Seweryn Czetwertyński

Seweryn Czetwertyński
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

18 kwietnia 1873
Warszawa, Królestwo Polskie

Data i miejsce śmierci

19 czerwca 1945
Edynburg, Wielka Brytania

Poseł na Sejm RP III kadencji (II RP)
Okres

od 16 listopada 1930
do 10 lipca 1935

Przynależność polityczna

Stronnictwo Narodowe

Seweryn Franciszek książę Światopełk-Czetwertyński herbu Pogoń Ruska (18 kwietnia 1873 w Warszawie, zm. 19 czerwca 1945 w Edynburgu) – polski polityk narodowy okresu II RP, wicemarszałek Sejmu, ziemianin, działacz gospodarczy i społeczny, właściciel m.in. Hotelu Europejskiego w Warszawie.

Życiorys

Urodził się w Warszawie w arystokratycznej rodzinie. Był synem ks. Włodzimierza Ludwika (1837–1918) h. Pogoń Ruska, uczestnika powstania styczniowego i Marii Wandy z hr. Uruskich h. Sas.

Ukończył gimnazjum realne i agronomię na politechnice w Rydze. W trakcie studiów został przyjęty do korporacji akademickiej Arkonia[1]. Następnie studiował na Uniwersytecie w Bonn.

Wydawca i współwłaściciel „Gazety Warszawskiej” i „Reformy”. W 1904 został wiceprezesem warszawskiego Towarzystwa Dobroczynności. Od 1905 był członkiem Ligi Narodowej.

W styczniu 1903 r. utworzył m.in. wraz z Maurycym Spokornym, Maciejem Mikołajem Radziwiłłem i Michałem Woronieckim Towarzystwo Akcyjne Tramwajów Miejskich w Warszawie i które w tym samym roku uzyskało koncesję na budowę i eksploatację sieci tramwajów elektrycznych w tym mieście. Inwestycję realizował niemiecki koncern „Siemens i Halske”. Pierwszą linię otwarto 26 III 1908 roku.

W 1906 wybrano go posłem do Dumy, od 1915 był pełnomocnikiem Centralnego Komitetu Obywatelskiego w Rosji, występował za autonomią KP w ramach Rosji, później bronił idei całkowitej niepodległości.

W latach 1907–1917 prezes Centralnego Towarzystwa Rolniczego, prezesem Warszawskiego Towarzystwa Cyklistów[2], a od 1914 także pierwszy prezes Centralnego Komitetu Obywatelskiego (do 1915). Od 1918 w Związku Ziemian. Był członkiem Komitetu Narodowego Polskiego (1914–1917)[3].

Po załamaniu się frontu rosyjskiego w 1915 bezskutecznie protestował przeciwko stosowanej przez Rosjan w Królestwie Polskim taktyce „spalonej ziemi”. Przebywając w Petersburgu brał udział w pertraktacjach prowadzonych z wojskowymi władzami rosyjskimi na temat formowania armii polskiej w Rosji. Członek Rady Polskiej Zjednoczenia Międzypartyjnego[4]. W 1918 został aresztowany przez bolszewików i przebywał w więzieniu w Homlu.

W międzywojennej Polsce był właścicielem majątku Suchowola liczącym 81000 ha i fabryki wódek, prowadził Hotel Europejski w Warszawie, był właścicielem Dynasów. Zasiadał również w Sejmie II RP, kolejno w kadencjach: I (1922–1927), II (1928–1930) i III (1930–1935). Od marca 1928 do października 1931 był wicemarszałkiem Sejmu[5]. Publikował m.in. w „Gazecie Rolniczej”, „Gazecie Warszawskiej” i „Przeglądzie Narodowym”.

Po agresji III Rzeszy i ZSRR na Polskę przeniósł się na stałe do Suchowoli, gdzie 20 marca 1941 został aresztowany przez Gestapo. Więziony na zamku w Lublinie, od 7.04.1941 w KL-Auschwitz, od 8.04.1944 w KL Buchenwald, gdzie został 11 kwietnia 1945 wyzwolony przez wojska amerykańskie i wyjechał do Wielkiej Brytanii. Tutaj dwa miesiące później zmarł, z powodu wycieńczenia spowodowanego warunkami obozowymi, w szpitalu polskim im. I. Paderewskiego w Edynburgu.

Pochowany został na tamtejszym cmentarzu Mount Vernon. Jego symboliczny grób znajduje się na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (Pod murem II-grób 18/19)[6].

Grób Włodzimierza Czetwertyńskiego-Światopełka i symboliczny Seweryna Czetwertyńskiego na cmentarzu Powązkowskim

Rodzina

W małżeństwie, zawartym w 1898 z Zofią z hr. Przezdzieckich (1879–1949), córką Gustawa - współzałożyciela i prezesa Warszawskiego Pogotowia Ratunkowego. Mieli siedmioro dzieci: pięć córek i dwóch synów. Synowie: Włodzimierz (1907-1965) i Stefan (1910-); córki: Maria z męża Grocholska (1899-1991), Barbara (1900-1970), żona Remigiusza Adama Grocholskiego, ppłk. WP i AK, oficera Naczelnej Komendy Wojsk Powstańczych w III powstaniu śląskim, w czasie II wojny światowej komendanta "Wachlarza", w powstaniu warszawskim dowódcy pułku AK "Waligóra", Anna z męża Potocka (1902-1987), Elżbieta z męża Plater-Zyberk (1905-1971) i Krystyna (1918-1994), ps. Czet, żołnierz 1. pułku szwoleżerów AK, uczestniczka powstania warszawskiego.

Przypisy

  1. Księga Pamiątkowa Arkonii 1879–1929.
  2. Jubileusz warszawskiego Tow. cyklistów. „Nowości Illustrowane”. Nr 4, s. 15-16, 27 stycznia 1912. 
  3. Roman Dmowski, Polityka polska i odbudowanie państwa t. II, Warszawa 1988, s. 202.
  4. Ludwik Bazylow, Polacy w Petersburgu, 1984, s. 430.
  5. Gątarczyk A., Seweryn Książę Czetwertyński, Biografia, Radzyń Podlaski 2007.
  6. Cmentarz Stare Powązki: ŚWIATOPOŁK CZETWERTYŃSCY, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [online] [dostęp 2020-01-31].

Bibliografia, linki

Media użyte na tej stronie

Włodzimierz Czetwertyński-Światopełek - grób.jpg
Autor: Krzem Anonim, Licencja: CC BY-SA 4.0
Grób Włodzimierza Czetwertyńskiego-Światopełka na Cmentarzu Powązkowskim (kwatera Pod murem 2, rząd 1, grób 18, 19)
Czetwertynski Seweryn.jpg
Seweryn Czetwertyński, Polish aristocrat and politician