Serbowie

Serbowie
Срби / Srbi
Ilustracja
św. Sawa, Stefan Dušan, Karađorđe, Vuk Karadžić
Nikola Tesla, Mihajlo Pupin, Nadežda Petrović, Milutin Milanković
Populacja

12,5 – 13,5 milionów[1]

Miejsce zamieszkania

Serbia 5 988 150[2]
Bośnia i Hercegowina 1 437 893[3]
Niemcy 623 332[4]
Austria 300 000[5]
Czarnogóra 178 110[6]
Chorwacja 186 633
Szwajcaria 185 953[7]
Stany Zjednoczone 187 739
Kanada 80 320[8]
Francja 119 889[9]
Australia 96 895[10]
Włochy 78 174[11]
Wielka Brytania 70 000[12]
Słowenia 38 964[13]
Macedonia Północna 35 939[14]
Rumunia 22 518[15]

Język

serbski

Religia

prawosławie

Pokrewne

Czarnogórcy, Chorwaci, Boszniacy

Serbowie (Srbi / Срби) – naród południowosłowiański mieszkający głównie w Serbii, Bośni, Chorwacji, Czarnogórze, a także w Niemczech, Austrii, Szwajcarii, USA, Kanadzie i Australii. Jest ich ogółem około 12 mln. Mówią w swoim języku narodowym serbskim. W większości są wyznawcami prawosławia.

Serbowie dzielą się na grupy regionalne: Šumadinci, Ere, Vojvođani, Bačvani, Banaćani, Bokelji, Sremci, Semberci, Krajišnici, Hercegovci, Torlaci, Šopi i inni, ale są to określenia regionalne, które obejmują wszystkie mniejszości narodowe w tych regionach. Czarnogórcy aż do 1945 byli uważani za Serbów.

Serbołużyczanie lub Serbowie łużyccy przypuszczalnie mają wspólne pochodzenie z Serbami (Biała Serbia), ale obecnie nic poza wspólną narodowością słowiańską i poza nazwą ich nie łączy.

Historia

Według źródeł bizantyjskich przodkowie Serbów osiedlili się na obszarze obecnej południowej Serbii, Kosowa, Dalmacji, Bośni i Czarnogóry pod koniec VI wieku lub w latach 20. VII wieku[16], ulegając następnie wymieszaniu z miejscową (częściowo zromanizowaną) ludnością tubylczą. Cesarz bizantyjski Herakliusz[17] najprawdopodobniej pozwolił im na osiedlenie się w środkowej części Ilirii zwanej Zagorje.

Współczesny zasięg języka serbskiego

Dopiero setki lat później, na skutek powtarzających się napaści Imperium Osmańskiego, Serbowie zaczęli zasiedlać tereny północne: Wojwodinę, Slawonię i Węgry. Pod rządami Stefana Duszana Serbia była najpotężniejszym mocarstwem na Bałkanach, z terytorium rozciągającym się od Adriatyku po morze Egejskie[18]. Bitwa na Kosowym Polu w 1389 zakończyła okres świetności średniowiecznego państwa serbskiego i rozpoczął się okres tureckiej dominacji nad Serbami. Serbowie zamieszkiwali tereny na styku Imperium osmańskiego i Królestwa Węgier co powodowało wzmożoną migrację między tymi państwami oraz wewnątrz swoich terytoriów, migrowali też do carskiej Rosji. Do podobnej wewnętrznej migracji doszło też później w Jugosławii dlatego Serbowie stanowili mniejszość etniczną we wszystkich byłych republikach tego państwa, np. 2 do 3% ludności ich stolic (najwięcej, bo 26% w Podgoricy). Wielu Serbów osiedliło się w ciągu XIX w. i XX w. w Europie Zachodniej i Ameryce Północnej (najwięcej Serbów poza byłą Jugosławią mieszka w Wiedniu, Chicago i Toronto). Po II wojnie światowej niemalże wszyscy Serbowie z Czarnogóry zadeklarowali narodowość czarnogórską, dlatego Czarnogórcy mają wspólny rodowód z Serbami tak jak większość Boszniaków, których przodkami byli Serbowie.

Kultura Serbów ukształtowała się pod wpływem Bizancjum i Cerkwi prawosławnej, jednak ich zachodni i północny obszar osiedlenia uległ znacznym wpływom katolicyzmu i kultury zachodnioeuropejskiej. W XIX w. nastąpił wzrost świadomości narodowej (początkowo w Wojwodinie, później w całej Serbii).

Mapy

Zobacz też

Przypisy

  1. Ministarstvo vanjskih poslova Srbije / Ministry of Foreign Affairs of Serbia. [dostęp 2013-12-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-30)].
  2. CIA – The World Factbook – Serbia
  3. CIA – The World Factbook – Bosnia and Herzegovina. [dostęp 2009-10-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-03-15)].
  4. Über uns | Zentralrat der Serben in Deutschland
  5. Serben-Demo eskaliert in Wien
  6. CEDEM November 2008
  7. Erstmals über eine Million Einwanderer aus EU und Efta | NZZ, www.nzz.ch [dostęp 2017-11-26] (niem.).
  8. Ethnic groups in Canada
  9. Présentation de la République de Serbie. [dostęp 2009-02-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-06)].
  10. Australian Bureau of Statistics
  11. Statistiche demografiche ISTAT
  12. The Serbian Council of Great Britain
  13. http://ec.europa.eu/education/policies/lang/languages/langmin/euromosaic/slov4_de.html
  14. kniga 13 (PDF)
  15. Informatii utile | Agentia Nationala pentru Intreprinderi Mici si Mijlocii. [dostęp 2009-02-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-05-13)].
  16. Praca zbiorowa: Oxford – Wielka Historia Świata. Cywilizacje Europy. Anglia – Słowianie. Cywilizacje Australii i Oceanii. Papuasi. T. 13. Poznań: Polskie Media Amer.Com, 2006, s. 493. ISBN 83-7425-368-1.
  17. Praca zbiorowa: Oxford – Wielka Historia Świata. Cywilizacje Europy. Anglia – Słowianie. Cywilizacje Australii i Oceanii. Papuasi. T. 13. Poznań: Polskie Media Amer.Com, 2006, s. 494. ISBN 83-7425-368-1.
  18. Barbara Jelavich, Historia Bałkanów wiek XVIII i XIX, str. 31

Media użyte na tej stronie

SerbsInYugoslavia1992-1995.png
Autor: Scooter20, Licencja: CC0
Distribution of ethnic Serbs in Yugoslavia during 1992 - 1995
Balkans2010.png
Autor: PANONIAN, Licencja: CC0
Map of Central Balkans in 2010 - showing Bosnia and Herzegovina, Serbia, Montenegro and Kosovo.
Montenegro ethnic map 2003.png
Autor: author of original map was User:PANONIAN, while author of derivative work was Ante Perkovic., Licencja: CC BY-SA 3.0
Ethnic map of Montenegro, with different colors for various percentages of majority, based on 2003 census data
Serbs in Croatia, Bosnia, Montenegro and Serbia, 1981.png
Autor: en:User:Yerevanci, Licencja: CC BY-SA 3.0
Serb majority areas in Croatia, Bosnia and Montenegro according to the 1981 census.
  •  
    Serbs
  •  
    Montenegrins

sources used: