Sea Cat
| ||
| Informacje podstawowe | ||
| Inne nazwy | GWS-20, 21, 24 Tigercat (wersja lądowa) | |
| Rodzaj systemu | przeciwlotniczy morski | |
| Zwalczane cele | statki powietrzne, cele morskie | |
| Państwo |  Wielka Brytania | |
| Wejście do służby | 1962 | |
| Status systemu | wycofany | |
| Pociski | ||
| Naprowadzanie | radiokomendowe | |
| Rodzaje głowic | odłamkowa | |
| Zasięg | 0,5 – 5,3 km | |
| Pułap plot. | 30 – 915 m | |
| System | ||
| Liczba pocisków | 4 lub 3 | |
| Radary | ||
| Śledzone cele | 1 | |
| Użytkownicy | ||
| Wielka Brytania, Argentyna, Australia, Brazylia, Chile, Holandia, Indie, Iran, Libia, Malezja, Nowa Zelandia, Nigeria, RFN, Szwecja, Tajlandia, Wenezuela | ||
Sea Cat – brytyjski morski kierowany przeciwlotniczy pocisk rakietowy (klasy woda-powietrze), krótkiego zasięgu, z możliwością wykorzystania go do zwalczania celów nawodnych w zasięgu widzialności. Istniała również wersja lądowa zestawu nazwana Tigercat.
Zestaw Sea Cat był pierwszym wprowadzonym do służby morskim zestawem przeciwlotniczym krótkiego zasięgu - obrony bezpośredniej okrętów. Powstał w celu zastąpienia na okrętach działek przeciwlotniczych kalibru 40 mm Boforsa, przy minimalnych zmianach w konstrukcji okrętów[1].
Historia
System został zaprojektowany pod koniec lat 50. przez firmę Short Brothers z Belfastu na bazie australijskiego kierowanego pocisku przeciwpancernego Malkara. Pierwszym rozwinięciem Malkary był prototypowy pocisk Green Light. Pierwsze odpalenia kierowane miały miejsce w 1960 roku, a próby na niszczycielu HMS „Decoy” typu Daring prowadzono w 1961 roku[1]. Sea Cat w pierwszej wersji GWS-20 (Guided Weapon System Mk 20) został przyjęty na uzbrojenie Royal Navy w 1962 roku[1].
Główną częścią systemu jest poddźwiękowy pocisk rakietowy, niewielkich rozmiarów, napędzany dwustopniowym silnikiem rakietowym na paliwo stałe. Pocisk posiada cztery skośne skrzydła w układzie krzyżowym i cztery prostokątne stateczniki na końcu. Kierowany jest zdalnie komendami radiowymi przez operatora[1]. Głowica posiada zapalnik kontaktowy i zbliżeniowy, składała się z połączonych prętów[1]. Pocisk wystrzeliwany jest z czteroprowadnicowej obrotowej wyrzutni przeładowywanej ręcznie[1]. Pomiędzy parami prowadnic znajduje się antena kierowania, w wydłużonej osłonie (prowadnice i antena umieszczone są na wspólnym łożu, ruchomym w zakresie podniesienia). Dzięki małej ilości miejsca zajmowanej przez system i prostocie instalacji, był on montowany na wielu okrętach podczas modernizacji. System Sea Cat używany był z kilkoma wariantami systemu kierowania ogniem, oprócz wersji brytyjskich, opisanych poniżej, istniały inne warianty eksportowe. Na eksport stosowano także lżejsze wyrzutnie trzyprowadnicowe[1].
Wersje brytyjskie
GWS-20
Pierwsza wersja systemu, z wykrywaniem celów i naprowadzaniem wizualnym. Wyposażona była w prosty celownik tachometryczny STD (Simple Tachymetric Director). Pocisk kierowany był przez operatora posługującego się joystickiem, który obserwował przez lornetkę celownika cel i pocisk, wyposażony w flary na skrzydłach w celu lepszej jego widoczności.
Próby GWS-20 prowadzono na niszczycielu typu Daring. System następnie montowano m.in. na okrętach desantowych typu Fearless, fregatach typu Tribal (Type 81), niszczycielach rakietowych typu County, modernizowanych fregatach typu Whitby (Type 12) i Rothesay. Początkowo zamierzano uzbroić w nie modernizowane niszczyciele typu C, ostatecznie otrzymały je w 1966 tylko HMS "Cavalier" i "Caprice".
GWS-21
System GWS-21 wyposażony był w aparaturę naprowadzania CRBF (Close Range Blind Fire) z radarem Type 262 do automatycznego śledzenia celu. Dawał on możliwość ręcznego naprowadzania pocisku wspomaganego wskazaniami radaru, naprowadzania wizualnego lub przy użyciu kamery telewizyjnej.
W system GWS-21 wyposażone były fregaty typu Leander i Tribal oraz zmodernizowane krążowniki śmigłowcowe typu Tiger: HMS "Tiger" i "Blake".
GWS-22
System GWS-22 wyposażony był w pełny system kierowania ogniem MRS-3 (Medium Range System) z radarem Type 904, bazujący na amerykańskim systemie Mk.56. Umożliwiał on automatyczne naprowadzanie pocisku (ACLOS - Automatic, Command Line-Of-Sight). Poza tym, mógł operować w trybie ręcznego naprowadzania wspieranego radarem lub kamerą TV, ewentualnie wizualnego.
Instalowano go od 1972 w zamian za dotychczasowe systemy na większości fregat typów Leander i Rothesay i niszczycieli typu County w ramach modernizacji w latach 70., a także na lotniskowcu HMS "Hermes".
GWS-24
Ostatnia brytyjska wersja systemu, używała systemu kierowania ogiem WSA-4 z radarem Type 912.
System ten przenosiły tylko fregaty Typu 21 (Amazon).
Tigercat
Tigercat był lądową adaptacją systemu Sea Cat, zbudowaną w oparciu o trzypociskową wyrzutnię na przyczepie, holowaną przez samochód Land Rover. Druga przyczepa przewoziła urządzenia kierowania.
Tigercat używany był w Wielkiej Brytanii jedynie przez 48. Dywizjon osłony lotnisk RAF w latach 1967-1978. Ponadto, system był eksportowany do Argentyny, Indii, Iranu, Jordanii i Kataru.
Służba
System Sea Cat był montowany na wymienionych typach okrętów brytyjskich, a ponadto eksportowany do kilkunastu krajów. Szybko jednak stał się przestarzały z powodu rosnących prędkości samolotów i wprowadzenia naddźwiękowych pocisków przeciwokrętowych, latających na małej wysokości. Modernizacje systemu kierowania ogniem jedynie częściowo poprawiły sytuację.
Pomimo przestarzałości, Sea Cat był nadal szeroko używany na okrętach brytyjskich podczas wojny o Falklandy/Malwiny w 1982, będąc jedynym uzbrojeniem przeciwlotniczym części użytych okrętów. Podczas tej wojny został po raz pierwszy zastosowany bojowo[1]. Będąc prostszy, cechował się jednak większą sprawnością operacyjną od nowszych systemów Sea Dart i Sea Wolf oraz zdolny był do większej gęstości ognia. Używany był głównie system w wersji GWS-22 i GWS-24 (na fregatach Type 21), a także starszy GWS-20 na okrętach desantowych typu Fearless. Na ok. 80 wystrzeleń prawdopodobnie zestrzelono za jego pomocą jeden samolot argentyński IAI Dagger (21 maja 1982, z fregat „Argonaut” lub „Plymouth”)[2][a]. Wystrzeliwane pociski jednak zmniejszały efektywność lotnictwa[2]. Wkrótce po wojnie Sea Cat został wycofany ze służby brytyjskiej i zastąpiony przez zestawy artyleryjskie obrony bezpośredniej Phalanx i Goalkeeper.
Oprócz okrętów brytyjskich, Sea Cat był montowany m.in. na szwedzkich niszczycielach typu Östergötland w miejsce działek 40 mm, australijskich niszczycielach eskortowych typu River (GWS-21) i argentyńskim krążowniku "General Belgrano". Ogółem używało go 16 państw: Wielka Brytania, Argentyna, Australia, Brazylia, Chile, Holandia, Indie, Iran, Libia, Malezja, Nowa Zelandia, Nigeria, RFN, Szwecja, Tajlandia, Wenezuela[1].
Dane taktyczno-techniczne
- Zasięg: od 0,5 do 5,3 km (inne dane: do 5,5 km[1])
- Pułap: od 30 do 915 m (100 do 3000 stóp)[1]
- Prędkość: 0,8 Ma
- Długość: 1,48 m[1]
- Rozpiętość: 0,65 m[1]
- Średnica kadłuba: 0,22 m (inne dane: 0,19 m[1])
- Masa: 68 kg[1]
- Masa głowicy bojowej: 18 kg (inne dane: 10 kg[1])
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
- Jacek Krzewiński: "Royal Navy 1950-1994", Warszawa 1995, ISBN 83-902554-8-0
- Serwis NavWeaps
- A fully illustrated guide to Naval Surface-to-Air Missiles. „War Machine”. vol. 6 (64), s. 1265, 1984. Londyn: Orbis Publishing (ang.).
Media użyte na tej stronie
A close-up view of Sea Cat missiles on the New Zealand frigate HMNZS WELLINGTON (F-69).
(c) Brian Burnell, CC-BY-SA-3.0
A Short Tigercat Surface-to-Air missile on its three-missile launcher photographed at RAF Elvington on the 16 of August 2007 by Brian Burnell.
Short Sea Cat Missile firing from Swedish Destroyer "Södermanland"
(c) Brian Burnell, CC-BY-SA-3.0
A Shorts Tigercat Surface-to-Air missile photographed at RAF Elvington on the 16 of August 2007 by Brian Burnell.
Note that this is a dummy training round (circular fuselage) rather than a live airframe (square fuselage under the wings)