Sebastian Alojzy Sierakowski

Sebastian Alojzy Sierakowski
ilustracja
Data i miejsce urodzenia

9 stycznia 1743
Bogusławice

Data i miejsce śmierci

9 sierpnia 1824
Kraków

Wyznanie

chrześcijańskie

Kościół

katolicki

Śluby zakonne

1774

Sebastian Alojzy Sierakowski (ur. 9 stycznia 1743 w Bogusławicach, zm. 9 sierpnia 1824 w Krakowie) – architekt, jezuita, proboszcz krakowskiej kapituły katedralnej w 1818 roku[1].

Życiorys

Studia odbywał w Jarosławiu i we Lwowie. Od 1774 kanonik katedralny krakowski i kustosz koronny, później senator Wolnego Miasta Krakowa. W 1790 roku był członkiem duchownym Komisji Porządkowej Cywilno-Wojskowej województwa krakowskiego dla powiatów proszowskiego i krakowskiego[2].

Wybudował według własnego planu kościół w Pleszowie pod Krakowem, wzniesiony w 1806 roku. Był autorem planu regulacji dzielnicy Marywil i urządzenia pałacu królewskiego w Warszawie. Na przyjazd Stanisława Augusta wykonał projekt restauracji zamku wawelskiego (1787). Przystąpił do Konfederacji Generalnej Królestwa Polskiego w 1812 roku[3]. Projektował odbudowę zburzonego ratusza w Krakowie, sukiennic krakowskich (1818) oraz dwór w Radziszowie[4]. Również w 1818 przedstawił Senatowi Wolnego Miasta Krakowa projekt monumentalnych studni-fontann, które miały stanąć na czterech rogach Rynku Głównego i na dzisiejszym placu Dominikańskim (wówczas ul. Szeroka). Projekt przewidywał ozdobienie studni rzeźbami o treści historyczno-patriotycznej. Studnie te miały zastąpić prymitywne drewniane zbiorniki na wodę (rząpie), będące elementem dawnego systemu wodociągowego miasta. Plany Sierakowskiego nie doczekały się realizacji z powodu braku funduszów[5]. Był autorem pierwotnego projektu altany rządowej w Krakowie[6]. Z projektów pomnikowych Sierakowskiego wykonany został nagrobek Kopernika w kościele św. Anny w Krakowie i prezbiterium kościoła Norbertanek na Zwierzyńcu. Na jego zlecenie malarz Michał Stachowicz wykonał kopie rysunków grobów na Wawelu, które Sierakowski przesłał wraz z dedykacją Stanisławowi Kostce Potockiemu prezesowi Komisji Rządowej Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego[7].

Prace teoretyczne: „Architektura obejmująca wszelki gatunek murowania i budowania” (2 t., 1812), jest jedynym polskim dziełem encyklopedycznym o architekturze, mimo konserwatywnego charakteru zawiera pozytywną ocenę narodowej i ludowej tradycji architektonicznej. Drugie dzieło: „Rzecz o tanim... sposobie murowania w Krakowie domów na przedmieściach” (Kraków, 1817) w rękopisie.

Był członkiem lóż wolnomularskich w Paryżu i Lwowie, mówcą loży Cnotliwy Sarmata[8]. W XVIII wieku był członkiem loży wolnomularskiej Świątynia Izis[9].

Przypisy

  1. ↑ Nowy Kalendarzyk Polityczny na Rok 1819, Warszawa 1818, s. 95.
  2. ↑ Dziennik rządowo-ekonomiczno handlowy. Zaymuiący różne Wiadomości, Rządowe, Handlowe, Ekonomiczne, Fabryczne, Kontraktowe na Dobra, Summy, i Produkta. Zajmujący 3 miesiące kwiecień may czerwiec 1790. R.5. T. II., s. 378.
  3. ↑ Dziennik Konfederacyi Jeneralnej Królestwa Polskiego. 1812, nr 7, s. 59.
  4. ↑ Rewaloryzacja założenia dworskiego w Radziszowie pod Krakowem. naszradziszow.com, 2014-01-27. [dostęp 2014-01-27].
  5. ↑ Marek Żukow-Karczewski. Wodociągi średniowiecznego Krakowa. „Echo Krakowa”. 132 (13193), 1990-07-11. Kraków. 
  6. ↑ J. Dobrzycki Zieleń Krakowa, s. 13.
  7. ↑ Michał Rożek, Groby królewskie w Krakowie. Kraków 1977, s. 12.
  8. ↑ Ludwik Hass, Sekta farmazonii warszawskiej, Warszawa 1980, s. 154.
  9. ↑ Stanisław Małachowski-Łempicki, Wykaz polskich lóż wolnomularskich oraz ich członków w latach 1738–1821, w: Archiwum Komisji Historycznej, t. XIV, Kraków 1930, s. 302.

Bibliografia

  • Wielka Ilustrowana Encyklopedia Gutenberga (1934-1939).
  • Ilustrowana Encyklopedia Trzaski, Everta i Michalskiego (1924-1927).
  • Wielka Encyklopedia Powszechna PWN (1962-1969).

Linki zewnętrzne

Rektorzy Uniwersytetu Jagiellońskiego
Akademia
Krakowska /
Uniwersytet
Krakowski
(1400–1499)
Akademia
Krakowska /
Uniwersytet
Krakowski
(1500–1599)
Akademia
Krakowska /
Uniwersytet
Krakowski
(1600–1699)
Akademia
Krakowska /
Uniwersytet
Krakowski
(1700–1777)
Szkoła Główna
Koronna
(1777–1795)
Szkoła Główna
Krakowska
(1795–1805)
Lata
1805–1817[A][B]
Uniwersytet
Jagielloński
(1817–1899)
Uniwersytet
Jagielloński
(od 1900)
  1. ↑ a b c d e f g h i j k l Pełniący funkcję rektora w zastępstwie.
  2. ↑ Od 1805 do 1809 Uniwersytet połączony z Uniwersytetem Lwowskim i zgermanizowany, 1809 repolonizacja po włączeniu Krakowa do Księstwa Warszawskiego.
  3. ↑ W latach 1853–1860 rektorów nie wybierano, Uniwersytetem kierował mianowany przez rząd kurator.
  4. ↑ Sprawował obowiązki rektora Tajnego Uniwersytetu.

Media użyte na tej stronie

Sebastian Sierakowski, jesuit.jpg
Autor: Звірі, Licencja: CC BY-SA 4.0
Портрет Себастьяна Сераковського, фото картини, що зберігається в Колегіумі Маюс Ягелонського університету в Кракові