Sebastian Jan Kanty Czochron
| Państwo działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Doktor prawa kanonicznego | |
| Alma Mater | Akademia Krakowska |
| Uczelnia | |
| Okres zatrudn. | 1775 |
| Sekretarz Szkoły Głównej Koronnej | |
| Uczelnia | Akademia Krakowska |
| Okres spraw. | 1787 |
| Nauczyciel akademicki | |
| Katedra | Katedra prawa kanonicznego |
| Okres spraw. | 1790–1803 |
Sebastian Jan Kanty Czochron (ur. 1750 na podpoznańskiej Śródce[1], zm. 20 marca 1819 w Krakowie) – ksiądz katolicki, dr filozofii i prawa kościelnego, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, przedstawiciel humanitarnej myśli prawnej epoki oświecenia w Polsce.
Życiorys
Był piątym dzieckiem w wielodzietnej rodzinie burmistrza Śródki Marcina Czochrana i jego żony Katarzyny z Kuczkowskich. Pierwsze nauki pobierał w szkole parafialnej, a następnie Kolegium Lubrańskiego, gdzie studiował filozofię (1768)[2]. Naukę kontynuował na Uniwersytecie Krakowskim, gdzie 20 kwietnia 1771 roku uzyskał tytuł bakałarza. Jeszcze przed zakończeniem studiów przyjął niższe święcenia (1772), a rok później święcenia kapłańskie. Tytuł doktora filozofii otrzymał 26 kwietnia 1773 roku.
W 1775 roku rozpoczął pracę pedagogiczną jako wykładowca matematyki w Kolegium Nowodworskiego w Krakowie. Swoje wykłady zebrał w podręczniku „Wiadomości algebraiczne” (1780). Pod wpływem Hugo Kołłątaja, którego poznał w 1776 roku, zaczął głosić idee prawa natury, prądy fizjokratyczne oraz postępowe i tolerancyjne poglądy religijne. Te nowe idee znajdują odbicie w wydanym w Krakowie w 1782 dziełku „Uwagi moralne, gruntujące się na prawie natury i religii dla wiadomości i pożytku młodzieży narodowej”. W tym samym roku Hugo Kołłątaj wysłał go na koszt Komisji Edukacji Narodowej do Wiednia i Strasburga, gdzie studiował prawo kościelne. W Strasburgu uzyskał doktorat prawa kanonicznego na podstawie pracy „Assertiones ex historia iuris canonici et iure ecclesiastico universo selectae”, dedykowanej królowi Stanisławowi Augustowi Poniatowskiemu (Strasburg, 1785).
Po powrocie zajął się porządkowaniem archiwum Akademii Krakowskiej. W 1787 roku otrzymał zaszczytne stanowisko Sekretarza Szkoły Głównej Koronnej a od 1790 roku kierował katedrą prawa kanonicznego. W tym czasie napisał rozprawę o prawie kanonicznym „Dysertacja z prawa kanonicznego” (1786), oraz rozprawę „O wymiarze sprawiedliwości kryminalnej”. W latach 1799-1800 zebrał wykłady z zakresu problematyki procesu kościelnego i opublikował je w podręczniku „Institutiones processus iudiciarii fori ecclesiastici et civilis”.
Na publicznym posiedzeniu Akademii zorganizowanym z okazji rocznicy jej powstania i imienin króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, odczytał swoją „Dysertację o prawodawstwie kryminalnym” (1788), w której żądał „jednakowej kary dla ubogich i majętnych, dla pana i sługi, i to takiej kary, która by kryła w sobie tylko tyle surowości, ile potrzeba dla przykładu, a tyle ducha miłosierdzia, iżby była w stanie poprawić przestępcę”.
Po likwidacji przez rząd austriacki katedry prawa kościelnego na Uniwersytecie Krakowskim, od 1803 roku był proboszczem w parafii pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Luborzycy. Większość czasu spędzał jednak w Krakowie. Jeszcze w 1815 roku jako emeryt (profesor wysłużony) podpisał Statut Towarzystwa Naukowego z Uniwersytetem Krakowskiem Złączonego[3]. Zmarł 20 marca 1819 roku najprawdopodobniej w Krakowie[4].
Przypisy
- ↑ W przeciwieństwie do metryk siedmiorga rodzeństwa Czochrona, w księgach metrykalnych parafii św. Małgorzaty na Śródce nie ma jego aktu urodzenia. Zachowane zapisy są przypuszczalnie niepełne. Inne źródła archiwalne i opracowania, różnie określają jego datę urodzenia. Podawane są w nich lata: 1746, 1749 i 1750. Najbardziej prawdopodobna jest ostatnia z nich (1750). Potwierdza ją własnoręcznie dokonany przez Czochrona odpis treści tablicy nagrobnej sporządzonej dla siebie jeszcze za życia, w którym podaje personalia swoich rodziców (imię ojca, imię i nazwisko panieńskie matki) oraz miejsce i datę urodzenia (Poznań 1750). Zob: Bibl. U.J. rkps nr 3316, s. 150-151.
- ↑ Michał Nowicki: Działalność oświatowa i naukowa Akademii Lubrańskiego w XVII i XVIII wieku. Praca doktorska napisana w Zakładzie Historii Wychowania pod kierunkiem prof. dr hab. Doroty Żołądź-Strzelczyk, Poznań 2011, s. 359. [dostęp 2018-02-19].
- ↑ Statut Towarzystwa Naukowego z Uniwersytetem Krakowskiem Złączonego.. Kraków 1815. [dostęp 2018-02-19]. (pol.).
- ↑ W księdze zmarłych parafii w Luborzycy nie ma aktu zgonu Czochrona.
Bibliografia
- M. Skorzepianka, Czochron Sebastian Jan (1749-1819), [w:] Polski Słownik Biograficzny, Kraków 1938, t. IV, s. 368-369.
- Nekrolog śp. ks. Sebastiana Czochrona profesora prawa duchownego i cywilnego odczytany na posiedzeniu Towarzystwa Naukowego w dniu 15 miesiąca kwietnia 1823 przez ks. Jana Mikolaja Janowskiego, profesora teologii moralnej, pastoralnej i wymowy kościelnej,. [dostęp 2013-05-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-05-20)]. (pol.). [w:] Rocznik Towarzystwa Naukowego z Uniwersytetem Krakowskim Połączonego. 1825. T. 10, s. 85-105.
- Z. Zdrójkowski: Sebastian Czochron (1750-1819) Krakowski Kanonista Wieku Oświecenia Przedstawiciel Humanitarnej Mysli Karnej w Polsce. [dostęp 2014-02-13]. (pol.). [w:] Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Nauki Humanistyczno-Społeczne. Prawo, z. 2 (5), Toruń 1961, s. 11-62.
Linki zewnętrzne
- Dzieła Sebastiana Jana Kantego Czochrona w bibliotece Polona
Media użyte na tej stronie
Autor: Sebastian Jan Kanty Chochron, Licencja: CC BY-SA 4.0
Strona tytułowa rozprawy Sebastiana Czochrona
Autor: Sony123, Licencja: CC BY-SA 4.0
COMMENTARIORVM DE REP. EMENDANDA LIBRI Quinque, ANDREÆ FRICII Modreuii; ex Sebast Czochron