Seweryn Sterling
 Seweryn Sterling | |
| Data i miejsce urodzenia | 6 kwietnia 1864 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie | lekarz |
Seweryn Leopold Sterling (ur. 6 kwietnia 1864 we wsi Gustek, dziś w granicach Tomaszowa Mazowieckiego, zm. 6 sierpnia 1932 w Rabce) – polski lekarz żydowskiego pochodzenia, popularyzator higieny i oświaty sanitarnej, działacz społeczny.
Był twórcą łódzkiej szkoły ftyzjatrycznej, ukierunkowanej na profilaktykę gruźlicy. Opracował powszechnie przyjęty podział kliniczny gruźlicy płuc, uwzględniający zarówno obraz anatomopatologiczny, jak i dynamikę procesu chorobowego (1913–1926).
Życiorys
Okres tomaszowski i studia
Urodził się w miejscowości Gustek, obecnie będącej częścią Tomaszowa Mazowieckiego. Pochodził z rodziny żydowskiej; był synem Jakuba i Franciszki z Goldmanów. Jego bratem stryjecznym był neurolog Władysław Sterling (1877–1943).
Studiował medycynę na Cesarskim Uniwersytecie Warszawskim (1883–1889). Uzupełniał wiedzę w klinikach Wiednia, Monachium i Jeny.
Po studiach powrócił do rodzinnego Tomaszowa, przyjmując stanowisko lekarza przy fabryce Dawida Bornsteina. W 1892 założył pierwszą w Tomaszowie Mazowieckim stację bakteriologiczną. W czasach pracy w dynamicznie rozwijaącym się wówczas mieście podjął również pierwsze socjomedyczne badania w środowisku robotniczym, które opublikował w 1894 na łamach Pamiętnika Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego i Zdrowia.
Okres łódzki
W 1894 zamieszkał w Łodzi na stałe i podjął pracę jako lekarz w fabryce Towarzystwa Akcyjnego Rosenbat i Jarociński. W 1898 powstał z jego inicjatywy pierwszy w Łodzi oddział dla chorych na gruźlicę w szpitalu żydowskim im. małż. Poznańskich przy obecnej ul. S. Sterlinga 1/3.
W czasie rewolucji 1905 roku był działaczem Związku Postępowo-Demokratycznego[1], sympatyzował z ruchem rewolucyjnym. W trakcie tzw. powstania łódzkiego ukrył w szpitalnej suterenie rannego Franciszka Joachimiaka z Socjaldemokracji Królestwa Polskiego i Litwy. Leczył go przez trzy tygodnie w tajemnicy przed funkcjonariuszami carskimi[2]. W jego mieszkaniu odbywały się zebrania łódzkiej organizacji Polskiej Partii Socjalistycznej, tzw. biura partyjne[3].
W okresie rewolucyjnym wraz z łódzkimi lekarzami Karolem Jonscherem i Stanisławem Serkowskim zorganizował naradę 70 lekarzy, specjalistów w zakresie leczenia gruźlicy, reprezentujących funkcjonujące w tym czasie ośrodki leczenia gruźlicy na terenie Królestwa Polskiego.
W 1906, wraz z Mieczysławem Kaufmanem, był inicjatorem powstania Towarzystwa Krzewienia Oświaty (początkowo jako Sekcja Nauczania Analfabetów przy Towarzystwie Lekarskim), a w 1907 r. inicjatorem powstania stowarzyszenia społeczno-lekarskiego i jego 1. wiceprezesem Ligi Przeciwgruźliczej w Łodzi (od 1916 – prezes). W 1910 doprowadził do powstania pierwszej w Łodzi przychodni przeciwgruźliczej, do której zadań należało m.in. bezpłatne rozdawnictwo leków i żywności, poradnictwo lekarskie i badania bakteriologiczne. Jego inicjatywą było wybudowanie sanatorium przeciwgruźliczego na Chojnach i w Łagiewnikach.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 r. współtworzył i był jednym z kierowników Wydziału Zdrowotności Publicznej. Przewodził zarządowi łódzkiemu Towarzystwa Lekarskiego i sekcji gruźliczej Międzynarodowego Związku Walki z Alkoholizmem „La Croix Bleue” (Błękitny Krzyż), który miał siedzibę w Genewie.
W latach 1930–1932 był kierownikiem Katedry Higieny Szkolnej Wolnej Wszechnicy Polskiej w Łodzi (1928–1932) i wykładowcą higieny społecznej na tej uczelni[4] oraz dyrektorem Szpitala im. Poznańskich w Łodzi (noszącego jego imię).
Był również publicystą i działaczem społecznym. W latach 1899-1903 redagował organ Towarzystw lekarskich Prowincjonalnych Królestwa Polskiego. W latach 1909-1910 współpracował z miesięcznikiem „Gruźlica”, poświęcony walce z tą chorobą. W 1915 wszedł do zarządu okręgu łódzkiego Ligi Państwowości Polskiej, która czynnie popierała tworzące się w tym czasie legiony J. Piłsudskiego i wydawała pismo „Strażnica”. W serii wydawniczej „Robotnicza Biblioteka Higieniczna” opublikował wiele popularnych broszur z zakresu higieny i medycyny gruźlicy. Uczestniczył w organizacji Biblioteki Publicznej w Łodzi (obecnie (2019) Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Łodzi). Był też członkiem Narodowej Loży Wolnomularzy im. G. Narutowicza, powstałej w 1926 roku. Spoczywa na Nowym Cmentarzu Żydowskim w Łodzi.
Upamiętnienie
- Jest patronem szpitala w Łodzi i ulicy przy której znajduje się placówka.
- W rodzinnym Tomaszowie Mazowieckim jest patronem jednej z ulic nieopodal największego szpitala[5].
Przypisy
- ↑ Lekarze-społecznicy w rewolucji 1905 roku, [w:] Stefan Rudzki (red.), Kronika Ruchu Rewolucyjnego w Polsce. Organ Stowarzyszenia Byłych Więźniów Politycznych, Warszawa 1937, s. 18.
- ↑ Franciszek Joachimiak, Całe życie na czarnej liście, [w:] Wspomnienia weteranów rewolucji 1905 i 1917 roku, Łódź 1967, s. 88.
- ↑ Witold Trzciński, Z minionych dni Polski Podziemnej 1905-1918, nakł. Stowarzyszenia Byłych Więźniów Politycznych, 1937, s. 22 [dostęp 2016-05-17].
- ↑ Wolna Wszechnica Polska. W: Szkoły wyższe Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: 1930, s. 315.
- ↑ Tomaszów Mazowiecki: Ulica Sterlinga zostanie przebudowana, „NaszTomaszow.pl” [dostęp 2018-07-28] [zarchiwizowane z adresu 2018-07-28] (pol.).
Bibliografia
- „Polska Gazeta Lekarska”, 1932 nr 40, s. 912-918
- Franciszek Lewandowski, Znani i nieznani. Dr Seweryn Sterling; "Dziennik Łódzki", 30.05.1992
- Andrzej Kempa, Łódzki Słownik Biograficzny. Seweryn Sterling (1864-1932); "Dziennik Łódzki", 13.02.1995, s. 13.
- Uniwersytecki Szpital Kliniczny Nr 3 w Łodzi im. dr. Seweryna Sterlinga. kardio-sterling.lodz.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2005-03-08)].
Linki zewnętrzne
- Publikacje Seweryna Sterlinga w bibliotece Polona
Media użyte na tej stronie
Autor: M.lodzermensch, Licencja: CC BY-SA 4.0
ŁÓDŹ (Лодзь, לודז'). Cmentarz żydowski. Jewish cemetery. Dr Seweryn Sterling and dr Maksymilian Kon gravesites.
Seweryn Sterling
Ulica TOMASZOWSKIEGO lekarza Seweryna Sterlinga w 60-tysięcznym Tomaszowie Mazowieckim, w województwie łódzkim
(c) Mietek Ł, CC BY-SA 3.0
Łódź, ul. Sterlinga Seweryna 1-3 Uniwersytecki Szpital Kliniczny nr 3 im. WAM - Centralny Szpital Weteranów
Fotografia przedstawia budynek szpitala znajdujący się na rogu ulicy Północnej i Sterlinga. Gmach powstał w XIX wieku na terenie miasta zamieszkanym w większości przez społeczność wyznania mojżeszowego. Zbudowało go w latach 1885-1890 małżeństwo Izraela i Leoni Poznańskich, z myślą o ludności żydowskiej, nie mogącej leczyć się gdzie indziej ze względu na wymogi koszerności jedzenia. W szpitalu znajdowała się synagoga, przychodził rabin oraz podawano koszerne jedzenie. Osoby ubogie mogły się leczyć na rachunek gminy żydowskiej. Szpital przyjął imię Izraela i Leoni Poznańskich, chociaż w Łodzi mówiono o nim po prostu szpital żydowski, co potwierdza podpis pod zdjęciem. W 1898 roku doktor Seweryn Sterling, badacz chorób piersiowych - głównie gruźlicy, otworzył w nim pierwszy w Królestwie Polskim oddział dla chorych na gruźlicę. W okresie międzywojennym szpital przestał być stricte szpitalem żydowskim, ponieważ przyjmował również pacjentów innych wyznań. Po II wojnie światowej przez dwa lata był koszarami wojskowymi, a następnie stał się Szpitalem Klinicznym Akademii Medycznej im. Seweryna Sterlinga.
Fotografia pochodzi z wydanego w 1896 roku albumu Bronisława Wilkoszewskiego „Widoki m. Łodzi”. Saryusz Bronisław Paweł Wilkoszewski (1847-1901), zwany "łódzkim Canaletto" był mistrzem fotografii ilustracyjnej. Udokumentował zabudowę Łodzi z końca XIX wieku przede wszystkim wille, fabryki, budynki użyteczności publicznej, obiekty sakralne, ulicę Piotrkowską. Jego zakład fotograficzny znajdował się w willi "Trianon" w Pasażu Meyera 5 (obecnie ulica Moniuszki).