Shenzhou (pojazd kosmiczny)

Schemat pojazdu Shenzhou (wersja przed misją Shenzhou 8)
Moduł dowodzenia statku Shenzhou 7 (2008)

Shenzhou (chiń. 神舟; pinyin Shénzhōu) – seria chińskich załogowych statków kosmicznych. Stanowiły one podstawę początkowej fazy chińskiego programu załogowego, obecnie pełnią rolę statków transportujących załogi do chińskich stacji orbitalnych Tiangong.

Budowa

Statek jest pod względem konstrukcyjnym zbliżony do rosyjskich (do 1991 r. radzieckich) statków Sojuz-TM. Składa się z trzech części: kabiny, przedziału silnikowego i przedziału orbitalnego. Może zabrać na pokład 3 członków załogi. Wynoszenie na orbitę odbywa się przy użyciu rakiet Chang Zheng 2F (Długi Marsz 2F).

Moduł dowodzenia (powrotny) znajduje się w centralnej części statku i może pomieścić maksymalnie trzech astronautów. Kapsuła ma wysokość 2,50 m, średnicę u podstawy 2,52 m i masę 3240 kg. Wnętrze o objętości 6 m3 wyposażone jest w rozkładane fotele, pulpity sterownicze, systemy nawigacji i łączności oraz kontroli środowiska. Na szczycie kapsuły znajduje się właz o średnicy 70 cm. Dwa niewielkie iluminatory o średnicy po 30 cm umożliwiają widok na zewnątrz. U podstawy umieszczona jest osłona termiczna o masie 450 kg chroniąca lądownik podczas hamowania w atmosferze. Lądownik zaopatrzony jest w system spadochronów (spadochron główny ma powierzchnię 1200 m2) oraz 4 rakiet hamujących, które łagodzą uderzenie o grunt podczas lądowania.

Moduł orbitalny znajduje się z przodu modułu dowodzenia. Stanowi go cylindryczna kabina ciśnieniowa o długości 2,80 m, średnicy 2,25 m i masie 1500 kg. Wnętrze o objętości 8 m3 służy astronautom jako dodatkowe pomieszczenie robocze. Widok na zewnątrz umożliwia iluminator o średnicy 48 cm. Właz o średnicy 80 cm może służyć astronautom do wyjścia w otwartą przestrzeń kosmiczną. U podstawy 70 cm właz łączy kabinę z modułem dowodzenia. Moduły pojazdów w misjach samodzielnych (do lotu Shenzhou 7) zaopatrzone były w parę paneli ogniw słonecznych o powierzchni 12,2 m2 oraz własne systemy nawigacyjne i napędowe dzięki czemu mogły kontynuować samodzielny lot bezzałogowy trwający ponad 6 miesięcy. Wyposażenie modułu zmienia się w zależności od celów misji. W dotychczasowych lotach składało się między innymi ze sprzętu zwiadu radioelektronicznego i kamer zwiadowczych. Od misji SZ-8 człon orbitalny jest zaopatrzony w węzeł cumowniczy, dzięki któremu Shenzhou może łączyć się z drugim statkiem lub stacją kosmiczną. Sam moduł może służyć jako ministacja orbitalna lub jako dodatkowy element większej stacji.

Moduł napędowy (serwisowy) umieszczony jest z tyłu kabiny lądownika. Jego długość wynosi 2,94 m, średnica 2,50 m w części centralnej i 2,80 m u podstawy, masa 3000 kg. Zespół napędowy składa się z 4 silników głównych o ciągu 2500 N każdy służących m.in. do wykonania manewru zejścia z orbity oraz z mniejszych silników korekcyjnych (8 po 150 N i 16 po 5 N ciągu każdy). Zbiorniki członu zawierają 1000 kg materiałów pędnych. Znajdują się tu też systemy kontroli środowiska i układy zasilania w energię statku. Para paneli ogniw słonecznych o całkowitej rozpiętości 17 m ma powierzchnię 24,5 m2. Moduł napędowy oddziela się od lądownika podczas powrotu na Ziemię i ulega zniszczeniu w atmosferze.

Dane techniczne

ShenzhouCały pojazdPrzedział silnikowyKabina załogowaPrzedział orbitalny
Masa całkowita (kg)7800300032001500
Długość (m)8,652,942,062,80
Średnica (m)2,802,502,502,25
Pojemność użyteczna (m3)14,006,08,0

Wykaz misji w ramach programu Shenzhou

W ramach programu Shenzhou były przeprowadzane misje zarówno bezzałogowe jak i załogowe. Zanim doszło do pierwszego lotu załogowego, przeprowadzono cztery loty testowe w latach 1999-2003 (Shenzhou 1, 2, 3 i 4). W pierwszych trzech lotach załogowych (Shenzhou 5, 6 i 7) brali udział astronauci należący do pierwszej, 14-osobowej grupy chińskich astronautów, sformowanej w 1996 roku. W 2011 roku rozpoczęto realizację programu Tiangong, w ramach którego przeprowadzono w 2011 roku lot bezzałogowy (Shenzhou 8), po którym planowane są regularne, w odstępach około roku, misje załogowe (począwszy od Shenzhou 9).

Nazwa misjiData startuData lądowaniaCzas trwaniaZałogaUwagi
Shenzhou 119.11.199920.11.199921 godz. 11 min
Shenzhou 209.01.200116.01.20016 dni 18 godz. 22 min
Shenzhou 325.03.200201.04.20026 dni 18 godz. 36 min
Shenzhou 429.12.200205.01.20036 dni 18 godz. 36 min
Shenzhou 515.10.200315.10.200321 godz. 22 min 45 sYang LiweiPierwszy chiński lot załogowy
Shenzhou 612.10.200516.10.20054 dni 19 godz. 32 min 46 sFei Junlong (dow.)
Nie Haisheng
Test możliwości pracy w kosmosie
Shenzhou 725.09.200828.09.20082 dni 20 godz. 27 min 35 sZhai Zhigang (dow.)
Liu Boming
Jing Haipeng
Pierwsze wyjście w otwarty kosmos
Shenzhou 831.10.201117.11.201116 dni 13 godz. 34 minCumowanie do modułu Tiangong 1
Shenzhou 916.06.201229.06.201212 dni 15 godz. 25 min 24 sJing Haipeng (dow.)
Liu Wang
Liu Yang
Cumowanie i przejście do modułu Tiangong 1
Shenzhou 1011.06.201326.06.201314 dni 14 godz. 29 minNie Haisheng (dow.)
Zhang Xiaoguang
Wang Yaping
Powtórzenie zadań misji Shenzhou 9.
Shenzhou 1117.10.201618.11.201632 dni 6 godz. 29 minJing Haipeng (dow.)
Chen Dong
Cumowanie i przejście do modułu Tiangong 2; długotrwały pobyt na pokładzie laboratorium (~30 dni)

Planowane loty

Zobacz też

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Shenzhou spacecraft diagram by Bo.png
Autor: BWFrank, Licencja: CC BY-SA 3.0
Diagram illustrates the modules of Shenzhou spacecraft
ShenzhouVII.jpg
Autor: Ohconfucius, Licencja: CC BY-SA 3.0
Space capsule of Shenzhou VII on exhibit in Hong Kong