Segedyn

Segedyn

Szeged

Herb Flaga
Państwo	Węgry
Komitat	Csongrád
Powiat	Segedyn
Burmistrz	László Botka
Powierzchnia	281,0 km²
Wysokość	75 m n.p.m.
Populacja (2017) • liczba ludności • gęstość	161 137[1] 578,72 os./km²
Nr kierunkowy	62
Kod pocztowy	6700-6791
Położenie na mapie Węgier Segedyn
46°15′N 20°10′E/46,250000 20,166667
Strona internetowa
Portal Węgry

Segedyn^[2] (węg. Szeged wymowa [seged] odsłuchaj, serb. Segedin, rum. Seghedin) – trzecie pod względem liczby ludności miasto Węgier, położone nad Cisą na południu kraju, na wschód od Dunaju. Stolica komitatu Csongrád. 1 stycznia 2017 liczba mieszkańców Segedynu wyniosła 161 tys.

Położenie geograficzne

Segedyn jest położony niedaleko południowej granicy Węgier, na południe od ujścia rzeki Maruszy do rzeki Cisy. Miasto w 2011 miało 170 285 mieszkańców, przy gęstości zaludnienia 606,0 osoby na 1 km². Segedyn określa się też często jako "Miasto słońca", bowiem ma bardzo dużo słonecznych godzin w roku w porównaniu z innymi węgierskimi miastami.

Historia

(c) FOTO:FORTEPAN / Somlai Tibor, CC BY-SA 3.0

Segedyn ok. 1940 r.

Obszar, na którym znajduje się dziś miasto Segedyn, był zamieszkany już w czasach starożytnych, a Ptolemeusz wymienia najstarszą nazwę miasta – Partiscum. Możliwe, że w tych okolicach mieściła się też siedziba władcy Hunów Attyli. Obecna węgierska nazwa miasta – Szeged – pojawiła się w 1138 w dokumencie króla Beli III.

W czasie najazdu mongolskiego miasto zostało zniszczone, a dużą część ludności najeźdźcy wymordowali. Po wycofaniu się hord tatarskich miasto udało się jednak odbudować, a za panowania Ludwika Węgierskiego stało się ono najważniejszym ośrodkiem w południowych Węgrzech. Zygmunt Luksemburski otoczył je murami obronnymi, natomiast w 1498 Segedyn otrzymał status wolnego miasta królewskiego.

Podczas najazdu tureckiego w 1526 miasto zostało splądrowane, a potem okupowane przez wojska tureckie, stało się jednak wówczas centrum administracyjnym państwa osmańskiego na tym obszarze. 23 października 1686 Segedyn został wyzwolony, ale status wolnego miasta królewskiego przywrócono mu dopiero w 1715, a kolejne lata stały pod znakiem stabilnego rozwoju.

Miasto poważnie ucierpiało na skutek powodzi w 1879.

Gospodarka

W mieście rozwinął się przemysł mięsny, owocowo-warzywny, cukrowniczy, młynarski, tytoniowy, włókienniczy, obuwniczy, metalowy oraz chemiczny^[3].

Edukacja

Uniwersytet Segedyński na placu Dugonicsa

Segedyn jest miastem uniwersyteckim. W 1921 został tu przeniesiony Uniwersytet Kolozsvár z dzisiejszego rumuńskiego miasta Kluż-Napoka (zał. w 1872). Obecnie jest jednym z najważniejszych uniwersytetów Węgier. Nosi nazwę Uniwersytet Segedyński (Szegedi Tudományegyetem).

Demografia

Zabytki

Wieża Dömötör

• Wieża Dömötör – średniowieczna wieża w stylu romańsko-gotyckim, najstarszy zabytek miasta
• Kościół i klasztor franciszkanów(węg.)
• Teatr Narodowy w Segedynie(węg.) (Szegedi Nemzeti Színház)
• Katedra w Segedynie
• Móra Ferenc Múzeum(węg.)
• Ratusz(węg.) (Városháza)
• Cerkiew św. Mikołaja(węg.)
• Stara Synagoga
• Kościół św. Rocha(esperanto)
• Nowa Synagoga
• Wieża ciśnień(węg.) (Víztorony)
• Domy i kamienice secesyjne, w tym:
  • Pałac Reöka(węg.) (Reök-palota)
  • Dom Raffayego(węg.) (Raffay-ház)
  • Dom Móricza(węg.) (Móricz-ház)
  • Dom Vastaga(węg.) (Vastag-ház)
  • Dom Márera(węg.) (Márer-ház)
• Pomnik Andrása Dugonicsa z 1876 r.
• Pomnik Lajosa Tiszy z 1904 r.
• Pomnik Ferenca Deáka z 1914 r.
• Pomnik Lajosa Kossutha

• 

  Teatr Narodowy

• 

  Katedra w Segedynie

• 

  Móra Ferenc Múzeum

• 

  Ratusz

• 

  Pomnik Dugonicsa

• 

  Pomnik Kossutha

Sławni ludzie urodzeni w Segedynie

• Ferenc Fricsay – dyrygent
• Jenő Huszka – kompozytor
• Éva Janikovszky – pisarka
• János Kotányi – młynarz papryki, założyciel firmy Kotányi
• Katalin Novák - prezydent Węgier
• Géza Maróczy – szachista
• László Paskai – kardynał, arcybiskup Esztergom-Budapesztu i prymas Węgier.

Transport publiczny

W Segedynie funkcjonuje sieć tramwajowa. W 2009 miasto zamówiło 9 sztuk polskich tramwajów niskopodłogowych Pesa Swing.

Szeged posiada połączenie kolejowe z Budapesztem, Kecskemetem i Bekescsabą. Kursują też lokalne pociągi do miejscowości Horgos w Serbii. Połączenia obsługuje MAV.

Głównym przewoźnikiem autobusowym jest Tisza Volán Zrt. Autobusy obsługują połączenia z Budapesztem, Gyor, Peczem, Szekesfehervarem, Szekszardem, Bają, Bekescsabą, Debreczynem, Miszkolcem, Szolnokiem, Kecskemetem i in.

Kulinaria

Papryka z Segedyna

Z Segedyna pochodzi najlepsza węgierska kiełbasa salami oraz charakterystyczna dla tego miasta zupa rybna. Okolice miasta oraz Kalocsa nad Dunajem są głównymi rejonami uprawy papryki, która jest narodową przyprawą Węgrów.

Sport

W mieście ma siedzibę klub Pick Szeged – trzykrotny mistrz Węgier w piłce ręcznej.

Miasta partnerskie

• Cambridge, Wielka Brytania
• Darmstadt, Niemcy
• Łódź, Polska
• Płońsk, Polska
• Nicea, Francja
• Odessa, Ukraina
• Subotica, Serbia
• Timișoara, Rumunia
• Toledo, USA
• Turku, Finlandia
• Rachów, Ukraina
• Parma, Włochy
• Liège, Belgia
• Kotor, Czarnogóra
• Rotterdam, Holandia
• Târgu Mureș, Rumunia
• Weinan, Chińska Republika Ludowa
• Larnaka, Cypr
• Pula, Chorwacja
• Warna, Bułgaria
• Izmir, Turcja

Ulica Szegedyńska w Warszawie

Tabliczka z nazwą ul. Segedyńskiej, poprawiona na Szegedyńską.

W październiku 1967 jednej z ulic na warszawskich Bielanach nadano nazwę Segedyńska. Z czasem upowszechnił się zapis zgodny z polską fonetyką, tj. Szegedyńska. W 2013 Rada m.st. Warszawy planowała przywrócić pierwotny, zgodny z węgierskimi prawidłami zapis, gdyż „szeged” znaczy po węgiersku „twoja dupa”. Ostatecznie, ze względu na opór mieszkańców ulicy, pozostano przy upowszechnionym zapisie^[4].

Przypisy

Bibliografia

• Węgierski Urząd Statystyczny

Linki zewnętrzne

• Węgry – Wielka Nizina – Segedyn. [zarchiwizowane z tego adresu].
• Szeged Portal (ang.)