Sd.Kfz.301
 Borgward IV w Deutsches Panzermuseum | |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent | |
| Typ pojazdu | transporter opancerzony |
| Trakcja | gąsienicowa |
| Załoga | 1 kierowca |
| Historia | |
| Produkcja | 1942–1944 |
| Wycofanie | 1945 |
| Dane techniczne | |
| Silnik | 4-cylindrowy silnik Borgward chłodzony cieczą, 49 KM |
| Pancerz | maks. 20 mm |
| Długość | 3,35 m |
| Szerokość | 1,8 m |
| Wysokość | 1,25 m |
| Masa | 3,45 t (Ausf. A) |
| Osiągi | |
| Prędkość | 40 km/h |
| Zasięg | 120 km |
| Dane operacyjne | |
| Wyposażenie | |
| 450 kg ładunków wybuchowych | |
| Użytkownicy | |
| Niemcy | |
Sd.Kfz. 301 (Sonderkraftfahrzeug 301), nazywany również Schwerer Ladungsträger Borgward B IV („ciężki nosiciel ładunków...”) – niemiecki ciężki nosiciel ładunków wybuchowych, które mogły być detonowane zdalnie[1]. Używany w czasie II wojny światowej.
W Wehrmachcie używane były trzy typy nosicieli ładunków wybuchowych: lekki Ladungsträger Goliath (Sd.Kfz. 302/303a/303b), średni Ladungsträger Springer (Sd.Kfz. 304) oraz ciężki Ladungsträger Borgward B IV (Sd.Kfz. 301). Jedynie Borgward umożliwiał przewiezienie ładunku, jego posadowienie i wycofanie pojazdu przed detonacją – pozostałe dwa typy ulegały zniszczeniu[1].
Historia
W czasie inwazji na Francję w 1940 r. Niemcy opracowali nową metodę niszczenia bunkrów przy pomocy zmodyfikowanych czołgów PzKpfw. I Ausf. B, które mogły umieszczać ładunki wybuchowe bez straty nosiciela. 10 zmodyfikowanych czołgów użyto w 1 Dywizji Pancernej w 3 kompanii pionierów. Pomysł ten zaowocował zamówieniem na pojazdy specjalnego przeznaczenia dla Wehrmachtu.
W październiku 1941 roku zdecydowano na zbudowanie pojazdów B IV SdKfz. 301 na bazie B III VK 302 oraz Leichter Ladungsträger Goliath SdKfz. 302 („lekki nosiciel ładunków...”) na bazie B I i B II. Poprzednik B IV nie sprawdził się jako zdalnie sterowany wykrywacz min ani jako ciągnik amunicyjny[1].
W kwietniu 1942 wyprodukowano pierwsze testowe 12 sztuk, a produkcja seryjna rozpoczęła się w maju 1942. Do czerwca 1943 zbudowano ok. 600 pojazdów Borgward IV Ausf. A („wersja A”), ponadto 260 egzemplarzy Ausf. B („wersja B”) do listopada 1943 oraz 305 egzemplarzy Ausf. C pomiędzy grudniem 1943 a wrześniem 1944. Wersja Ausf. B różniła się od A masą zwiększoną o 400 kg, przesuniętą anteną i zmodyfikowanym sprzętem radiowym. Wersja Ausf. C miała masę 4,85 t, długość 4,1 m, 1,83 m szerokości i 1,25 m wysokości, jednocześnie wyposażona była w cieńszy pancerz i nowy rodzaj gąsienic. W wersji C zmieniono także silnik na mocniejszy (o mocy 78 KM), a siedzenie kierowcy przesunięto z lewej strony na prawą. Około 56 sztuk pojazdu Borgward IV przebudowano na niszczyciel czołgów Panzerjäger Wanze uzbrojony w działo 8,8 cm Panzerbüchsen 54 w końcowym etapie wojny[1]. Co najmniej jeden Borgward IV Ausf. B został przebudowany i testowano go jako pojazd pływający, w 1943 zaś inny egzemplarz wyposażono w kamerę telewizyjną.
Zastosowanie bojowe
Pojazdy tego typu używane były przeciwko powstańcom w powstaniu warszawskim. 13 sierpnia 1944 roku pojazd tego typu z 302. batalionu pancernego (Panzer Abteilung (FKL) 302) został zdobyty przez powstańców podczas odpierania ataku Niemców na barykadę na Podwalu. W wybuchu, znanym jako eksplozja „czołgu pułapki”, zginęło co najmniej trzysta osób, powstańców i ludności cywilnej, a drugie tyle odniosło rany[2][3][4].
W ścianę katedry św. Jana został wmurowany fragment gąsienicy tego pojazdu, został on jednak opatrzony błędnym podpisem „Gąsienica niemieckiego czołgu-miny «Goliat», który podczas Powstania Warszawskiego w 1944 r. zburzył część murów Katedry”[5].
W wyzwolonej Warszawie w styczniu 1945 znaleziono kilkadziesiąt porzuconych Borgwardów IV. Niektóre z ładunkami. W sierpniu 1947 na Stawkach doszło do podobnej tragedii, która pochłonęła trzydzieści ofiar[4].
W kwietniu 2010 jeden z zachowanych egzemplarzy tego pojazdu znaleziono w Wiedniu w czasie wykonywania wykopu pod nową stację kolejową; został on przekazany do wiedeńskiego Muzeum Historii Wojskowości[6].
Galeria
Wrak pojazdu zniszczonego 13 sierpnia 1944 roku w Warszawie na ul. Kilińskiego
Inne zdjęcie tego samego wraku
Gąsienica pojazdu opatrzona błędnym co do modelu podpisem na ścianie Katedry Św. Jana w Warszawie
Pamiątkowa tablica w miejscu wybuchu w Warszawie
Dane techniczne
Zobacz też
Przypisy
- ↑ a b c d Thorleif Olsson: Borgward IV – SdKfz. 301 (ang.). Achtung Panzer!. [dostęp 2010-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-01-10)].
- ↑ Ciała zbierali do kubła. TVN Warszawa, 2009-08-13. [dostęp 2010-04-16].
- ↑ Tomasz Urzykowski: Rocznica wybuchu na Kilińskiego. Gazeta.pl Warszawa, 12 sierpnia 2005. [dostęp 2010-03-24].
- ↑ a b Mateusz "Biszop" Biskup, Śladami zapomnianych bohaterów: w Krwawa niedziela, Poznań: Vesper, 1980, s. 290-295, ISBN 83-04-00678-2.
- ↑ Mariusz Komacki. Tak zwany czołg pułapka. „Rzeczpospolita”, 2003-08-01.
- ↑ WWII tank found during Vienna excavation work. „Austrian Times”, 2010-04-02 (ang.).
Bibliografia
- Alexander Lüdeke, Waffentechnik im Zweiten Weltkrieg, Parragon Books, Bath/Köln, ISBN 978-1-4054-8584-5.
- Markus Jaugitz, Die deutsche Fernlenktruppe 1940–1943. w: Waffen-Arsenal Special Band 10, 1994, Podzun-Pallas-Verlag, ISBN 3-7909-0502-X.
- Markus Jaugitz: Die deutsche Fernlenktruppe 1943–1945. w: Waffen-Arsenal Special Band 12, 1995, Podzun-Pallas-Verlag, ISBN 3-7909-0529-1.
Media użyte na tej stronie
.svg)
.svg)
Bundesflagge und Handelsflagge des Norddeutschen Bundes (1866-1871) und Reichsflagge des Deutschen Reiches (1871-1918)
Bundesflagge und Handelsflagge des Norddeutschen Bundes (1866-1871) und Reichsflagge des Deutschen Reiches (1871-1918)
Powstanie Warszawskie: Resztki czołgu Borgward B IV, który eksplodował przy ulicy Kilińskiego nr. 3, dnia 13 sierpnia 1944 o godzinie 18:07. W eksplozji zginęło ponad 300 osób, około stu z zgrupowania "Róg", wielu z batalionów "Gustaw", "Wigry" i "Gozdawa", oraz pareset osób cywilnych.
Schwerer Ladungsträger Borgward B IV
- US Analyse über Beutewaffen
Dieses Fahrzeug ist dafür entwickelt, eine schwere Sprengladung an ein ausgewähltes taktisches Ziel zu befördern, an dem die Sprengladung entladen wird, woraufhin das Fahrzeug zurückgezogen wird und anschließend die Sprengladung detoniert. Es kann in Zielnähe von einem Fahrer gefahren werden, die Besonderheit des Fahrzeuges ist jedoch, dass es per Fernbedienung gefahren werden kann, nachdem der Fahrer ausgestiegen ist. Der Hauptzweck des Fahrzeuges ist es, Bunker und Stellungen zu beschädigen. Die Panzerwanne, die eine geschweißte Konstruktion ist, ist in drei Segmente unterteilt. Der Motor, die Funkausrüstung und das Hydrauliksystem sind im Hecksegment untergebracht, die Getriebeeinheiten sind in einem der beiden vorderen Segmente, die Bedienhebel und Instrumente für den Fahrer sind im nebenliegenden vorderen Segment eingebaut. Drei überlappende 8 mm starke Klappen schützen den Oberteil des Fahrerplatzes. Angetrieben wird das Fahrzeug von einem wassergekühlten Reihensechszylinderbenzinmotor, der üblichen Motorenkonstruktionen ähnelt. Er entwickelt ungefähr 80 horsepower (entspricht 60 kW) und wird von zwei Kraftstofftanks mit einem Gesamtfassungsvermögen von 28,6 Gallonen (entspricht 130 dm³) gespeist. Vom Motor wird die Antriebskraft über eine Nasskupplung nach vorne zum Getriebe geleitet. Zwei Vorwärts- und zwei Rückwärtsgänge werden durch eine kurze und eine lange Übersetzung erreicht. Die Antriebskraft wird über vier Stirnräder an die vorderen Treibräder übertragen. Das Fahrzeug hat Drehstabfedern. Auf jeder Seite gibt es fünf gummibereifte Doppelräder. Die Gleisketten mit Führung in der Mitte sind aus Gusseisen und haben demontierbare Gummilaufflächen, die Kettenbreite beträgt 7,75 Zoll (entspricht 197 mm). Eine 800 Pfund (entspricht 363 kg) schwere Sprengladung wird in einem Behälter auf der schräg nach vorn abfallenden Fahrzeugfront mitgeführt. Absetzarme, die an den Seiten der Front angeschlagen sind, erlauben das Absenken des Gefechtskopfes auf den Boden und das anschließende Fallenlassen. Dann wird das Fahrzeug aus der Explosionszone zurückgezogen, bevor die Sprengladung mittels elektrischem Zünder oder Zeitzünder detoniert. Die Funktfernsteuerung des Fahrzeuges arbeitet mit amplitudenmodulierten Tonsignalen, die auf einem Trägerband zwischen 24 MHz und 25 MHz gesendet werden. Die Sendeleistung beträgt etwa 4 Watt.
Technische Daten:
Masse: 4 Tonnen (entspricht 3628 kg)
Länge: 12 ft. (entspricht 3658 mm)
Breite: 6 ft. (entspricht 1829 mm)
Höhe (inkludiert Fahrerschutz): 4 ft., 7 ins (entspricht 1397 mm)
Bodenfreiheit: 12 ft. (entspricht 305 mm)
Laufflächenmitte: 5 ft., 2 ins. (entspricht 1575 mm)
Auflagefläche: 5ft., 10,5 ins. (entspricht 1791 mm)
Gleiskettenbreite: 7,75 ins. (entspricht 197 mm)
Kettenglieder: 50
Steigung der Gleiskette: 5,5 ins. (entspricht 1651 mm)
Panzerung: 10 mm (Frontplatte), 13 mm (Seiten)
Bewaffnung: 800 lb (363 kg) Sprengladung
Motor: Sechszylinder-OHV-Benzinmotor, 80 horsepower (60 kW)
Getriebe: 1 Vorwärts- und 1 Rückwärtsgang mit Untersetzung; hydraulische Kupplung
Lenkung: Umlaufgetriebelenkbremsen, manuell oder hydraulisch betätigt
Besatzung: 1
Funkempfänger: Überlagerungsempfänger
Frequenz: 24.600 kHz
Oszillator: Kristall
Zwischenfrequenz: 464 kHz
Powstanie Warszawskie: Resztki czołgu Borgward B IV, który eksplodował przy ulicy Kilińskiego nr. 3, dnia 13 sierpnia 1944 o godzinie 18:07. W eksplozji zginęło ponad 300 osób, około stu z zgrupowania "Róg", wielu z batalionów "Gustaw", "Wigry" i "Gozdawa", oraz pareset osób cywilnych.
Borgward IV self propelled charge. German Tank Museum, Munster, Lower Saxony, Germany.
Autor: Alina Zienowicz (Ala_z), Licencja: CC BY 3.0
Warszawa, ul. Dziekania. Tablica pamiątkowa z błędnym napisem "Gąsienica niemieckiego czołgu - miny Goliat, który podczas powstania warszawskiego w 1944 r. zburzył część murów Katedry". Gąsienica należała do niemieckiego nosiciela ładunków wybuchowych typu Borgward B IV.
(c) Zu at pl.wikipedia, CC-BY-SA-3.0
Pomnik przy ul. Kilińskiego na Starym Mieście w Warszawie (fot Zu)
Miejsce uświęcone krwią 500 powstańców i mieszkańców Starówki poległych 13.08.1944 od eksplozji czołgu z podstępnie założonym przez wroga materiałem wybuchowym.