Seter szkocki

Seter szkocki

Seter szkocki
Inne nazwy	Gordon Setter, Setter King Size
Kraj patronacki	Wielka Brytania
Kraj pochodzenia	Wielka Brytania[1]
Wymiary
Wysokość	psy 66 cm[2] suki 62 cm[2]
Masa	psy:ok. 29 kg[3], 29,5 kg[2] suki 25,5 kg[2]
Klasyfikacja
FCI	Grupa VII, Sekcja 2, nr wzorca 6
AKC	Sporting Group
ANKC	Grupa 3 (Gundogs)
CKC	Grupa 1 – Sporting Dogs
KC(UK)	Gundogs
NZKC	Gundogs
UKC	Gun Dog Breeds
Wzorce rasy
FCI AKC ANKC KC(UK) NZKC

Zdjęcie psa z 1915 roku

Pięciomiesięczny pies

Głowy: pięciomiesięcznego i dwuletniego gordona

Seter szkocki, gordon – jedna z ras psów należąca do grupy wyżłów w sekcji wyżłów brytyjskich i irlandzkich w typie seterów. Podlega próbom pracy^[1]. Typ wyżłowaty^[4].

Rys historyczny

Czarno-rude setery występowały w Szkocji już w XVII wieku. Nieznany autor opisuje też setery maści czarno-rudej pod koniec XVIII wieku jako niezbyt szybkie, lecz za to bardzo wytrzymałe, o doskonałym węchu. Gdy robiły stójkę, myśliwy mógł być pewien, że przed nim znajduje się zwierzyna. Dalsze wzmianki wspominają, iż lord von Bute hodował w Szkocji setery maści czarnej, przy czym nie jest jasne czy były one jednolicie czarne, czy też czarne podpalane.

Rasa zawdzięcza swe powstanie lordowi Alexandrowi Gordonowi, który w 1820 roku zapoczątkował własną hodowlę seterów. Gordon, chcąc uzyskać trójkolorowe psy, skrzyżował setera z czarną suką rasy owczarek (prawdopodobnie szkocki collie), jednak bez rezultatu. Nie wiadomo jednak, czy te psy były użyte do dalszej hodowli.

Właściwa hodowla i utrwalenie rasy zaczęło się dopiero po śmierci Gordona w roku 1837, a setery maści czarnej z rudym podpalaniem pojawiły się licznie dopiero w latach 60., zaś na wystawach osobna klasa gordon setera została stworzona w 1861.

Do powstania gordonów przyczyniły się prawdopodobne krzyżówki z bloodhoundami, po których odziedziczyły one wyraźne fafle.

Wygląd ogólny

Opracowany przez Międzynarodową Federację Kynologiczna w 2009 roku wzorzec tej rasy setera przedstawia budowę i wygląd w następujący sposób^[2]:

Głowa

• Raczej głęboka niż szeroka
• Odległość od guza potylicznego do stopu jest nieco większa niż od stopu do nozdrzy.
• W okolicach oczu głowa powinna sprawiać wrażenie suchej.
• Kufa dość długa, czarny i szeroki nos, przylegające wargi, wiszące i cienkie uszy oraz ciemno piwne oczy.

Mózgoczaszka:

• Czaszka lekko zaokrąglona i pojemna, najszersza między uszami, nieco dłuższa niż kufa.
• Guz potyliczny bardzo wyraźny i zaznaczony.
• Stop wyraźny.

Trzewioczaszka:

• Nos duży, szeroki, czarny, o szeroko rozwartych nozdrzach.
• Kufa długa, o prawie równoległych liniach, nie może być szpiczasta czy wąska, a jej głębokość powinna być minimalnie mniejsza niż długość.
• Wargi wyraźnie zarysowane, ale niezbyt obwisłe.
• Szczęki mocne, z kompletem zębów i prawidłowym zgryzem nożycowym.
• Policzki nie mogą być wydatne, aby głowa sprawiała wrażenie suchej.
• Oczy ciemnobrązowe i lśniące, o żywym i inteligentnym wyrazie, osadzone odpowiednio głęboko po łukami brwiowymi, nie mogą być zapadnięte lub zbyt wypukłe.
• Uszy delikatne nisko osadzone o średniej wielkości i przylegające do głowy.

Szyja

• Długa i sucha, z łukowato wygiętą górną linią, bez obwisłego podgardla.

Tułów

• Tułów umiarkowanej długości z głęboką klatką piersiową lecz nie nazbyt szeroką.
• Żebra dobrze wysklepione i sięgające daleko ku tyłowi.

Kończyny

Kończyny przednie: mocne, o płaskich i prostych kościach

• Łopatki: długie i ukośnie ustawione daleko ku tyłowi, płaskie i dobrze związane w kłębie. Niepożądane zbyt ciężkie.
• Łokcie: nisko osadzone pod tułowiem.
• Śródręcza: ustawione pionowo do podłoża.
• Łapy: owalne, z dobrze wysklepionymi, zwartymi palcami. Pomiędzy palcami obficie owłosione. Opuszki dobrze rozwinięte, mocne.

Kończyny tylne:

• Od biodra do stawu skokowego długie, szerokie i umięśnione.
• Od stawu skokowego do stopy proste, krótkie i mocne.
• Miednica prawie pozioma.,
• Stawy kolanowe dobrze kątowane.
• Łapy: owalne, z dobrze wysklepionymi, zwartymi palcami. Pomiędzy palcami obficie owłosione. Opuszki dobrze rozwinięte, mocne.

Szata i umaszczenie

Włos: Na głowie, przedniej stronie kończyn i na końcach uszu powinien być krótki i delikatny. W pozostałych partiach średniej długości, przylegający, nie kędzierzawy ani falisty. Występują frędzle:

• w górnej części uszu długie i jedwabiste,
• na tylnej części kończyn długie, delikatne i proste,

Umaszczenie:

• Sierść smoliście czarna i lśniąca, bez śladu rdzawego nalotu.
• Podpalanie w kolorze dojrzałego kasztana.
• Dopuszczalne czarne znaczenia pod żuchwą i wzdłuż palców.
• Niegdyś gordon miał białe znaczenia^[3].
• Obecnie na piersi dopuszczalne jest tylko małe znaczenie w kolorze białym.
• Inne kolory są niedopuszczalne.

Podpalania:

• nad oczami w formie punktowych znaczeń (max. 3/4 cala średnicy),
• na bokach kufy tworzy obwódkę otaczającą kufę, jednak nie wyżej niż do nasady nosa,
• na podgardlu,
• na piersi dwie duże wyraźnie odcinające się plamy,
• na wewnętrznej stronie ud na przedniej części kolan i zachodzi na zewnętrzną powierzchnię tylnych kończyn od stawu skokowego do palców,
• na przednich kończynach od łokci z tyłu do nadgarstków lub nieco wyżej z przodu,
• wokół odbytu,

Ogon

• Jest stosunkowo krótki, lekko szablasty, noszony poniżej linii grzbietu lub równo z nim, nie sięgający poniżej stawu skokowego.
• Gruby u nasady, zwężający się ku końcowi.
• Posiadają tzw. pióro, czyli wydłużoną sierść na ogonie, dłuższą u nasady i skracającą się ku końcowi.

Wady

Wszelkie odstępstwa od wzorca rasy są traktowane jako wady, a ich ocena zależy od stopnia, wpływu na zdrowie czy zdolność do pracy. Niektóre wady są traktowane jako dyskwalifikujące w przypadku gdy seter jest agresywny lub znacznie lękliwy. Dodatkowo samce muszą mieć w pełni wykształcone oba jądra, całkowicie w worku mosznowym.

Charakter i temperament

Są to psy inteligentne, wytrwałe o dość silnym uporze w pracy, uważne i cierpliwe. Dla członków rodziny są przyjazne i wrażliwe, łagodne dla dzieci. W stosunku do obcych są przyjazne i towarzyskie, jednak na początku nieufne, zwykle zachowują duży dystans. Są to psy, które bardzo mało szczekają^[5]. Szkolenie ich wymaga doświadczenia i odpowiedniego prowadzenia, innego niż wyżły kontynentalne. Jest ono nietrudne, ponieważ uczą się chętnie. Istotna jest także dla tej rasy wczesna i poprawna socjalizacja. Bardzo mocno przywiązują się do swojego właściciela.

Użytkowość

Pies myśliwski. Jak wszystkie wyżły brytyjskie, był i jest używany jako pies wystawiający (legawiec) w polowaniach na ptactwo, najczęściej przepiórki, kuropatwy i bażanty. Sprawdzał się w polowaniach przy pieszym myśliwym ze względu na większą masę i przez to wolniejsze chody przy okładaniu pola. Obecnie jest także często wykorzystywany jako pies rodzinny oraz do towarzystwa.

Zdrowie i pielęgnacja

Łatwy do utrzymania, potrzebuje czesania przynajmniej raz dziennie, kąpanie w razie konieczności. Wymagają regularnej, dziennej dawki ruchu na świeżym powietrzu. Psy tej rasy przejawiają średnie ryzyko do wystąpienia skrętu żołądka.

Popularność

Rasa ta w Polsce jest mało popularna. Popularniejsze od gordonów są setery irlandzkie.

Przypisy

Bibliografia

• Rino Falappi: Czworonożni przyjaciele: rasy, pielęgnacja i hodowla psów. Warszawa: Dom Wydawniczy "Bellona", 2001. ISBN 83-11-09354-7.
• Alain Fournier: Ilustrowana encyklopedia psów rasowych. Warszawa: Carta Blanca. Grupa Wydawnicza PWN, 2012. ISBN 978-83-7705-179-5.
• Eva Maria Krämer: Rasy psów. Warszawa: Oficyna Wydawnicza MULTICO, 1998. ISBN 83-7073-122-8.
• Sylvia Ackerley, Maureen Justice, Sue Woodland: Gordon Setter Handbook. The British Gordon Setter Club, 2000.