowym dachem pokrywając go blachą. Do 1938 budynek został wykończony do stanu surowego. Dysponował 100 miejscami noclegowymi – 50 na łóżkach i 50 na siennikach. Gospodynią obiektu była Aniela Batkiewicz.

W trakcie II wojny światowej służył nielicznym turystom, ale przede wszystkim partyzantom Konfederacji Tatrzańskiej, a później Armii Krajowej, którzy mieli tutaj swój punkt kontaktowy. W lipcu 1943 podczas dużej obławy Niemcy zajęli schronisko, zmuszając partyzantów do ewakuacji na polanę Stawieniec pod Kudłoniem. Aniela Batkiewicz została aresztowana, a pracująca w schronisku Albina Białoń zamordowana przez Niemców. 12 listopada 1943 schronisko spłonęło – zniszczyli je sami partyzanci, chcąc zapobiec rozlokowaniu niemieckich patroli w budynku. Z obiektu pozostały kamienne ruiny.

III schronisko

Budowę trzeciego, obecnie istniejącego schroniska, rozpoczęło w 1953 Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze, przy wsparciu subwencji państwowej. Obiekt zaprojektowała inż. Anna Górska, jako okazały kamienny budynek o dwóch prostopadłych skrzydłach z arkadowym wejściem i strzelistym dachem z mansardami, kryty gontem. Jedno ze skrzydeł powstało z wykorzystaniem ocalałej części przedwojennego obiektu. Przed jego ukończeniem, 21 października 1956, schronisku uroczyście nadano imię Władysława Orkana (imię poety nosiło również pierwsze schronisko pod Turbaczem z 1925). Oficjalnie obiekt został otwarty 21 sierpnia 1958.

Schronisko na przestrzeni lat podlegało modernizacjom. W 2011 wymieniono pokrycie dachu z gontu na blachodachówkę.

Oferta

Schronisko w momencie otwarcia w 1958 oferowało 120 miejsc noclegowych w pokojach 2-, 4- i 6-osobowych oraz w salach od 10- do 20-osobowych. Współcześnie jest to 110 miejsc w pokojach 2-, 3-, 4-, 6- i wieloosobowych oraz trzypokojowy apartament z kuchnią, łazienką i salonem. Jadalnia przeznaczona jest dla 60 osób, obiekt posiada kuchnię oferując pełne wyżywienie, świetlicę, suszarnię, narciarnię, umywalnie, prysznice oraz urządzenia sanitarne.

Gospodarze III schroniska

• Adam Alberti (1957–1959)
• Stanisław Gawliński (1960)
• Adam Alberti (1960)
• Krzysztof Konopka (1960–1963)
• Jerzy Sarna (1963)
• Bolesław Pleban (1963–1968)
• Tadeusz Klimiński (1968–1972)
• Anna Kliminska (1973)
• Zenon Maślankowski (1973–1974)
• Rościsława Kolasa (1974–1976)
• Jerzy Gajda (1976–1977)
• Narcyz Maślanka (1977)
• Anastazja Dziedziech (1977–1978)
• Bronisław Siadek (1978–1979)
• Józef Wiatr (1980–1982)
• Aleksander Śmietana (1982–1985)
• Ryszard Makowiecki (1985–1986)
• Jan Panasiewicz (1986–1996)
• Włodzimierz Jaworski i Teresa Janik (1996–2006)
• Aleksander Długopolski (od 2006)

Otoczenie schroniska

Obok schroniska w niewielkim, drewnianym budynku w 1980 powstał Ośrodek Kultury Turystyki Górskiej PTTK, eksponujący dzieje turystyki w Gorcach, historię schronisk na Turbaczu, opis działalności ruchu oporu podczas II wojny światowej oraz postać Władysława Orkana (obecnie ekspozycja ośrodka prezentowana jest w budynku schroniska).

W schronisku znajduje się całoroczna stacja ratunkowa Grupy Podhalańskiej GOPR. Na Hali Długiej, na której prowadzony jest kulturowy wypas owiec, funkcjonuje sezonowa bacówka. Obok schroniska jest również pole namiotowe.

Przed schroniskiem znajduje się największy w Gorcach węzeł szlaków turystycznych (co wiąże się ze zwornikowym charakterem masywu Turbacza). Oprócz szlaków turystyki pieszej istnieją tu szlaki turystyki rowerowej, konnej i ścieżki dydaktyczne.

Z tarasu przed wejściem do schroniska roztacza się piękna panorama Pienin i Tatr nad pagórami Podhala – od Tatr Bielskich z Hawraniem przez Tatry Wysokie z Łomnicą, Gerlachem, Wysoką i Świnicą po Tatry Zachodnie z Kasprowym Wierchem, Bystrą i Banówką.

W zimie na Hali Długiej funkcjonuje wyciąg narciarski o długości 300 m. Wytyczone są także trasy do uprawiania narciarstwa biegowego.

Turystyka

Przy schronisku przebiegają następujące szlaki:

– czerwony Główny Szlak Beskidzki przez Turbacz, Obidowiec, Stare Wierchy, Jaworzynę Ponicką i Maciejową do Rabki-Zdroju (i dalej do Ustronia w Beskidzie Śląskim),

– czerwony Główny Szlak Beskidzki przez Przełęcz Knurowską i Pasmo Lubania do Krościenka nad Dunajcem (i dalej do Wołosatego w Bieszczadach),

– niebieski przez Bukowinę Waksmundzką i Zarębek Wyżni do Łopusznej (i dalej do Kacwina),

– niebieski przez Czoło Turbacza, Suchy Groń do Koninek w Porębie Wielkiej (i dalej do Brzeźnicy),

– zielony przez Czoło Turbacza, Wierch Spalone i Turbaczyk, obok Orkanówki do Niedźwiedzia (i dalej na Szczebel),

– zielony przez Bukowinę Waksmundzką do Oleksówki w Nowym Targu,

– żółty przez Czoło Turbacza, Przełęcz Borek, Kudłoń i Gorc Troszacki do Lubomierza (i dalej do Tymbarku),

– żółty przez Bukowinę Miejską do Oleksówki w Nowym Targu^[1].

Przypisy

Bibliografia

• Tomasz Biesik: Schroniska górskie dawniej i dziś. Beskid Makowski, Beskid Wyspowy, Gorce, Pieniny i Beskid Sądecki. Bielsko-Biała: Wyd. „Logos” Agnieszka Korzec-Biesik, 2013, s. 80-96. ISBN 978-83-925599-5-5.