Selery zwyczajne

Selery zwyczajne
Ilustracja
Selery zwyczajne, odmiana korzeniowa
Systematyka[1][2]
Domenaeukarionty
Królestworośliny
Podkrólestworośliny zielone
Nadgromadarośliny telomowe
Gromadarośliny naczyniowe
Podgromadarośliny nasienne
Nadklasaokrytonasienne
KlasaMagnoliopsida
Nadrządastropodobne
Rządselerowce
Rodzinaselerowate
Rodzajselery
Gatunekselery zwyczajne
Nazwa systematyczna
Apium graveolens L.
Sp.Pl.2 1753
Morfologia

Selery zwyczajne[3][4], seler zwyczajny (Apium graveolens L.[5]) – gatunek rośliny należący do rodziny selerowatych.

Rozmieszczenie geograficzne

W stanie dzikim rośnie w Europie, Azji Zachodniej i Środkowej, na Kaukazie, w Afryce[6]. Rozprzestrzenił się także gdzieniegdzie poza obszarem swojego rodzimego występowania[6]. W Polsce w stanie dzikim tylko na wyspie Uznam. Jest uprawiany w wielu rejonach świata, czasami przejściowo dziczejący (efemerofit).

Morfologia

Łodyga
Osiąga wysokość do 1 m (kwitnąca).
Korzeń
Bulwiasty, spichrzowy.
Liście
Zazwyczaj 3-sieczne, częściowo pierzaste, z ząbkowanymi krawędziami na długich nagich łodygach. Błyszczące.
Kwiaty
Drobne, bladożółte, zebrane w kwiatostany (forma baldachu złożonego bez pokryw oraz pokrywek), złożone z 6 do 12 szypuł.
Owoc
Rozłupki.

Biologia i ekologia

Roślina dwuletnia. Kwitnie od lipca do września. Siedlisko: halofit rosnący na nadmorskich łąkach i terenach podmokłych, a także solniskach w głębi lądu. Liczba chromosomów 2n= 22[4].

Zmienność

Odmiany botaniczne[6][7]:

  • seler typowy (Apium graveolens L. var. graveolens) – odmiana dziko rosnąca
  • seler korzeniowy (Apium graveolens L. var. rapaceum (Mill.) Gaudin) – tylko w uprawie
  • seler naciowy (Apium graveolens L. var. dulce (Mill.) Pers.) – w uprawie, czasami dziczejący
  • seler liściasty (Apium graveolens L. var. secalinum (Alef.) Mansf.) – tylko w uprawie

Zastosowanie

Wartości odżywcze

Wartość odżywcza
Seler korzeniowy
(100 g)
Wartość energetyczna125 kJ (30 kcal)
Białka1,6 g
Węglowodany7,7 g
Tłuszcze0,3 g
Woda89,5 g
Dane liczbowe na podstawie: [8]
Wartości RDA i AI wyznaczone na podstawie danych Institute of Health[9]
Wartość odżywcza
Seler naciowy
(100 g)
Wartość energetyczna69 kJ (16 kcal)
Białka1,0 g
Węglowodany3,6 g
Tłuszcze0,2 g
Woda94,3 g
Dane liczbowe na podstawie: [8]
Wartości RDA i AI wyznaczone na podstawie danych Institute of Health[9]

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-01] (ang.).
  3. ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Vascular Plants of Poland - A Checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 1995. ISBN 83-85444-38-6.
  4. ↑ a b Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
  5. ↑ Kadereit J. W., Albach D. C., Ehrendorfer F., Galbany-Casals M. i inni. Which changes are needed to render all genera of the German flora monophyletic?. „Willdenowia”. 46, s. 39 – 91, 2016. DOI: 10.3372/wi.46.46105. 
  6. ↑ a b c Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-05-05].
  7. ↑ a b Geoffrey Burnie i inni, Botanica : ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
  8. ↑ a b Hanna Kunachowicz; Beata Przygoda; Irena Nadolna; Krystyna Iwanow: Tabele składu i wartości odżywczej żywności. Wyd. wydanie II zmienione. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2017, s. 512-513. ISBN 978-83-200-5311-1.
  9. ↑ a b Dietary Reference Intakes Tables and Application. Institute of Health. The National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine. (ang.)

Media użyte na tej stronie

Knolselderij plant (Apium graveolens var. rapaceum) 'Dolvi'.jpg
Autor: Rasbak, Licencja: CC-BY-SA-3.0
(nl:Knolselderij plant) Apium graveolens var. rapaceum 'Dolvi' ;