Sewan (jezioro)

Jezioro Sewan
arm. Սևանա լիճ
Ilustracja
Jezioro Sewan widziane z klasztoru Sewanawank
Położenie
Państwo

 Armenia

Wysokość lustra

ok. 1899[1] m n.p.m.

Morfometria
Powierzchnia

1260 km² (koniec 2007)[1]

Głębokość
• średnia
• maksymalna


25[2] m
80[2] m

Objętość

32,927 km³ (2002)[3]

Hydrologia
Rzeki zasilające

28 rzek[4][3]

Rzeki wypływające

Hrazdan

Rodzaj jeziora

endoreiczne

Położenie na mapie prowincji Gegharkunik
Mapa konturowa prowincji Gegharkunik, w centrum znajduje się owalna plamka nieco zaostrzona i wystająca na lewo w swoim dolnym rogu z opisem „Jezioro Sewan”
Położenie na mapie Armenii
Mapa konturowa Armenii, w centrum znajduje się owalna plamka nieco zaostrzona i wystająca na lewo w swoim dolnym rogu z opisem „Jezioro Sewan”
Ziemia40°20′13,6″N 45°21′05,6″E/40,337111 45,351556

Sewan (orm. Սևան լիճ – Sewan licz) – największe jezioro w Republice Armenii, a także największe jezioro Kaukazu i jedno z najwyżej położonych jezior świata (1916 m n.p.m.). Położone jest w odległości 60 km na północny wschód od Erywania w prowincji Gegharkunik. Razem z jeziorami Wan i Urmia nazywane jest jednym z trzech mórz Armenii (jako jedyne spośród nich leży na terytorium współczesnej Republiki Armenii). Jezioro chronione jest przez Sewański Park Narodowy[5] od czasu jego utworzenia w 1978, kiedy jeszcze Armenia była jedną z republik ZSRR[3]. Ponadto jest objęte konwencją ramsarską od 6 lipca 1993[6].

Warunki naturalne

Jezioro leży na wysokości około 1899 m n.p.m. (stan 31 grudnia 2007)[1]. Spływa do niego 28 rzek, a wypływa jedna rzeka – Hrazdan[4][3]. Niecka jeziora zajmuje około ⅙ powierzchni Armenii. Mineralizacja wody – 700 mg/l[3]. Sewan leży w śródgórskiej kotlinie[4]. U wybrzeża średnia temperatura w styczniu wynosi –6 °C, w czerwcu 16 °C (średnia roczna temperatura: 5 °C). Okres wegetacji wynosi 190 dni. Średnia roczna suma opadów waha się między 340 a 720 mm; z tego około 37% przypada na wiosnę.

Po zbudowaniu 6-piętrowej[7] kaskady elektrowni na rzece Hrazdan poziom jeziora obniżył się[4][7]; przed 1933 jego powierzchnia liczyła 1416 km², znajdowało się na wysokości 1916 m n.p.m., a jego objętość wynosiła 58,5 km³. Skutkiem obniżenia poziomu wody było osuszanie się okolicznych mokradeł[3]; problem rozwiązano budując kanał długości 49 km dostarczający wodę z rzeki Arpa[7].

Szata roślinna

W wodach jeziora występują liczne glony oraz 19 gatunków reprezentujących 9 rodzajów roślin naczyniowych. Najbardziej zróżnicowane są rdestnice Potamogeton reprezentowane przez 7 gatunków (w tym rdestnica przeszyta P. perfoliatus) i rzęsy Lemna. Rośnie tu poza tym: rogatek sztywny Ceratophyllum demersum, zamętnica błotna Zannichellia palustris, wywłócznik okółkowy Myriophyllum verticillatum, pływacz zwyczajny Utricularia vulgaris[8].

Obszar lądowy w strefie dawnego litoralu (położony między obecnymi brzegami a drogami okalającymi jezioro), do około 20 m nad poziom jeziora, pokrywają tereny zalesione głównie sosnami Pinus, topolami Populus, oliwnikami Elaeagnus, rokitnikiem Hippophae rhamnoides. W trawiastym runie rosną tu takie gatunki jak: sałata tatarska Lactuca tatarica, bylica austriacka Artemisia austriaca, Cleome ornithopodioides oraz różne gatunki z rodzajów pięciornik Potentilla, turzyca Carex, przetacznik Veronica[8].

Fauna

W jeziorze Sewan występuje 6 gatunków ryb[3], w tym endemiczny[9] pstrąg (Salmo ischan). Pozostałe to m.in. Barbus goctschaicus, chramula pospolita (Varicorhinus capoeta) podg. sevangi. W okolicy jeziora występuje 18 gatunków gadów (głównie na północno-wschodnim wybrzeżu), 4 gatunki płazów oraz 36 gatunków ssaków[3].

Awifauna

Na jeziorze i w okolicy stwierdzono 210 gatunków ptaków[3]. Od 2000 roku BirdLife International uznaje jezioro i jego najbliższą okolicę za ostoję ptaków IBA. Za gatunki, których występowanie zaważyło na tej decyzji wymienia gęś małą (Anser erythropus), podgorzałkę (Aythya nyroca) oraz mewę romańską (Larus michahellis)[5]. Jezioro jest ważnym miejscem dla ptaków migrujących, które skupiają się w jego okolicy szczególnie od października do grudnia, zanim jego powierzchnia zamarznie. Zatrzymują się tu na przykład łabędź niemy (Cygnus olor) i rzadkie gatunki, jak czapla biała (Ardea alba), ibis kasztanowaty (Plegadis falcinellus), łabędź krzykliwy (Cygnus cygnus) i żuraw stepowy (Grus virgo). Licznie gnieżdżą się łyski (Fulica atra), krzyżówki (Anas platyrhynchos) i mewy armeńskie (L. armenicus)[3] (16% populacji gnieździ się na jeziorze[6]).

Przypisy

  1. ↑ a b c General characteristic of the republic of Armenia. Armenian Statistical Service of Republic of Armenia: Armenia in figures, 2008. [dostęp 2015-03-18].
  2. ↑ a b Lake Profile: Sevan. LakeNet. [dostęp 2015-03-20].
  3. ↑ a b c d e f g h i j Lake Sevan. Experiece and Lesson Learned Brief. World Lakes Website, 27 lutego 2006. [dostęp 2015-03-20].
  4. ↑ a b c d Encyklopedia Powszechna PWN. T. 4. R-Z. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1976, s. 169.
  5. ↑ a b AM005 Lake Sevan. BirdLife Data Zone. [dostęp 2015-03-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (29 października 2014)].
  6. ↑ a b Lake Sevan. Ramsar Convention on Wetlands, 2011. [dostęp 2015-03-18].
  7. ↑ a b c Lake Sevan, [w:] Encyclopædia Britannica [online] [dostęp 2015-03-20] (ang.).
  8. ↑ a b Nazik Khanjyan: Specially protected nature areas of Armenia. Ministry of Nature Protection of the Republic of Armenia, 2004. s. 27-34. [dostęp 2016-05-20].
  9. ↑ Luna, Susan M.: Salmo ischchan Kessler, 1877 Sevan trout. FishBase. [dostęp 2015-03-20].

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Legenda jezioro.gif
Autor: Tzugaj, Licencja: CC0
znak graficzny do map, ukazujący przykładowe jezioro
Location map Armenia Gegharkunik province.png
Location map Armenia Gegharkunik province
Relief Map of Armenia.png
Autor: , Licencja: CC BY-SA 3.0
Relief map of Armenia.

Equirectangular projection, N/S stretching 130 %. Geographic limits of the map:

  • N: 41.4° N
  • S: 38.8° N
  • W: 43.4° E
  • E: 46.7° E