Senat Rzeczypospolitej Polskiej V kadencji (1938–1939)

Rzeczpospolita Polska

Ten artykuł jest częścią serii: Ustrój i polityka II RP Ustrój polityczny Konstytucja Mała Konstytucja z 1919 roku Statut Organiczny Województwa Śląskiego Konstytucja marcowa (Nowela sierpniowa) Konstytucja kwietniowa Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Sądownictwo Najwyższy Trybunał Administracyjny Inwalidzki Sąd Administracyjny Trybunał Stanu Trybunał Kompetencyjny Sąd Najwyższy Prokuratoria Generalna Parlament Sejm II RP(niem.) Sejm Ustawodawczy Sejm I kadencji Sejm II kadencji Sejm III kadencji Sejm IV kadencji Sejm V kadencji Posłowie Senat II RP(niem.) Senat I kadencji Senat II kadencji Senat III kadencji Senat IV kadencji Senat V kadencji Senatorowie Sejm Śląski Sejm Śląski I kadencji Sejm Śląski II kadencji Sejm Śląski III kadencji Sejm Śląski IV kadencji Prezydenci Premierzy Rząd Wojsko Polskie II RP Podział administracyjny Wojewodowie Wybory parlamentarne Partie polityczne Polityka zagraniczna Naczelnik Państwa Wikiprojekt Polityka

Senat V kadencji utworzony został w wyniku wyborów przeprowadzonych w Polsce 13 listopada 1938 roku (poprzedni Senat IV kadencji rozwiązany został 13 września).

Senat V kadencji po raz ostatni zebrał sesję nadzwyczajną 2 września 1939 r., po wybuchu II wojny światowej, by znowelizować ordynację wyborczą tak, by pozwolić na łączenie mandatu z czynną służbą wojskową. Na czas stanu wojennego przekazał uprawnienia na rzecz izby o okrojonym składzie 19 osób. Ta izba nigdy się nie zebrała. Senat został rozwiązany z powodu załamania struktur państwa dekretem prezydenta Rzeczypospolitej Władysława Raczkiewicza z 2 listopada 1939 roku. Nowe wybory miały się odbyć w 60 dni po zakończeniu wojny^[1]. Po tej dacie rolę swoistego substytutu parlamentu pełniła powołana dekretem prezydenta z 9 grudnia 1939 roku Rada Narodowa Rzeczypospolitej Polskiej.

Po zakończeniu wojny władzę w Polsce objęli komuniści, tworząc Krajową Radę Narodową. 30 czerwca 1946 roku przeprowadzono tzw. referendum ludowe („3 x tak”), w którym 1. pytanie brzmiało: „1. Czy jesteś za zniesieniem Senatu?”. Wyniki zostały sfałszowane. Według oficjalnych danych na pytanie 1. – „tak” odpowiedziało 7 844 522 osób (68% głosów), „nie” – 3 686 029 osób (32%), co było podstawą do nieuwzględnienia istnienia Senatu w PRL.

Ordynacja

Wybory przeprowadzono na podstawie tej samej ordynacji wyborczej do Senatu, jak w czasie wyborów do Senatu IV kadencji.

Wybory

W wyborach do Senatu wzięło udział 267 tysięcy osób, czyli 70% uprawnionych^[2].

Wyniki

Na podstawie tej ordynacji Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Ignacy Mościcki mianował 1/3 składu Senatu (czyli 32 senatorów). Wśród nich mianował też na senatorów przedstawicieli mniejszości narodowych: Rudolfa Wiesnera i Ervina Hasbacha (Niemcy, pierwszy z nich był liderem nazistowskiej partii Junge Deutsche Partei) oraz Jakuba Trockenheima z warszawskich ortodoksów oraz prof. Mojżesza Schorra.

Marszałkiem Senatu został ppłk. dyp. Bogusław Miedziński.

Przypisy

Bibliografia

• Ogłoszenie o wynikach wyborów do Senatu (M.P. 1938 nr 264 poz. 620). isap.sejm.gov.pl. [dostęp 2014-07-08].
• Henryk Zieliński, Historia Polski 1864–1939, PWN Warszawa, wyd. III, 1971
• Wyniki wyborów do Senatu. „Gazeta Lwowska”, s. 1-2, Nr 259 z 15 listopada 1938.