Selâmet I Girej

Selâmet I Girej (1558-1610) – nurredin w latach 1596–1597, kałga 1597–1601, chan 1608–1610^[1], ustanowiony na tronie Chanatu Krymskiego przez sułtana z pominięcięm legalnego następcy^[2].

Życiorys

W 1581 roku, w czasie ucieczki z Krymu do Istambułu, został uwięziony przez Kozaków. Został odesłany do Turcji, pomimo nalegań chana Mehmeda II, po złożeniu przysięgi, że jeżeli zostanie chanem, to będzie dbał o dobre stosunki polsko-tatarskie^[3].

W 1601 roku, w wyniku wewnętrznych walk o tron krymski, ponownie zbiegł do Istambułu i był przez sułtana traktowany jako środek nacisku na Ğazı II Gireja. Po zesłaniu do Bityni, uciekł i przyłączył się do lokalnego buntu, za co został później ukarany kilkuletnim więzieniem^[4]. W 1608 roku został wyznaczony przez sułtana Ahmeda, jako następca tronu, na Krym, gdzie udał się w asyście tureckiej floty. Po przejęciu przez niego władzy, jego poprzednik Tochtamysz Girej (i właściwie jedyny konkurent do tronu) udał się drogą lądową do stolicy Turcji, ale w okolicach Białogrodu został zamordowany przez Mehmeda^[5]. Sułtan zwolnił Selameta z wszelkich obowiązków wojennych wobec Turków na 3 lata, z wyjątkiem "doglądania" Mołdawii. Początkowo nastawiony był wrogo do Rzeczypospolitej Obojga Narodów (pomimo zawartego w 1607 roku traktatu pokojowego z Turcją^[6] oraz z chanem Gazim^[7]), stąd jeden większy najazd w lecie 1608 roku i kilka drobniejszych. Skutkowało to zwiększeniem koncentracji kwarcianych. Chcąc zaskoczyć Polaków, Tatarzy (pod dowództwem braci Mehmeda i Szahina Girejów) przekroczyli granicę województwa kijowskiego na przełomie września i października, lecz zorientowawszy się, że znaleźli się pomiędzy rozłożonymi na zimę chorągwiami polskimi, szybko się wycofali. W 1609 roku Tatarzy zająci byli plądrowaniem Rosji^[1] i nie napadali na ziemie Rzeczypospolitej^[8]. Selâmet umarł latem 1610 roku, przed podpisaniem jakiegokolwiek układu polsko-tatarskiego (zawieranego zawsze po zmianie na tronie chańskim). Jego następcą został kałga Canibek Girej^[9].

Przypisy

Bibliografia

• Leszek Podhorodecki: Tatarzy. Od Czyngis-chana do XX wieku. Warszawa: Bellona, 2010. ISBN 978-83-11-11801-0.
• Leszek Podhorodecki: Chanat krymski. Warszawa: Książka i Wiedza, 1987. ISBN 83-05-11618-2.
• Dariusz Skorupa: Stosunki polsko-tatarskie 1595-1623. Warszawa: PAN, 2004. ISBN 83-89729-05-9.
• Maurycy Horn. Chronologia i zasięg najazdów tatarskich na ziemie Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1600-1647. „Studia i Materiały do Historii Wojskowości”. 8, cz. 1, 1962. Warszawa: MON. ISSN 0562-2788.