Sherlock Holmes Baffled

Sherlock Holmes Baffled
Ilustracja
Data premiery1903
Kraj produkcjiStany Zjednoczone
Językfilm niemy
Czas trwania30 sek.
ReżyseriaArthur Marvin
ZdjęciaArthur Marvin
DystrybucjaAmerican Mutoscope and Biograph Company

Sherlock Holmes Baffled (pol: Sherlock Holmes zaskoczony) – niemy, czarno-biały film krótkometrażowy powstały pomiędzy 1900 a 1903. Jego reżyserem i autorem zdjęć jest Arthur Marvin. Jest to najstarszy znany film opowiadający o detektywie Sherlocku Holmesie, fikcyjnej postaci stworzonej przez Arthura Conana Doyle’a, jednak sam film nie jest ekranizacją żadnego z opowiadań czy powieści Conana Doyle’a, a postać detektywa jest ukazana całkiem inaczej niż w późniejszych ekranizacjach tych dzieł[1]. Wprowadzenie postaci Holmesa do filmu sprawiło, iż jest to najwcześniejszy znany film detektywistyczny[1][2]. W filmie tym Sherlock Holmes próbuje pochwycić złodzieja kradnącego srebra z jego domu, jednak zdolność rabusia do znikania powoduje, że starania detektywa nie przynoszą rezultatu[3].

Film trwa około 30 sekund i był pierwotnie przeznaczony do pokazywania na mutoskopach. Chociaż został wyprodukowany w 1900, to zarejestrowano go w 1903 i taka data powstania figuruje w niektórych publikacjach[3]. Tożsamość aktorów nie jest znana. Przez wiele lat film uchodził za zaginiony, jednak w 1968 roku odnalazł się w Bibliotece Kongresu Stanów Zjednoczonych[4].

Fabuła

Film Sherlock Holmes Baffled

Sherlock Holmes wchodzi do swojego salonu i odkrywa tam złodzieja dokonującego rabunku. Próbuje go ująć, jednak ku jego zaskoczeniu rabuś znika. Holmes usiłuje zignorować to zdarzenie i zapala cygaro. Jednak złodziej pojawia się ponownie, a Holmes postanawia odzyskać skradzione przedmioty, używając w tym celu wyjętego z kieszeni szlafroka pistoletu. Co prawda Holmesowi udaje się przechwycić worek ze skradzionymi dobrami, jednak ten znika z jego rąk i pojawia się w rękach złodzieja, który ucieka przez okno. Film kończy się zdumieniem Holmesa[1][3].

Produkcja

Reklama mutoskopu z 1899 r.
Zabytkowy mutoskop

Film wyprodukowała firma American Mutoscope and Biograph Company z zamiarem wyświetlania go na mutoskopie – wczesnym urządzeniu kinematograficznym opatentowanym przez Hermana Caslera w 1894[5]. Podobnie jak kinetoskop Thomasa Edisona, mutoskop nie wyświetlał obrazu na ekranie i pozwalał na oglądanie filmu tylko jednej osobie naraz.

Po ułożeniu wszystkich klatek obok siebie Sherlock Holmes Baffled ma 86,56 m długości, przez co jego czas trwania wynosi 30 sekund (choć w praktyce, ze względu na ręcznie obsługiwanie mutoskopu, długość czasu oglądania mogła być różna)[6].

Reżyserem i operatorem filmowym został Arthur W. Marvin (1859-1911), pracownik firmy Biograph[7]. Pomiędzy 1897 i 1911 Marvin zrealizował ponad 418 filmów krótkometrażowych, był też znany z filmowania wodewilów. Później zyskał sławę jako operator pierwszych niemych filmów D.W. Griffitha[7]. Informacje o aktorach odgrywających Holmesa i napastnika nie zachowały się[8].

Filmy Biograph powstałe przed 1903 dotyczyły spraw aktualnych (były to materiały dokumentujące rzeczywiste osoby, miejsca i zdarzenia). Sherlock Holmes Baffled jest przykładem wczesnej komedii narracyjnej tej firmy, wyprodukowanej w zamkniętym studiu na Broadwayu w Nowym Jorku[3]. Według Christophera Redmonda, autora A Sherlock Holmes Handbook film został nakręcony 26 kwietnia 1900[9]. Julie McKuras twierdzi, że film wydano w maju tego samego roku[3]. Pomimo tego, że był już dystrybuowany, Sherlock Holmes Baffled został zarejestrowany dopiero 24 lutego 1903[10]. Podawany niekiedy jako data produkcji rok 1905 jest prawdopodobnie efektem mylenia tego obrazu z tytułem filmu Adventures of Sherlock Holmes; or, Held for Ransom (1905)[11].

Odnalezienie

Przez wiele lat uznawano film za zaginiony. Dopiero w 1968 Michael Pointer, historyk zajmujący się filmami o Sherlocku Holmesie, zidentyfikował kopię filmu przechowywaną w archiwum Biblioteki Kongresu[4].

Ponieważ prawo autorskie aż do 1912 nie obejmowało filmów, studia filmowe chcąc zarejestrować swoje dzieła, wykonywały archiwalne kopie. Kopie te wykonywano na papierze światłoczułym o tej samej szerokości i długości co taśma filmowa, i wywoływano w podobny sposób, jak tradycyjne fotografie. Większość filmów Edison Company i Biograph Company przetrwała do dzisiaj dzięki temu, że firmy te używały tej technologii do archiwizowania całej swojej produkcji[12]. Sherlock Holmes Baffled został później z tej archiwalnej kopii przeniesiony na 16 mm taśmę[13].

Analiza

Fabuła Sherlock Holmes Baffled nie ma związku z napisanymi przez sir Arthura Conana Doyle’a historiami o Sherlocku Holmesie. Prawdopodobnie nazwisko bohatera zostało użyte w tytule tylko dlatego, że było dobrze znane publiczności[14]. Film był kręcony nieruchomą kamerą z jednego miejsca i był pomyślany jako prezentacja podstawowych sztuczek i efektów specjalnych, w szczególności efektu tzw. stop tricku, odkrytego przez francuskiego reżysera Georges’a Mélièsa w 1896[15].

Sherlock Holmes Baffled wpisuje się w początek nurtu filmowego polegającego na prezentowaniu bohaterów jako postaci komicznych. W tym filmie Holmes zostaje „zaskoczony” przez włamywacza, co nie zgadza się z przypisywanymi temu detektywowi w literaturze umiejętnościami[3].

William K. Everson w swojej książce The Detective in Film stwierdził, iż Sherlock Holmes Baffled – podobnie jak inne nieme filmy detektywistyczne – borykał się z niemożliwością ukazywania długich przesłuchań czy słownych dedukcji, tak więc nacisk położony był w nich raczej na akcję czy tajemnicę, a nie na prowadzenie śledztwa[16].

Dopiero w 1916 miała miejsce próba poważnej adaptacji postaci wykreowanej przez Conana Doyle’a – w filmie Williama Gillette'a[17]. Michael Pointer zasugerował, iż wygląd i kostium tytułowego bohatera Sherlock Holmes Baffled były wzorowane na postaci ze sztuki Gillette'a[18]. Sztuka Gillette'a pt. Sherlock Holmes zadebiutowała na Broadwayu 6 listopada 1899 w Garrick Theatre w Nowym Jorku[19].

Michael Pointer, opisując swoje odkrycie w 1968 stwierdził, że Sherlock Holmes Baffled był wczesnym filmem opartym na efekcie stop tricku, przeznaczonym do oglądania na mutoskopach lub innych urządzeniach wyświetlających ruchome obrazy. Zwraca też uwagę, że chociaż film jest krótki i nieskomplikowany, to jednak ma wartość historyczną jako pierwszy film o Sherlocku Holmesie[4][20]. Tytułowa postać sprawia ponadto, że jest to najwcześniejszy znany film detektywistyczny[1][2].

Przypisy

  1. ↑ a b c d Jon Tuska: The Detective in Hollywood. New York: Doubleday, 1978, s. 1. ISBN 978-0-385-12093-7.
  2. ↑ a b Jim Harmon: Radio Mystery and Adventure and Its Appearances in Film, Television and Other Media. Jefferson, North Carolina: McFarland & Company, 2003, s. 176. ISBN 978-0-7864-1810-7.
  3. ↑ a b c d e f Julie McKuras. 100 Years Ago: Sherlock Holmes Baffled. „Friends of the Sherlock Holmes Collections Newsletter”. 4 (4), s. 2, 2000-12. Minneapolis: Friends of the Sherlock Holmes Collections, University of Minnesota Libraries. [dostęp 2010-09-29]. 
  4. ↑ a b c Michael Pointer. Earliest Holmes film. „Sherlock Holmes Journal”. 8 (4), s. 138–140, Summer 1968. The Sherlock Holmes Society of London. 
  5. ↑ Paul C. Spehr: Unaltered to Date: Developing 35mm Film. W: Moving Images: From Edison to the Webcam. Sydney: John Libbey & Co, 2000, s. 17. ISBN 978-1-86462-054-2.
  6. ↑ Steven Doyle, David A. Crowder: Sherlock Holmes for Dummies. Hoboken, New Jersey: John Wiley & Sons, 2010, s. 26. ISBN 978-0-470-48444-9.
  7. ↑ a b Robert M. Henderson: D.W. Griffith: His Life and Work. Oxford: Oxford University Press, 1972, s. 36. ISBN 978-0-8240-5763-3.
  8. ↑ Phil Hardy: The BFI Companion to Crime. Berkeley: University of California Press, 1997, s. 168. ISBN 978-0-304-33215-1.
  9. ↑ Christopher Redmond: A Sherlock Holmes Handbook. Toronto: Dundern Press, 1993, s. 164. ISBN 978-1-55488-446-9.
  10. ↑ Scott Allen Nollen: Sir Arthur Conan Doyle at the Cinema. Jefferson, Karolina Północna: McFarland & Co, 1996, s. 249. ISBN 978-0-7864-0269-4.
  11. ↑ The Adventures of Sherlock Holmes; or, Held for Ransom. W: British Film Institute Film & TV Database [on-line]. [dostęp 2010-09-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-09-08)].
  12. ↑ The Paper Print Film Collection at the Library of Congress, [w:] Biblioteka Kongresu [online], Waszyngton [dostęp 2010-09-29].
  13. ↑ Mary Pickford Theater screening archive: ''Sherlock Holmes: Silent to Sound'', [w:] Biblioteka Kongresu [online], Washington, D.C, 18 stycznia 2000 [dostęp 2010-09-29].
  14. ↑ Thomas M. Leitch: Film Adaptation and its Discontents. Baltimore: JHU Press, 2007, s. 260. ISBN 978-0-8018-8565-5.
  15. ↑ Elizabeth Ezra: Georges Méliès: the birth of the auteur. Manchester: Manchester University Press, 2000, s. 15. ISBN 978-0-7190-5396-2.
  16. ↑ William K. Everson: The Detective in Film. Secaucus, New Jersey: Citadel Press, 1972, s. 4. ISBN 978-0-8065-0448-3.
  17. ↑ Nickianne Moody: Crime in Film and on TV. W: Priestman, Martin: The Cambridge Companion to Crime Fiction. Cambridge, England: Cambridge University Press, 2003, s. 228. ISBN 978-0-521-00871-6.
  18. ↑ Michael Pointer: The Public Life of Sherlock Holmes. London and Vancouver: Drake Publishers, 1975, s. 31. ISBN 978-0-87749-725-7.
  19. ↑ Martin Banham: British and American playwrights Volume 5 (1750-1920): Plays by William Gillette, Rosemary Cullen, Don B. Wilmeth. Cambridge, England: Cambridge University Press, 1983, s. 30. ISBN 978-0-521-28431-8.
  20. ↑ Leslie S Klinger. The Search for Sherlock Holmes on the Screen. „Baker Street Journal”. Zionsville, Indiana: Steven Doyle. [dostęp 2010-09-29]. [zarchiwizowane z adresu 2011-06-10]. 

Media użyte na tej stronie

Sherlock Holmes Baffled.jpg
Still from the 1903 moving picture Sherlock Holmes Baffled.
Sherlock Holmes Baffled.ogv
Sherlock Holmes Baffled, the first Sherlock Holmes film made for viewing in the Mutoscope in April 1900. In the public domain by virtue of its age.
Mutoscope, 1899 (bis).jpg
An 1899 trade advertisement for the Mutoscope
What the butler saw machine 033.jpg
Autor: Linda Spashett Storye_book, Licencja: CC BY 3.0
What-the-butler-saw machine at Herne Bay Museum and Gallery. Possibly Edwardian. These tourist amusements used a set of flicking cards containing sequential photographs to simulate moving pictures; they were cheap attractions in the entrances to indoor amusement arcades on piers or on the seafront. They tended to contain quaint and voyeuristic flicks: a typical one still in use at Southend pier in 1963 had a butler peeping through a keyhole to see his lady employer showing her ankles and voluminous bloomers.