Schronisko na Bałtagule

Schronisko PTT na Bałtagule
Państwo

 II Rzeczpospolita

Pasmo

Góry Czywczyńskie, Karpaty

Wysokość

1305 m n.p.m.

Data otwarcia

1935

Właściciel

Oddział Kosowski PTT

Położenie na mapie Karpat Marmaroskich, Czarnohory i Połonin Hryniawskich
Mapa konturowa Karpat Marmaroskich, Czarnohory i Połonin Hryniawskich, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „Schronisko PTT na Bałtagule”
Położenie na mapie Karpat
Mapa konturowa Karpat, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Schronisko PTT na Bałtagule”
Ziemia47°49′12″N 24°52′30″E/47,820000 24,875000

Schronisko PTT na Bałtagule (zwane również schroniskiem pod Rotundułem) – schronisko turystyczne w Górach Czywczyńskich istniejące w latach 30. XX wieku. Położone było na wschodnim stoku Rotunduła, na wysokości 1305 m n.p.m.[1][2][a], ok. ćwierć kilometra na południe od ujścia potoku Prełuki do Czarnego Czeremoszu[1]. W momencie powstania było najdalej na południe wysuniętą placówką Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego (PTT)[5].

Historia

Budynek powstał na potrzeby lwowskiej ekspedycji geologicznej prof. Juliana Tokarskiego w latach 1929–1930 poszukującej w okolicy złóż manganu[1][6]. Nie później niż w 1933 na mocy umowy z jego ówczesnym właścicielem – Fundacją Skarbkowską – obiekt (wraz z bliźniaczym budynkiem w dolinie Popadyńca) przejęło Polskie Towarzystwo Tatrzańskie[1][5][7]. Ostateczna decyzja o przekształceniu go w schronisko zapadła na kongresie organizacji turystycznych w Wiśle w maju 1935 roku[8]. Staraniem nowo wyodrębnionego[9] Oddziału Kosowskiego został on wówczas dostosowany do potrzeb ruchu turystycznego. Koszt tego przedsięwzięcia wyniósł 2200 zł. Nie w pełni wykończone schronisko oddano do użytku przed końcem 1935 roku. Niedługo później w środku wybudowano brakujące piece. Obiekt posiadał stałego gospodarza i mógł zapewnić nocleg 30 turystom[1][3][5][10], zaś ogólna pojemność schroniska wynosiła ok. 40 osób[2].

W 1937 roku kosztem 350 zł przeprowadzono remont obejmujący piece i kominy, doprowadzono też linię telefoniczną. Dalsze prace podjęto w kolejnym roku, kiedy zarząd nad schroniskiem objęło nowe koło Oddziału, z siedzibą w Kutach[1][11][12][13].

Zostało całkowicie zniszczone podczas II wojny światowej[1].

Turystyka

Schronisko znajdowało się na skraju tzw. rezerwatu turystycznego (terenu wolnego od urządzeń turystycznych) ustanowionego w 1936 w rejonie Hnatasi (Hnitesy)[14][15]. Choć szlaki w jego okolicy przeważnie nie były znakowane w terenie, to jednak schronisko stanowiło ważny punkt wypadowy dla wypraw na południowe krańce Karpat Polskich. Wśród szlaków przebiegających w pobliżu obiektu na Bałtagule wymienić można szlaki (stan na 1936 r.):

  • na Pnewie (1585 m n.p.m.) przez Połoninę Hadżugi,
  • na Hantasię (1769 m n.p.m.) przez Prełuczny (1650 m n.p.m.) i Palenicę (1758 m n.p.m.) lub też przez Komanową (1731 m n.p.m.) i Palenicę,
  • do klauzy Perkałab na Białym Czeremoszu przez Prełuczny,
  • do klauzy Łostuń na Czarnym Czeremoszu,
  • do Jałowiczory nad Białym Czeremoszem lub ujścia Saratu przez Hlistowaty (1487 m n.p.m.), Hostów (1585 m n.p.m.) oraz Połoninę Smiteny (1460 m n.p.m.),
  • na Rotynduł[16].

Uwagi

  1. ↑ Niektóre źródła z epoki podają wysokość 1269 m n.p.m.[3], przy czym jest to wysokość, na której według ówczesnych map potok Prełuki wpada do Czarnego Czeremoszu[4].

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g Ryszard Bogdziewicz, Schroniska karpackie od Beskidu Śląskiego do Czarnohory w latach 1874–1945, wyd. I, Lublin: Drukarnia i Wydawnictwo Akademickie WSSP im. Wincentego Pola, 2012, s. 286–287, ISBN 978-83-60594-24-7, OCLC 956614813 (pol.).
  2. ↑ a b Adam Lenkiewicz, Władysław Niedenthal, Część II turystyczna, [w:] Józef Moszczeński (red.), Szlakiem II Brygady Legionów Polskich w Karpatach Wschodnich. Przewodnik historyczno-turystyczny po Gorganach i Czarnohorze, Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1937, s. 253–254 (pol.).
  3. ↑ a b Informacyjny kalendarz narciarski na sezon 1938–1939, t. rok XI, Kraków: Polski Związek Narciarski, 1938, s. 255 (pol.).
  4. ↑ Mapa topograficzna 1:100 000, arkusz Hryniawa (pas 57, słup 40), Wojskowy Instytut Geograficzny, 1934 (pol.).
  5. ↑ a b c Sprawozdanie z działalności Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego w Krakowie za okres od 1. IV. 1935 r. do 31. III. 1936 r. oraz finansowe za rok 1935, Kraków: Polskie Towarzystwo Tatrzańskie, 1936, s. 19, 60 (pol.).
  6. ↑ Zdzisław Pazdro, Przyroda martwa, [w:] Krótki przewodnik po Huculszczyźnie, Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1933, s. 14 (pol.).
  7. ↑ Sprawozdanie z działalności Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego w Krakowie za okres od 3. IV. 1933 r. do 31. III. 1934 r. oraz finansowe za rok 1933., Kraków: Polskie Towarzystwo Tatrzańskie, 1934, s. 9 (pol.).
  8. ↑ Stanisław Garztecki (red.), 8 nowych schronisk w Karpatach, „Wiadomości Turystyczne”, rok V (12), 15 czerwca 1935, s. 4 (pol.).
  9. ↑ Bohdan Małachowski, Siedemdziesiąt pięć lat pracy, „Wierchy” (18), Kraków: Polskie Towarzystwo Tatrzańskie, 1948, s. 90 (pol.).
  10. ↑ Władysław Krygowski, Kronika | Polskie Towarzystwo Tatrzańskie. — Turystyka. Walery Goetel, Jan Alfred Szczepański (red.), „Wierchy”, Zarząd Główny Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego (XIII), Kraków: Gebethner i Wolff, 1935, s. 192 (pol.).
  11. ↑ Marian Dziekański (red.), Nowe inwestycje schroniskowe, „Wiadomości Turystyczne” (21), 1 listopada 1937, s. 3 (pol.).
  12. ↑ Sprawozdanie z działalności Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego w Krakowie za okres od 1. IV. 1936 do 31. III. 1937 r. oraz finansowe za rok 1936, Kraków: Polskie Towarzystwo Tatrzańskie, 1937, s. 71 (pol.).
  13. ↑ Sprawozdanie z działalności Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego w Krakowie za okres od 1 I 1938 r. do 31 XII 1938 r. oraz finansowe za rok 1938, Kraków: Polskie Towarzystwo Tatrzańskie, 1939, s. 23, 74 (pol.).
  14. ↑ Stanisław Garztecki (red.), Nowy rezerwat na Huculszczyźnie, „Wiadomości Turystyczne”, rok VI (7), 1 kwietnia 1936, s. 8 (pol.).
  15. ↑ Witold Mileski, Kronika | Ochrona przyrody, Walery Goetel, Jan Alfred Szczepański (red.), „Wierchy”, Zarząd Główny Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego (XIV), Kraków: Gebethner i Wolff, 1936, s. 211–212 (pol.).
  16. ↑ Regulamin górskiej odznaki turystycznej P. T. T. wraz ze spisem punktowanych wycieczek oraz spisem przewodników do G. O. T., wyd. 2, Kraków: Polskie Towarzystwo Tatrzańskie, 1936, s. 83 (pol.).
Przedwojenne schroniska turystyczne w polskich Karpatach Wschodnich
Bieszczady Wschodnie
i Góry Sanocko-Turczańskie
Gorgany
Czarnohora
Beskidy Huculskie

Media użyte na tej stronie

Mapa Marmaroszy.png
Mapa topograficzna (lokalizacyjna) obejmująca swoim zasięgiem Czarnohorę, Połoniny Hryniawskie (Hryniawy), Góry Jałowiczorskie (Jałowiczory) oraz Karpaty Marmaroskie (Marmarosze, w tym Góry Rachowskie i Czywczyńskie, Czywczyny)
Carpathians relief location map.jpg
Autor: Uwe Dedering, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location map of Carpathians.
  • Projection: Equirectangular projection, strechted by 148.0%.
  • Geographic limits of the map:
  • N: 50.0° N
  • S: 44.25° N
  • W: 16.0° E
  • E: 27.5° E
  • GMT projection: -JX19.473333333333333cd/14.410266666666665cd
  • GMT region: -R16.0/44.25/27.5/50.0r
  • GMT region for grdcut: -R16.0/44.25/27.5/50.0r
  • Relief: SRTM30plus.
  • Made with Natural Earth. Free vector and raster map data @ naturalearthdata.com.
Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Gfi-set01-hostel.svg
Autor: , Licencja: CC BY 2.0
icone de maison ou d'hotel