Seria trąb powietrznych w Polsce (2008)

Seria trąb powietrznych w Polsce
Państwo	Polska
Rodzaj zdarzenia	gwałtowne burze, seria tornad
Data	15–16 sierpnia 2008
Ofiary śmiertelne	4 osoby (2 z powodu tornad, 2 z innych przyczyn spowodowanych przez burze)[1]
Ranni	56 (55 z powodu tornad, 1 z powodu uderzenia pioruna)[1]
brak współrzędnych

Seria trąb powietrznych w Polsce (2008) – najsilniejsza od kilkudziesięciu lat seria tornad (trąb powietrznych), zaobserwowanych na terenie Polski, która przetoczyła się w dniach 15–16 sierpnia 2008 roku.

Sytuacja meteorologiczna

Dnia 15 sierpnia obszar Polski znalazł się w zasięgu oddziaływania płytkiej zatoki związanej z wielocentrycznym niżem. Quasi-stacjonarny front atmosferyczny, który znajdował się nad środkową Europą, rozdzielał dwie skrajne pod względem termicznym masy powietrza – zwrotnikową (gorącą, wilgotną), napływającą z południa Europy i znad Morza Śródziemnego, od polarnej morskiej (chłodnej), która obejmowała północno-zachodnią część Europy. Początkowo wykazywał cechy frontu ciepłego, ale w godzinach popołudniowych nad południową częścią Polski wyraźnie zaznaczył się wpływ zafalowanego frontu chłodnego. W godzinach porannych różnica temperatury przy powierzchni ziemi między rozdzielonymi przez front masami powietrza (polarna morska – zachodnia Polska; zwrotnikowa – wschodnia Polska) wyniosła 12 °C, a w godzinach popołudniowych już 18 °C^[2]. Warunki tego dnia sprzyjały więc rozwojowi wyjątkowo silnych burz i towarzyszących im groźnych zjawisk pogodowych. Tej samej doby w Słowenii, we wschodniej Austrii i na zachodzie Słowacji burzom towarzyszyły silne podmuchy wiatru i opady dużego gradu. Słowenię nawiedziły też ulewy, które wywołały powodzie. W wyniku tych wszystkich zdarzeń poza granicami Polski zginęło w sumie 5 osób (dwie we Włoszech, jedna w Austrii, dwie na Słowacji), a wiele zostało rannych^[3].

Przebieg zdarzeń

15 sierpnia

7-centymetrowa gradzina w Katowicach

Szkody w Rusinowicach

Zniszczony przez tornado las w pobliżu miejscowości Koszęcin

Zatarasowana droga w pobliżu Koszęcina

Dewastacje jakie poczyniło tornado w Kalinie – fragment miejscowości z największymi uszkodzeniami

Tego dnia od wczesnych godzin rannych przez obszar Polski przechodziły burze. Silna superkomórka burzowa przeszła nad rejonem Katowic, Czeladzi i Będzina, przynosząc niszczycielskie gradobicie (gradziny miały średnicę do 7 cm w Katowicach, i 8,75 cm w Czeladzi)^[1]. Przemieściła się dalej w kierunku północno-wschodnim i o godzinie 7:40 CEST radar w Brzuchani odnotował maksymalne wartości odbiciowości, dochodzące do 61,63 dBz koło Ogorzelnika, w gminie Niegowa^[3].

Około godziny 15:30 nad północną częścią Czech, na południe od Gór Opawskich, powstała komórka burzowa. W czasie ok. 30 minut przemieściła się nad obszar Polski (województwa opolskiego), szybko ewoluując w superkomórkę. Na szlaku jej przejścia odnotowano gradobicia. Na krótko przed zejściem pierwszego tornada, ok. 16:40 w Zdzieszowicach spadł grad o średnicy do 6 cm^[1][3]. Obraz EHT wykonany przez radar w Brzuchani o 17:00 potwierdza, że wierzchołek tej chmury osiągnął wysokość większą niż 15 km.^[3] Należy jednak zaznaczyć, że omawiana superkomórka burzowa była częścią większego mezocyklonalnego układu konwekcyjnego, który wtedy przechodził przez środkową Europę. Część szkód tego dnia była więc związana z silnym wiatrem, niekoniecznie o charakterze tornada^[3].

Lej kondensacyjny po raz pierwszy dotknął ziemi około godziny 16:48^[1] w okolicach miejscowości Kopanina^[4] i Zimna Wódka, po czym przeszedł kolejno nad autostradą A4^[5] i przez wsie Sieroniowice, Balcarzowice, Kotulin Skały, Błotnica Strzelecka^[4]. Zniknął nad lasami w okolicach Dąbrówki ok. godz. 17:08. Ścieżka tego tornada miała długość prawie 20 km, a jej szerokość dochodziła miejscami do 1 km.^[3] Intensywność tej trąby powietrznej oceniono oceniono na stopień T7 w skali TORRO (F3 w skali Fujity), ale niektóre zniszczenia sugerują, że mógł to być wir o sile T8 (dolna intensywność F4)^[3]. 15 osób zostało rannych^[1][3].

Superkomórka burzowa, z której zeszło pierwsze tornado, w ciągu kolejnych kilkudziesięciu minut przemieściła się w rejon Lublińca i Częstochowy^[6]. Około godziny 17:30 kolejny lej dotknął powierzchni gruntu w okolicach Rusinowic (gmina Koszęcin), rozpoczynając tym samym drugi ciągły pas zniszczeń. W Rusinowicach zginęła 22-letnia kobieta, na którą zawalił się strop^[7]. Natomiast w miejscowości Kalina w powiecie lublinieckim zginął mężczyzna, który przebywał w czasie przechodzenia trąby powietrznej w swoim domku letniskowym. Na budynek runęło drzewo^[7]. Dalszy szlak zniszczeń wiódł przez zachodnie i północne przedmieścia Częstochowy. W okolicach Mykanowa, na drodze krajowej nr 1, tornado wywróciło autokar przewożący członków Zespołu Pieśni i Tańca „Śląsk”^[8]. Pojazd przekoziołkował i zderzył się z innymi samochodami, wywołując karambol. Rannych zostało 40 osób, w tym 30 członków zespołu^[9]. Trąba powietrzna zanikła w okolicach Wikłowa, przed wsią Łęg (gmina Kruszyna)^[3].

Po godzinie 18:30 superkomórka przyniosła kolejne^[1] tornado na południu województwa łódzkiego. Najbardziej zostały poszkodowane miejscowości Stara Wieś i Gorzkowice^[10] (powiat piotrkowski) oraz Radomsko, gdzie uszkodzonych zostało ponad 100 budynków w zachodniej dzielnicy miasta (Stobiecko Miejskie)^[11]. Wir zanikł, gdy dotarł w rejon doliny Pilicy^[3].

W Łodzi ok. godz. 19:30 mężczyzna został śmiertelnie porażony prądem. Piorun uderzył w drzewo, które przewracając się, zerwało trakcję elektryczną. Jeden z kabli upadł w kałużę, w której stał przechodzień, wskutek czego 23-latek zginął na miejscu^[12].

16 sierpnia

Na tym samym froncie atmosferycznym, 16 sierpnia, nad Mazowszem i Podlasiem, wystąpiły kolejne silne burze i tornada. Trąba powietrzna uszkodziła kilkadziesiąt budynków w miejscowościach Tybory-Wólka i Gołasze-Dąb w powiatach wysokomazowieckim i zambrowskim, w woj. podlaskim^[13]. W gminie Sterdyń w woj. mazowieckim, trąba powietrzna uszkodziła ponad 130 budynków^[14]. Odnotowano też opady dużego i bardzo dużego gradu. W Ostrówku w powiecie węgrowskim gradziny miały do 9 cm średnicy^[1]. W Warkałkach w woj. warmińsko-mazurskim kobieta zginęła w pożarze domu, spowodowanym uderzeniem pioruna^[15].

Potwierdzone przypadki

Seria objęła większą liczbę tornad, ale w tabeli uwzględniono jedynie te, które w bazie ESWD zostały oznaczone jako „potwierdzone wiarygodnym źródłem”.

Skutki

Kataklizm na swojej drodze uszkodził lub zniszczył 770 budynków^[16]. W nocy z 15 na 16 sierpnia, w godzinach od 21:00 do 4:00, odnotowano silne burze z porywistym wiatrem w kilkunastu większych miastach i wielu wsiach. W całym regionie częstochowskim bez prądu było 20 tys. odbiorców^[17].

Zobacz też

• Trąby powietrzne w Polsce

Uwagi

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Nagranie tornada w pobliżu Strzelec Opolskich. [dostęp 2020-12-02].
• Nagranie tornada w pobliżu Błotnicy Strzeleckiej. [dostęp 2020-12-02].