Senatorowie dożywotni we Włoszech

Giorgio Napolitano – zrezygnował z mandatu senatora dożywotniego w związku z wyborem na urząd prezydenta Republiki Włoskiej. Po rezygnacji z tego stanowiska powrócił do Senatu

Senatorowie dożywotni we Włoszech (wł. Senatore a vita) są członkami Senatu, wyższej izby Parlamentu Włoch.

Instytucję senatorów dożywotnich wprowadziła uchwalona przez konstytuantę Konstytucja Włoch z 27 grudnia 1947. Przepis art. 59 tego aktu prawnego przewidział dwa rodzaje senatorów dożywotnich – z urzędu i z mianowania. Z mocy prawa staje się nim każdy były prezydent Republiki Włoskiej (art. 59 zdanie pierwsze). Ponadto prezydent może powierzyć godność senatora dożywotniego pięciu obywatelom w uznaniu ich zasług dla kraju w sferze społecznej, naukowej, artystycznej lub literackiej (art. 59 zdanie drugie)^[1][2].

Wątpliwości budziła wykładnia zdania drugiego art. 59 odnoszącego się do senatorów dożywotnich z mianowania, dotyczyły one kwestii interpretacji liczby senatorów. Luigi Einaudi łącznie mianował ośmiu senatorów, jednak każdorazowo liczba senatorów z mianowania nie przekraczała pięciu. Kolejni prezydenci nominowali senatorów w taki sposób, że łączna liczba senatorów z mianowania aktualnie zasiadających w Senacie nie przekraczała pięciu. Trend ten zmienił się w czasach Sandra Pertiniego i jego trzech następców – każdy z nich nominował po pięciu senatorów dożywotnich, niezależnie od liczby urzędujących senatorów powołanych przez poprzedników. W 2020 w poprawce do tego przepisu (przyjętej w referendum) wprowadzono ostatecznie doprecyzowanie, że liczba urzędujących w danym czasie senatorów z mianowania nie może przekraczać pięciu^[3].

Spośród prezydentów Republiki Włoskiej z prerogatywy mianowania senatora dożywotniego ani razu nie skorzystali Enrico De Nicola i Oscar Luigi Scalfaro.

Wszyscy byli prezydenci Włoch sprawowali mandat senatora do czasu swojej śmierci. Francesco Cossiga 27 listopada 2006 zadeklarował rezygnację z tej funkcji, którą jednak w głosowaniu z 31 stycznia 2007 Senat odrzucił większością 178 głosów „przeciw” przy 100 głosach „za”^[4]. W przypadku senatorów mianowanych jeden raz doszło do rezygnacji z nominacji – dyrygent Arturo Toscanini ogłosił tę decyzję już dzień po jej otrzymaniu. Dwie osoby zaprzestały wykonywania mandatu w związku z wyborem przez specjalne kolegium na urząd prezydenta. Z tego powodu z godności senatora dożywotniego zrezygnowali Giovanni Leone (prezydent w latach 1971–1978) i Giorgio Napolitano (prezydent w latach 2006–2015). Obaj po zakończeniu urzędowania powrócili do Senatu jako senatorzy dożywotni z mocy prawa.

Według stanu na 2018 mandaty senatorów dożywotnich wykonuje były prezydent Giorgio Napolitano oraz pięciu senatorów z mianowania^[5].

Lista senatorów dożywotnich

Byli prezydenci Republiki Włoskiej

Prezydent	Zdjęcie	Objęcie mandatu	Wygaśnięcie mandatu	Źródło
Enrico De Nicola		12 maja 1948	1 października 1959 (zmarł)	[6]
Luigi Einaudi		11 maja 1955	30 października 1961 (zmarł)	[7]
Giovanni Gronchi		11 maja 1962	17 października 1978 (zmarł)	[8]
Antonio Segni		6 grudnia 1964	1 grudnia 1972 (zmarł)	[9]
Giuseppe Saragat		29 grudnia 1971	11 czerwca 1988 (zmarł)	[10]
Giovanni Leone		15 czerwca 1978	9 listopada 2001 (zmarł)	[11]
Sandro Pertini		2 czerwca 1985	24 lutego 1990 (zmarł)	[12]
Francesco Cossiga		28 kwietnia 1992	17 sierpnia 2010 (zmarł)	[13]
Oscar Luigi Scalfaro		15 maja 1999	29 stycznia 2012 (zmarł)	[14]
Carlo Azeglio Ciampi		15 maja 2006	16 września 2016 (zmarł)	[15]
Giorgio Napolitano		14 stycznia 2015	urzęduje	[16]

Senatorowie dożywotni z mianowania

Przypisy