Shuowen Jiezi

Shuowen Jiezi
"|-Nazwa chińska
Pismo uproszczone

说文解字

Pismo tradycyjne

說文解字

Hanyu pinyin

Shuōwén Jiězì

Wade-Giles

Shuo-wen Chieh-tzu

Wymowa (IPA)

[ʂwówə̌n tɕjètsɨ̂]

Okładka wydania Shuowen Jiezi z czasów północnej dynastii Song

Shuowen Jiezi (dosł. Objaśnienie znaków prostych i złożonych) – pierwszy chiński słownik etymologiczny, opracowany przez Xu Shena na początku II wieku. To także pierwsza chińska publikacja, w której do uporządkowania znaków użyto systemu 540 kluczy. Xu ukończył słownik w 100 roku, ale ze względu na uwarunkowania polityczne Shuowen ukazał się dopiero w 121 roku. Zawiera objaśnienia dotyczące 9353 znaków pisma kancelaryjnego oraz 1163 obocznych form niektórych z nich.

Struktura

Układ 540 kluczy był uwarunkowany numerologicznie: 540 = 6 × 9 × 10. Parzysta „6” symbolizuje tu yin, nieparzysta „9” – yang, a „10” symbolizuje dziesięć tzw. niebiańskich pni. Układ ten w późniejszych wiekach zakwestionowano, bo niektóre klucze Xu wyznaczył na siłę, żeby dopasować je do założeń ideologicznych. Aż 159 kluczy odnosi się zaledwie do jednego znaku, a 34 – do żadnego. Mimo to, od czasów Xu Shena klucze pozostają najpopularniejszym systemem organizacji skorowidzów w słownikach chińskiego pisma, chociaż dziś ich liczba jest zredukowana niemal trzykrotnie.

Każdy ze znaków jest również zaliczony do jednej z sześciu kategorii etymologicznych, które objaśnione są w posłowiu słownika. Znaki figurują w formie obowiązującej w piśmie kancelaryjnym, ale podane są również oboczne formy pisma archaicznego oraz wielkopieczęciowego.

Rekordy dotyczące poszczególnych znaków zawierają objaśnienia, od jednosylabowego synonimu do dłuższej definicji, analizującej składniki semantyczne i fonetyczne. Czasami słowniki podaje regionalne warianty graficzne omawianych znaków.

Mała część podanych przez Xu definicji jest błędna, jeśli chodzi o etymologię znaków. Często jego dociekania były nietrafne, bo nie dysponował materiałem obejmującym najstarsze warianty chińskiego pisma: napisy na kościach wróżebnych oraz napisy na brązach (wydobyli je na światło dzienne archeolodzy w XX wieku).

Oryginalna wersja Shuowen zaginęła. Obecne wersje są rekonstrukcjami, które próbowano opracowywać od czasów dynastii Tang.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Shuowen.jpg
Cover page of the Shuo wen zhen ben, a dictionary dedicated to etymological descriptions of Chinese characters.