Siły Powietrzne

Siły Powietrzne
Godło
Orzeł Sił Powietrznych
Państwo

 Polska

Siły zbrojne

Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej

Nazwa skrócona

SP

Data utworzenia

listopad 1918

Znak rozpoznawczy

Roundel of Poland.svg

Proporzec

PL air force flag IIIRP.svg

Liczebność

163 100 (2022)

Najwyższe dowództwa
Cywilne

Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej
Minister Obrony Narodowej

Wojskowe

Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych
Dowództwo Operacyjne Rodzajów Sił Zbrojnych

Siły Powietrzne (SP) – jeden z pięciu rodzajów Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, obok Wojsk Lądowych, Marynarki Wojennej, Wojsk Specjalnych i Wojsk Obrony Terytorialnej. Ich głównym zadaniem jest prowadzenie operacji mających na celu uzyskanie przewagi w powietrzu i wspieranie oddziałów innych rodzajów Sił Zbrojnych. Składają się z Wojsk Lotniczych, Wojsk Obrony Przeciwlotniczej i Wojsk Radiotechnicznych.

Prekursorem Sił Powietrznych było lotnictwo Błękitnej Armii podczas I wojny światowej. Do 1 lipca 2004 roku Siły Powietrzne nosiły nazwę Wojska Lotnicze i Obrony Powietrznej (WLOP), które z kolei utworzono 1 lipca 1990 roku przez połączenie dwóch rodzajów sił zbrojnych: Wojsk Lotniczych i Wojsk Obrony Powietrznej Kraju.

Historia

Lotnictwo II Rzeczypospolitej

1918–1922

Nieuport Macchi M 9 w polskiej służbie 1920.
Albatrosy D.III (Oef) 7. „Kościuszkowskiej” Eskadry Myśliwskiej, z widocznym godłem eskadry
Breguet 14A2 39. Eskadry Breguetów 16. eskadry wywiadowczej w Kijowie, 1920

Historia Sił Powietrznych zaczyna się z końcem I wojny światowej. W 1918 roku funkcjonowało kilka polskich eskadr stworzonych w innych państwach. W Rosji istniała eskadra przy oddziałach generała Józefa Dowbor-Muśnickiego, rozformowana w maju 1918 roku. We Francji pięć eskadr lotniczych powstało przy armii generała Józefa Hallera. Znalazły się w Polsce wraz z wyposażeniem w 1919 roku.

Siły Powietrzne zaczęto tworzyć w listopadzie 1918 roku. Początkowo opierały się na maszynach zdobycznych lub pozostawionych przez armie zaborców (niemiecką lub austriacką). Najwięcej sprzętu zdobyli powstańcy wielkopolscy w bitwie o Ławicę, rozegranej 6 stycznia 1919 roku, w której zdobyto kilkaset rozmontowanych i zakonserwowanych samolotów bojowych i balonów obserwacyjnych. Zdobyty sprzęt miał wartość 200 milionów marek niemieckich i stanowił największy łup wojenny w dziejach polskiego oręża. Na zdobytych samolotach LVG 9 stycznia 1919 roku poznańska eskadra zbombardowała 25-kilogramowymi bombami lotnisko we Frankfurcie nad Odrą, wykonując bombardowanie 6 samolotami, zrzucając łącznie 900 kg bomb[1]. Na sprzęcie zdobytym na Ławicy walczono później o Lwów podczas walk polsko-ukraińskich i wojny polsko-bolszewickiej 1919–1920. Od 1919 roku kupowano samoloty za granicą. W wyniku tego w 1920 roku Siły Powietrzne posiadały mieszankę samolotów brytyjskich, francuskich, niemieckich, austriackich i włoskich z okresu I wojny światowej. Głównie były to:

1923–1932

W 1925 roku utworzono Oficerską Szkołę Lotnictwa w Grudziądzu, w 1927 przeniesioną do Dęblina.

Po wojnie z ZSRR przestarzałe samoloty wycofywano, a ich miejsce zajęły nowe, zakupione głównie we Francji. W latach 1924–1926 podstawowym myśliwcem został SPAD 61C1 (280 sztuk), lekkimi bombowcami kolejno: Potez XV (245 sztuk), Breguet XIX (250 sztuk) i Potez XXV (316 szuk), który był produkowany w Polsce na licencji. Cięższe bombowce to Farman F-68BN4 Goliath, a później Fokker F.VIIB/3m, również produkowany w Polsce. Później, na licencji czeskiej, wyprodukowano 50 samolotów Avia BH-33 pod nazwą PWS-A. Lotnictwo morskie do połowy lat trzydziestych używało francuskich łodzi latających, głównie Schreck FBA-17H, LeO H.13, LeO H.135B3 i Latham 43. Od początku lat trzydziestych lotnictwo polskie zaczęto wyposażać w samoloty polskiej konstrukcji, produkowane w Polsce. Pierwszym myśliwcem polskiej konstrukcji był następca PWS-A, samolot PWS-10, którego 80 egzemplarzy używano od 1932 roku.

1933–1938

W 1933 roku do służby weszły myśliwce PZL P.7a, wyprodukowane w liczbie około 150 sztuk, a następnie około 50 egzemplarzy PZL P.11a. W latach 1935–1936 jednostki wyposażono w myśliwce PZL P.11c (około 150 sztuk). Niestety, nowoczesne w 1935 roku samoloty cztery lata później były już przestarzałe. Rozwinięcie tych konstrukcji w postaci PZL P.24 było kierowane wyłącznie na eksport. Jedynie PZL.23 Karaś (166 sztuk) i PZL.37 Łoś (36 sztuk) względnie odpowiadały standardom ówczesnej broni. Prototyp PZL.50 Jastrząb nie doczekał się produkcji seryjnej. Podobny los spotkał ciężkie myśliwce PZL.38 Wilk i PZL.48 Lampart.

Do 1939 roku lotnictwo zorganizowane było w 6 pułków:

1939

Pomnik Lotników Polskich poległych w czasie II wojny światowej, Northolt Wielka Brytania

24 sierpnia 1939 roku pułki lotnicze zlikwidowano. Eskadry przydzielono do poszczególnych armii oraz brygad. Według danych z 1 września 1939 roku ogólna liczba samolotów wojskowych lotnictwa polskiego wynosiła 745, z czego w oddziałach bojowych 400 maszyn. Pozostałe 345 stanowiło sprzęt rezerwowy.

Skład lotnictwa bojowego:

Z wyjątkiem Łosi sprzęt ten ustępował pod każdym względem samolotom niemieckiej Luftwaffe, a eskadry łącznikowe były niemal bezbronne.

Mimo prawie ośmiokrotnej przewagi liczebnej nieprzyjaciela, w walkach powietrznych poniósł on poważne straty. Już 1 września brygada pościgowa zestrzeliła w rejonie Warszawy 14 samolotów niemieckich, a nazajutrz piloci 142. eskadry (4. pułk lotniczy) w rejonie Chełmży – 7. Ogółem w okresie od 1 do 17 września polscy myśliwcy zestrzelili na pewno 126 samolotów niemieckich, prawdopodobnie jeszcze 10 i uszkodzili 14. Ponadto polskie załogi bombowe zestrzeliły 11 maszyn, a artyleria przeciwlotnicza – kolejne kilkadziesiąt.

Według archiwalnych źródeł niemieckich Luftwaffe straciła bezpowrotnie w kampanii polskiej około 247 samolotów, w tym 91 w wypadkach lotniczych, a niemal tyleż zostało uszkodzonych.

Lotnictwo polskie straciło około 70% sprzętu i wielu lotników. 17 września do Rumunii przeleciały 43 samoloty P.7 i P.11 oraz część Łosi. Pomiędzy 17 a 20 września większość lotników polskich przekroczyła granicę rumuńską i węgierską.

Plany na rozbudowę do roku 1942

Wobec pogarszającej się sytuacji politycznej przed wybuchem wojny, władze polskie postanowiły rozbudować lotnictwo i wprowadzić na wyposażenie nowe typy samolotów krajowej, jak i również zagranicznej produkcji.

Prototyp samolotu obserwacyjnego LWS-3 Mewa. Przy wybuchu wojny w 1939 r. ponad 20 samolotów tego typu było w końcowej fazie produkcji, które jednak nie dotarły do jednostek.

Na wiosnę 1940 roku przewidziany był stan sił powietrznych[2]:

  • Eskadry obserwacyjne (razem ok. 250 samolotów)
  • Eskadry rozpoznawcze (razem ok. 290 samolotów)
160 sztuk francuskiego samolotu myśliwskiego MS.406 (tutaj w barwach lotnictwa Francji) miało wejść na wyposażenie lotnictwa polskiego (pierwsze już w roku 1939), jednak wybuch wojny przeszkodził w ich dostarczeniu do Polski.
CANT Z.506 (tutaj w barwach lotnictwa włoskiego)--w 1938 r. Polska zamówiła we Włoszech 6 sztuk tego wodnosamolotu, jednak tylko jeden dotarł do Polski przed wybuchem wojny.
  • Eskadry morskie (razem ok. 40 samolotów)
    • 3 eskadry różnych typów (w tym 6 włoskich wodnosamolotów CANT Z-506)

Razem więc: 30 eskadr pościgowo-myśliwskich, 18 eskadr bombowych, 14 eskadr liniowych/rozpoznawczych, 18 eskadr obserwacyjnych/towarzyszących, 3 eskadry morskie.

Na rok 1942 zatem przewidziano poniższą organizację sił powietrznych (uchwaloną przez KSUS / Komitet do Spraw Uzbrojenia i Sprzętu):

  • Lotnictwo Armijne
    • 2 eskadry liniowe
    • 2 eskadry myśliwskie
    • 2 eskadry współpracy
    • 1 pluton łącznikowy
  • Lotnictwo Naczelnego Wodza (rezerwa współpracy)
    • 4 eskadry liniowe
    • 5 eskadr myśliwskich
    • 8 eskadr towarzyszących
    • mobilizowane plutony łącznikowe
  • Lotnictwo Samodzielne Naczelnego Wodza
    • 21 eskadr bombowych
    • 10 eskadr pościgowych
    • 14 eskadr liniowych
    • 15 eskadr myśliwskich
    • 18 eskadr towarzyszących

Razem więc: 32 eskadry pościgowo-myśliwskie, 21 eskadr bombowych, 20 eskadr liniowych/rozpoznawczych, 28 eskadr obserwacyjnych/towarzyszących, 1 pluton łącznikowy.

Polskie Siły Powietrzne na Zachodzie

1940 (Francja)

Po upadku Polski zaczęto tworzyć nowe jednostki we Francji. Jedyną jednostką sformowaną przed atakiem Niemiec na Francję był dywizjon 1/145, wyposażony w myśliwce Caudron CR.714 (przerobione na wojskowe samoloty sportowe, była to jedyna jednostka używająca tych maszyn). Polskich pilotów przydzielano do dywizjonów francuskich i tak zwanych kluczy kominowych. Latali na wielu typach maszyn, jednak najwięcej z nich na myśliwcach Morane-Saulnier MS.406.

1940–1947 (Wielka Brytania)

Lotnictwo ludowego Wojska Polskiego

Początki lotnictwa ludowego Wojska Polskiego sięgają 7 lipca 1943 roku, kiedy to dowódca 1 Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki pułkownik dyplomowany Zygmunt Berling wydał rozkaz dzienny nr 43 o sformowaniu między innymi 1 Samodzielnej myśliwskiej eskadry lotniczej. Na miejsce formowania wybrano lotnisko Grigoriewskoje położone w obwodzie riazańskim na terytorium ZSRR.

20 sierpnia 1943 roku eskadrę rozwinięto do rozmiarów pułku, któremu nadano nazwę: 1 pułk lotnictwa myśliwskiego „Warszawa”.

1 kwietnia 1944 roku przystąpiono do formowania 2 pułku nocnych bombowców „Kraków”. 31 października „zorganizowano” Dowództwo Lotnictwa Frontu Wojska Polskiego. Wymieniony organ dowodzenia, z gen. Fiodorem Połyninem na czele, powstał w wyniku przemianowania radzieckiego dowództwa 6 Armii Lotniczej.

Po zakończeniu wojny (10 maja 1945 roku), polskie lotnictwo wojskowe przebazowano z terenu Niemiec do stałych miejsc postoju w kraju. Dysponowało wówczas następującymi jednostkami:

Jednostki samodzielne

  • 12 pułk lotnictwa sanitarnego
  • 13 pułk lotnictwa transportowego
  • 14 Samodzielny pułk korekcji i zwiadu
  • 15 Samodzielny pułk lotniczy
  • 17 pułk lotnictwa łącznikowego
  • 3 Samodzielna eskadra lotnictwa łącznikowego
  • 4 Samodzielna eskadra lotnictwa łącznikowego
  • 5 Samodzielna eskadra lotnictwa łącznikowego
  • 6 Samodzielna eskadra lotnictwa łącznikowego
  • 103 Samodzielna eskadra lotnictwa łącznikowego

Pod koniec 1945 roku na stanie sił powietrznych znajdowały się 643 samoloty (152 Jak-9 wszystkich wersji, 177 Ił-2 wszystkich wersji, 121 Pe-2 wszystkich wersji, 36 UT-2, 138 Po-2, 11 C-47, 4 Li-2, 2 Szcze-2, 1 P-39, 1 Bf 108).

Po wojnie nadal rozwijano polskie lotnictwo. Z ZSRR dostarczono bombowce Pe-2 i Tu-2 (w 1950 roku) oraz bombowce treningowe USB-1 i USB-2. W 1949 roku do służby wprowadzono przebudowane na bombowce treningowe samoloty transportowe Li-2sb. W 1950 roku przeszkolono pierwszych pilotów na samolotach odrzutowych (Jak-17)[3]; do uzbrojenia weszły transportowce Ił-12 oraz samoloty treningowe Jak-18 i treningowe bombowce UTB-2. W 1951 roku pojawiły się pierwsze odrzutowce – Jak-23 i MiG-15 (również w wersji dwumiejscowej UTIMiG-15), a w 1961 roku następca MiG-a-15 – MiG-17.

Poza dostawami z ZSRR Polska podjęła również produkcję licencyjną: MiG-ów-15 (jako Lim-1, w 1952 roku) i MiG-ów-15bis (jako Lim-2, od 1957 roku). W 1955 roku rozpoczęto produkcję MiG-ów-17 (jako Lim-5). W 1964 roku powstało krajowe rozwinięcie tego samolotu – szturmowy Lim-6bis.

Lim-5
Wspólny przelot samolotów bojowych wszystkich trzech typów użytkowanych przez Siły Powietrzne. Od czoła formacji: F-16, MiG-29, Su-22.
(c) Michał Błaszczyna, CC BY-SA 4.0
Jeden z dwóch rządowych Embraerów 175 czarterowanych od LOT-u od 2010 roku

Jedyny odrzutowy bombowiec, Ił-28, wszedł do służby w 1952 roku. Siedem lat później Polska otrzymała niewielką liczbę samolotów MiG-19, a w 1963 roku podstawowym samolotem myśliwskim stał się MiG-21. W 1979 roku do służby trafiła mała liczba samolotów MiG-23, a w roku 1989 – MiG-29.

Od 1949 roku podstawowym samolotem szturmowym był Ił-10 (od 1951 roku również wersja treningowa UIł-10). Począwszy od roku 1965 lotnictwo szturmowe zaczęło używać odrzutowców, początkowo Su-7, następnie Su-20 (1974) i Su-22 (1984).

Jedyny odrzutowy samolot szkolny, PZL TS-11 Iskra, zastąpił tłokowe Junak-2 (w służbie od 1952 roku), Junak-3 (1954) i TS-8 Bies (1958). Następca Iskry, PZL I-22 Iryda, przez pewien czas znajdował się w małej liczbie w wyposażeniu Wojsk Lotniczych, lecz ciągłe problemy sprawiły, że wszystkie Irydy wróciły do fabryki w celu dokonania modyfikacji i obecnie nie znajdują się w wyposażeniu wojska.

Od 1951 roku funkcję samolotu wielozadaniowego spełniał Jak-12, w 1955 roku dołączył do niego An-2, a później również Wilga-35P.

Samoloty transportowe i pasażerskie to kolejno: Ił-14 (od 1955 roku), Ił-18 (1961), An-12B (1966), An-26 (1972), Jak-40 (1973) i Tu-154.

W okresie powojennym polskie lotnictwo zostało również wyposażone w śmigłowce: wielozadaniowy SM-1 (licencja Mi-1) od 1956 roku, wielozadaniowy Mi-4 od 1958 roku, wielozadaniowy SM-2 od 1960 roku, Mi-2 i Mi-8 (później również Mi-17) od 1968 roku, a także szturmowy Mi-24 od 1976 roku. W użyciu znalazły się również amfibijny Mi-14 i ciężki transportowy Mi-6.

W 1954 Wojska Lotnicze połączono z Wojskami Obrony Powietrznej Kraju, tworząc Wojska Lotnicze i Obrony Przeciwlotniczej Obszaru Kraju. Nowa formacja skupiała zarówno jednostki lotnicze, jak i przeciwlotnicze. W 1962 rozdzielono je ponowie na Wojska Lotnicze i Wojska Obrony Powietrznej Kraju jako odrębne rodzaje sił zbrojnych. Ta struktura funkcjonowała nieprzerwanie przez 28 lat.

1990–2004

1 lipca 1990 roku ponownie połączono oba elementy, tworząc Wojska Lotnicze i Obrony Powietrznej.

2004–2010

W roku 2006 do uzbrojenia weszły dwa nowe typy maszyn: na początku roku lekki śmigłowiec PZL SW-4, 9 listopada zaś – pierwsze samoloty F-16C/D, które w przetargu na myśliwiec wielozadaniowy pokonały Gripena i Mirage’a 2000.

16 stycznia 2009 roku wycofano ze służby ostatni z 12 samolotów transportowych An-26. 24 marca przekazano pierwszy z pięciu samolotów transportowych C-130 Hercules.

Po 10 kwietnia 2010 roku Ministerstwo Obrony Narodowej wyczarterowało na cztery lata dwa samoloty Embraer 175 od PLL LOT do przewozu najważniejszych osób w państwie; samoloty te są cywilne, obsługują je cywile i nie są oznaczone szachownicą lotniczą[4].

Po 2011

W 2011 r. wykonano prace, których celem było poprawienie bezpieczeństwa wykonywania zadań lotniczych oraz optymalizacja szkolenia. Wdrożone zostały działania naprawcze i profilaktyczne, którymi objęte zostały wszystkie jednostki organizacyjne lotnictwa Sił Powietrznych oraz pozostałych Rodzajów Sił Zbrojnych. Przeprowadzono gruntowną analizę wszystkich dokumentów normujących szkolenie lotnicze, opracowane nowe dokumenty oraz wprowadzono szereg poprawek i uzupełnień do programów i instrukcji. Zmieniono także organizację bezpieczeństwa i ubezpieczenia lotów podnosząc standard funkcjonowania lotnisk. Pracę nad systemem problematyki bezpieczeństwa zostały zwieńczone opracowaniem czterech dokumentów: „Regulaminu Lotów RL 2010”, „Instrukcji Organizacji Lotów 2010”, „Instrukcji Ruchu Lotniczego Sił Zbrojnych RP” oraz „Instrukcji organizacji lotniczej łączności radiowej Sił Zbrojnych RP – wydanie II”. Dokonano zmian zapisów w instrukcjach użytkowania statków powietrznych, dotyczących ich doposażenia w nowe urządzenia i agregaty. Wprowadzono codzienny nadzór nad pracą służb Hydrometeoroligcznej Sił Zbrojnych RP. Zakończono rozbudowę sieci WAN Meteo – RL.

Przeprowadzono ćwiczenie Sił Powietrznych pod kryptonimem „Orzeł-11”, które odbyło się we wrześniu 2011 r. Zasadniczym celem ćwiczenia było przygotowanie dowództw oraz jednostek Sił Powietrznych do realizacji działań bojowych w ramach wydzielonego Komponentu Powietrznego, a także jego zabezpieczenia i wsparcia podczas prowadzenia połączonej operacji obronnej kraju. Ćwiczenie odbyło się przy współdziałaniu z Komponentem Lądowym i Morskim, Inspektoratem Wsparcia Sił Zbrojnych, Żandarmerią Wojskową oraz Polską Agencją Żeglugi Powietrznej. Przeprowadzono je na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej z wykorzystaniem ośrodków poligonowych w Ustce, Nadarzycach, Drawsku Pomorskim, na poligonach morskich znajdujących się w strefie obrony Marynarki Wojennej oraz w jednostkach uczestniczących[5].

Siły Powietrzne współorganizowały, największe w Polsce pokazy lotnicze Radom Air Show 2011, z udziałem samolotów wojskowych i cywilnych z całego świata. W pokazach wzięło udział 160 statków powietrznych, w tym 116 w pokazie dynamicznym, a 44 w statycznym. Łącznie zaprezentowano 261 lotników i 57 statków powietrznych.

Nastąpiła certyfikacja Komponentu Lotniczego „Jastrząb” składający się z czterech samolotów F-16 Jastrząb, personelu obsługi oraz ochrony wojsk, jako Siły Zdolne do Przerzutu w ramach operacji NATO. Komponent lotniczy musiał przejść certyfikację według programu TACEVAL. Program ten ma za zadanie zweryfikowanie zdolności do podjęcia działań bojowych przez okres wyznaczony przez dowództwo NATO, w warunkach ograniczonej pomocy ze strony państwa-gospodarza[5].

Kurs szkoleniowo-metodyczny kierowniczej kadry lotnictwa Sił Zbrojnych RP „Zlot 2011”, który odbył się w październiku 2011 r. Celem było kreślenie roli dowódców poszczególnych szczebli dowodzenia podczas realizacji zadań, ocena poziomu umiejętności pilotażowych i bojowych kierowniczej kadry lotnictwa Sił Zbrojnych RP.[6]

2 września 2016 roku ogłoszone zostały dwa niezależne procedury przetargowe przez Inspektorat Uzbrojenia MON celem pozyskania samolotów do przewozu VIP-ów. Celem zakupu są trzy średnie maszyny, w tym jedna używana i dwie nowe. Wymagana liczba miejsc wynosi nie mniej niż 65 foteli, zasięg minimalny 5500 kilometrów, loty transatlantyckie bez międzylądowania z minimum 30 pasażerami, w konfiguracji do przewozu VIP-ów, posiadanie systemów łączności niejawnej, obrony i ochrony. Samoloty używane mają mieć silniki nie starsze niż 5 lat, a liczbę miejsc w średnich maszynach nie mniejszą niż 132. Zasięg samolotów przy pełnym obciążeniu ma pozwolić na przelot nad Atlantykiem z międzylądowaniem[7].

W październiku 2016 roku zdecydowano, że przetarg na dwa małe samoloty dla VIP-ów wygrywa Gulfstream G550, gdyż druga oferta nie spełnia wymogów. W dniu 15 listopada 2016 roku Szef IU MON gen. bryg. Adam Duda i Jeffrey Crosby, reprezentujący przedsiębiorstwo Gulfstream Aerospace, podpisali umowę na dostawę maszyn[8][9][10][11][12].

21 czerwca 2017 roku pierwsza maszyna Gulfstream G550 wylądowała na Lotnisku Chopina w Warszawie i została przekazana 1. Bazie Lotnictwa Transportowego[13]. Samolot otrzymał imię „Książę Józef Poniatowski”. Następny samolot, o imieniu „Generał Kazimierz Pułaski”, został odebrany 29 lipca 2017 roku na lotnisku w Bydgoszczy[14].

31 stycznia 2020 roku w Dęblinie, szef MON podpisał umowę na zakup 32 wielozadaniowych samolotów piątej generacji F-35 dla Sił Powietrznych[15]. Wartość umowy wynosi 4,6 mld USD[16]. Jej przedmiotem jest dostawa 32 samolotów F-35A wraz z pakietem szkoleniowym i logistycznym.

14 kwietnia 2021 Ministerstwo Obrony Narodowej poinformowało o podpisaniu umowy z rządem USA, dotyczącej zakupu 5 używanych samolotów transportowych C-130H Hercules, które uzupełnić mają dotychczas eksploatowane samoloty C-130E. Maszyny zakupiono poprzez procedurę EDA. Samoloty trafią do 33. Bazy Lotnictwa Transportowego[17][18]. 27 lipca 2022 roku samolot szkolny TS-11 Iskra został oficjalnie wycofany ze służby w Siłach Powietrznych[19].

Dowódcy polskich sił powietrznych

Szef Sekcji Żeglugi Napowietrznej

Dowódca Wojsk Lotniczych

Inspektorzy Wojsk Lotniczych

Szefowie Departamentu Żeglugi Powietrznej

Dowódcy Lotnictwa w Ministerstwie Spraw Wojskowych

Inspektorzy Obrony Powietrznej Państwa

Naczelny Dowódca Lotnictwa i OPL, Dowódca Lotnictwa i OPL

Dowódca Polskich Sił Powietrznych

Inspektorzy Polskich Sił Powietrznych

Dowódca Polskich Sił Powietrznych

Dowódca Lotnictwa Frontu Polskiego (na Wschodzie)

Dowódca Lotnictwa WP

Dowódcy Wojsk Lotniczych

Dowódcy Wojsk Obrony Przeciwlotniczej Obszaru Kraju (samodzielny organ dowodzenia w latach 1951–1954)

  • 1951–1952 – gen. bryg. Nikołaj Trawin
  • 1952–1954 – gen. bryg. Siergiej Sazonow

Dowódcy Wojsk Lotniczych i Obrony Przeciwlotniczej Obszaru Kraju

Dowódca Wojsk Obrony Przeciwlotniczej Obszaru Kraju (w ramach Dowództwa Wojsk Lotniczych i OPL OK)

Główni Inspektorzy Lotnictwa

Dowódcy Wojsk Lotniczych

Dowódcy Wojsk Obrony Powietrznej Kraju

Dowódcy Wojsk Lotniczych i Obrony Powietrznej (po scaleniu WOPK i Wojsk Lotniczych w 1990 roku)[20]

Dowódcy Sił Powietrznych (zmiana nazwy z WLOP na Siły Powietrzne 1 lipca 2004 r.)

Inspektorzy Sił Powietrznych

Podstawy prawne

Podstawami prawnymi utworzenia powietrznego segmentu polskich Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej PolskiejKonstytucja Rzeczypospolitej Polskiej oraz akty prawne niższego rzędu, w tym przede wszystkim ustawa o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 21 listopada 1967 r. (Dziennik Ustaw z 2012 roku poz. 461). Zgodnie z artykułem 3 ust. 3 ustawy o powszechnym obowiązku obrony RP, w skład Sił Zbrojnych wchodzą jako ich rodzaje: Wojska Lądowe, Siły Powietrzne, Marynarka Wojenna i Wojska Specjalne, zaś na podstawie art. 3 ust 4a tej samej ustawy, Siłami Powietrznymi dowodzi Dowódca Sił Powietrznych[34]. Przepis ten nie narusza jednak postanowień prawa w zakresie cywilnego zwierzchnictwa nad Siłami Zbrojnymi przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, sprawowanego za pośrednictwem Ministra Obrony. Ustawa z 21 czerwca 2013 r. o zmianie ustawy o urzędzie Ministra Obrony Narodowej oraz niektórych innych ustaw zlikwidowała stanowisko Dowódcy Sił Powietrznych. Od 1 stycznia 2014 r. dowódcami rodzajów Sił Zbrojnych są Dowódca Generalny Rodzajów Sił Zbrojnych i Dowódca Operacyjny Rodzajów Sił Zbrojnych, którym podlegają poszczególne jednostki wojskowe SP.

Flagi lotnictwa wojskowego

Współczesne (od 1993 r.)

Historyczne

Organizacja

Dowództwo

Z dniem 1 stycznia 2014 na podstawie ustawy o zmianie ustawy o urzędzie Ministra Obrony Narodowej oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2013 r. poz. 852) dowództwo Sił Powietrznych uległo likwidacji, a jego zadania przejęło Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych.

Uzbrojenie i wyposażenie

Wojska Lotnicze

SamolotZdjęciePochodzenieTyp maszynyWersjaLiczbaWejście do służbyUwagi
Samoloty bojowe
F-16F-16 Jastrząb Stany Zjednoczonemyśliwiec wielozadaniowy
4 generacji
C Bl. 52+
D Bl. 52+
36[40]
12[40]
2006
MiG-29MiG-29 ZSRR
 Rosja
myśliwiec
4 generacji
9.12 A
9.51 UB
23[41]
6[41]
1989Pozyskane z ZSRR (12 nowych), Czech (10 używanych)[42]) i Niemiec (22 używane)[43]. Część poniemieckich zmodernizowana.

4 samoloty uległy wypadkowi i zostały skreślone ze stanu[44][45][46][47].

Przeznaczone do zastąpienia przez zakupione Lockheed Martin F-35 Lightning II[48].

Su-22Su-22 ZSRRsamolot myśliwsko-bombowy
3 generacji
M4K
UM3K
12[49]
6[49]
1984

Przeznaczone do wycofania do 2025[50].

Samoloty transportowe
C-130 HerculesC-130 Hercules Stany Zjednoczonetaktyczny samolot transportowyE
H
5
2/5[51]
2009Przekazane przez USA w ramach bezzwrotnej pożyczki na cele wojskowe.

W 2019 roku podpisano umowę na pozyskanie kolejnych 5 maszyn w wersji H, maszyny będą pochodzić z nadwyżek USAF. Strona polska pokrywa koszty (14,3 mln USD) rozkonserwowania i przygotowania do przebazowania do Polski. Nowe maszyny nie mają zastępować samolotów w wersji E natomiast rozwinąć możliwości transportowe Sił Powietrznych[52].

CASA C-295CASA C-295 Hiszpaniaśredni samolot transportowyM162003Jeden (o numerze bocznym 019 – zakupiony w roku 2007) utracono w 2008 w katastrofie lotniczej w Mirosławcu.
PZL M28 BryzaPZL M28 PolskaSamolot wielozadaniowyM28B[53]
M28PT/GC[53]
242002
Boeing 737-800Boeing 737-800 NG Stany ZjednoczoneTransportowy/pasażerski/VIPNG
NG BBJ2
1
2
2017

2021

2021

Samolot o numerze fabrycznym 61358 wyprodukowany dla linii lotniczej 9air. Przekazany w czerwcu 2017. Nie wiadomo z jakich powodów samolot został zmagazynowany przez Boeinga w październiku 2017. W listopadzie 2017 zakupiony przez MON[54].

29 października wylądowała 3 i ostatnia maszyna VIP[55]

Gulfstream G550G550 Stany ZjednoczoneTransport VIP22017
Samoloty szkolne
Leonardo M-346 BielikAermacchi M-346 WłochySamolot szkolno-treningowy16[56]2017
PZL-130 OrlikPZL-130 PolskaSamolot szkolno-treningowyTC-II Advanced281992W 2022 roku zakończono modernizację wszystkich Orlików do standardu TC-II Advanced.[57]
Śmigłowce
Mi-8

Mi-17

Mi-17 ZSRR
 Rosja
Śmigłowiec wielozadaniowyMi-17-1W[58]
Mi-17TU[59]
Mi-8P/SAR[60]
Mi-8T/SAR[60]
Mi-8S[60]
4
4
2
1
1
1973Śmigłowce Mi-17 znajdują się na wyposażeniu 7 eds

w Powidzu, zaś śmigłowce Mi-8 przystosowane do ratownictwa lądowego pełnią służbę w 3 GPR w Krakowie.

Mi-2Mi-2 ZSRR
 Polska
Śmigłowiec wielozadaniowyRL[60]
P[61]
T[61]
D[62]
R[62]
URP-G[62]
Sz[62]
16[63]1973
PZL W-3 SokółPZL W-3WA Sokół PolskaŚmigłowiec wielozadaniowyW-3T
W-3P
W-3RL
W-3WA
W-3W SAR
W-3WA SAR
4
1
6
4
1
1
1993–1996[64][65]
PZL SW-4 PuszczykPZL SW-4 PolskaŚmigłowiec szkolno-treningowy242006
PZL W-3 SokółSokół VIP 5240.JPG PolskaŚmigłowiec transportowy VIPW-3WA VIP72008–2013Zmodyfikowane do transportu VIP[64][66].
Mi-8Mil Mi-8 "631" Polish Air Force VIP.jpg ZSRRŚmigłowiec transportowy VIPMi-8P VIP21977Zmodyfikowane do transportu VIP[67][66][68][69].
Bezzałogowe aparaty latające (UAV)
Aeronautics OrbiterBespilotna letelica Orbiter VS.JPG IzraelTaktyczny, rozpoznawczy bezzałogowy aparat latającyOrbiter15 zestawów2007[70]W każdym zestawie po 3 aparaty[71].

Na wyposażeniu 12 Bazy Bezzałogowych Statków Powietrznych[72].

Bayraktar TB2BayraktarLithuania.jpgFlag of Turkey.svg Turcjabezzałogowy statek powietrzny średniego pułapu, dużej długotrwałości lotu (medium-altitude long-endurance - MALE)TB21/4

zestawów

2022W każdym zestawie po 6 aparatów. Na wyposażeniu 12 Bazy Bezzałogowych Statków Powietrznych w Mirosławcu[73].

Amunicja

Podstawowymi rodzajami uzbrojenia Sił Powietrznych jest amunicja służąca do zwalczania z powietrza celów powietrznych oraz do zwalczania celów lądowych.

Cele Powietrzne
Rodzaj Uzbrojenia [74][75]IlośćOpis
AIM-9X Sidewinder
AIM-9X Sidewinder Block II
R-60
R-73
178[76]
ponad 93[77][78]
Brak danych
Brak danych
Pociski przeciwlotnicze krótkiego zasięgu
AIM-120C-5 Amraam
AIM-120C-7 Amraam
R-27 Wympieł
178[76]
do 215[79][80]
Brak danych
Pociski przeciwlotnicze średniego zasięgu
Cele Lądowe
Rodzaj Uzbrojenia [74][75]IlośćOpis
AGM-65 Maverick
GBU-12
GBU-24
GBU-31 JDAM
360 [76]
62[76]
278[76]
470[76]
Amunicja kierowane krótkiego zasięgu
AGM-154C JSOW
AGM-158 JASSM
280[76]
40[76][81]
Amunicja kierowana średniego zasięgu
AGM-158 JASSM-ER40[76][81]Amunicja kierowana dalekiego zasięgu
Rodzaj UzbrojeniaIlośćOpis
Mk 82
BLU-111
Mk 84
BLU-117
483[76]
642[76]
242[76]
80[76]
Niekierowane bomby krótkiego zasięgu

Zasobniki

Rodzaj Uzbrojenia [74][75]IlośćOpis
Goodrich DB-1107[82]Zasobnik wykorzystywany do zadań rozpoznawczych
Sniper XRBrak danychZasobnik obserwacyjno-celowniczy
Zbiorniki Koforemne18[83]Dodatkowy zbiornik paliwa


Wojska Obrony Przeciwlotniczej

ZdjęcieNazwaPochodzenieLiczbaUwagi
Rakietowe systemy przeciwlotnicze
SPZR Poprad Polska79Zasięg do 5500 m.

Dwa egzemplarze pochodzą z partii próbnej, na wyposażeniu Centrum Szkolenia Sił Powietrznych[84][85][86].

Patriot PAC-3MSE[87][88]Stany Zjednoczone

Polska

2 zestawy

16 wyrzutni

S-200 Wega launcher in Polish service.jpg

Radar antenna in Kecel.jpg

PZR S-200C Wega ZSRR
 Polska
1 zestaw
6 wyrzutni
Zasięg 255 km[89].
Anakonda 2006 Z3.jpg

Radar of the S-125 Newa SAM system.jpg

PZR S-125 Newa-SC ZSRR
 Polska
17 zestawów
51 wyrzutni
Zasięg 25 km[89].
Artyleria przeciwlotnicza
Obchody 90. rocznicy odrodzenia SG WP - pokaz sprzętu (06).jpgArmata ZU-23-2
ZUR-23-2
 ZSRR
 Polska
brak danychZasięg armaty 2500 m.
Pilica CA MSPO21.jpgPSR-A Pilica Polska4 zestawy (24 jednostki ogniowe)5500 m dla wyrzutni rakietowych, 2000 m dla ZUR-23-2SP Jodek.

Na wyposażeniu 3. Warszawskiej Brygady Rakietowej Obrony Powietrznej[90][91][92].

Przenośne przeciwlotnicze zestawy rakietowe
PZR-Grom-01.jpgPPZR Grom Polskabrak danychZasięg 400–5500 m.
Pułap 10–3500 m.
PPZR Piorun Polskabrak danychZasięg – do 6500 m.

Pułap – do 4000 m.

Łącznie dla Sił Zbrojnych RP dostarczonych ma być 420 wyrzutni i 1300 rakiet.

Dostawy w latach 2019–2022.[93]

W 2022 zamówiono kolejne 3500 pocisków i 600 wyrzutni[94]

Wojska Radiotechniczne i Radioelektroniczne

ZdjęcieNazwaPochodzenieLiczbaUwagi
Stacje radiolokacyjne
Radar u Čáslavi.JPGRAT-31DL Włochy3Trójwspółrzędny radar dalekiego zasięgu przeznaczony do kontroli obszaru powietrznego, BACKBONE[95][96].
NUR-12M Polska3Trójwspółrzędny radar dalekiego zasięgu przeznaczony do kontroli obszaru powietrznego. BACKBONE[97].
NUR-12ME PolskaTrójwspółrzędny radar kontroli obszaru powietrznego[98].
Święto wojska polskiego 2015 (20477199059).jpgNUR-15/M Polska18/25Trójwspółrzędna stacja radiolokacyjna średniego zasięgu.

W ramach dotychczasowych umów zamówiono 25 radarów.

Do grudnia 2021 roku dostarczono 17 stacji radiolokacyjnych[99][100][101][84][102][103][104].

Stacja radiolokacyjna NUR-31 "Justyna".JPGNUR-31/M/MK PolskaRadar kontroli obszaru powietrznego średniego zasięgu.

Przeznaczony do zastąpienia przez NUR-15M[105][50].

NUR-41 radar in Gdynia 2016 A 128.jpgNUR-41 PolskaRadar przeznaczony do pomiaru wysokości obiektów powietrznych.

Przeznaczony do zastąpienia przez NUR-15M[106][50].

Warszawa – defilada „Silni w sojuszach” (4).JPGZDPSR Soła Polska1Trójwspółrzędny radar przeznaczony do kontroli obszaru powietrznego, wykrywania i śledzenia tras obiektów wykrytych w danym obszarze, krótkiego zasięgu.

Na wyposażeniu Centrum Szkolenia Sił Powietrznych[107][108].

GCA-2000/GCA-2000M Stany Zjednoczone8Radiolokacyjne systemy precyzyjnego wspomagania lądowania (PAR). Dla całości SZRP zakupiono 5 stacji w wersji GCA-2000 oraz 9 w wersji GCA-2000M.

Na wyposażeniu lotnisk[109][110][111].

Walka elektroniczna
Gunica PolskaStacje rozpoznania pokładowych systemów elektronicznych PRP-25M i PRP-25S.[112]

Bazy lotnicze

Geographylogo.svg
Legenda
Bazy lotnicze Sił Powietrznych:
Green pog.svg Szkolnego: 41, 42
Red pog.svg Taktycznego: 12, 21, 22, 23, 31, 32
Black pog.svg Transportowego: 1, 8, 33
Bazy lotnicze innych rodzajów Sił Zbrojnych RP:
Blue pog.svg Marynarki Wojennej: 43, 44
Brown pog.svg Wojsk Lądowych: 49, 56
BazaMiastoWyposażenie
1 Baza Lotnictwa TransportowegoHerb Warszawy WarszawaMi-8, PZL W-3, Gulfstream G550, Boeing 737
8 Baza Lotnictwa TransportowegoHerb Krakowa KrakówCASA C-295, PZL M28, Mi-2, Mi-8
12 Baza Bezzałogowych Statków PowietrznychHerb Mirosławca MirosławiecAeronautics Orbiter
21 Baza Lotnictwa TaktycznegoHerb Świdwina ŚwidwinSu-22M4, Su-22UM3K[113]
22 Baza Lotnictwa TaktycznegoHerb Malborka MalborkMiG-29
23 Baza Lotnictwa TaktycznegoHerb Mińska Mazowieckiego Mińsk MazowieckiMiG-29
31 Baza Lotnictwa TaktycznegoHerb Poznania PoznańF-16
32 Baza Lotnictwa TaktycznegoHerb miasta Łask ŁaskF-16
33 Baza Lotnictwa TransportowegoHerb gminy Powidz PowidzC-130E, PZL W-3[114], PZL M28, Mi-17
41 Baza Lotnictwa SzkolnegoHerb Dęblina DęblinTS-11, Mi-2, PZL SW-4, Aermacchi M-346
42 Baza Lotnictwa SzkolnegoHerb Radomia RadomPZL-130, PZL M28

Zespoły akrobacji lotniczej

Zobacz też

Przypisy

  1. Radosław Nawrot: Pierwszy nalot Polaków. s. 4–5.
  2. Lotnictwo, nr. specjalny 4, styczeń 2008 r., wydawnictwo Magnum-X.
  3. Józef Zieliński: Lotnictwo Polskie 1918–2008. Wojskowe Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne „SWAT”, 2008, s. 90. ISBN 83-926481-1-6.
  4. MON i LOT zaprezentowały wyczarterowane Embraery. gazeta.pl, 2010-06-11. [dostęp 2011-05-02].
  5. a b Komunikat ORZEŁ-11, www.sp.mil.pl [dostęp 2017-11-26] [zarchiwizowane z adresu 2013-11-04] (pol.).
  6. ZLOT-11 dobiegł końca, www.sp.mil.pl [dostęp 2017-11-26] [zarchiwizowane z adresu 2013-11-04] (pol.).
  7. Przetarg na samoloty VIP, [w:] Lotnictwo, Magnum-X, 2016, s. 8.
  8. UMOWA ZAKUPU G550 PODPISANA.
  9. „Być może zaważyły terminy”. Samolot dla VIP-ów pod lupą ekspertów.
  10. Juliusz Sabak, Kownacki: Gulfstream G550 jako samolot VIP. Francuska oferta „nie spełniała wymogów formalnych”, defence24.pl, 21 października 2016 [zarchiwizowane z adresu 2016-10-22].
  11. Polski Gulfstream G550 zaprezentowany, defence24.pl, 7 stycznia 2017 [zarchiwizowane z adresu 2017-01-08].
  12. Jakub Palowski, Gulfstream dla VIP w polskim malowaniu, defence24.pl, 2 marca 2017 [zarchiwizowane z adresu 2017-03-03].
  13. Ministerstwo Obrony Narodowej, Uroczyste przyjęcie do służby Gulfstreama G550 [dostęp 2017-10-15] (pol.).
  14. Ministerstwo Obrony Narodowej, Drugi samolot G550 w Polsce [dostęp 2017-10-15] (pol.).
  15. F-35 – amerykański supersamolot trafi do Polski, www.komputerswiat.pl, 31 stycznia 2020 [dostęp 2020-05-12] (pol.).
  16. Wiemy, ile będą kosztować Polskę F-35 – Defence24, www.defence24.pl [dostęp 2020-05-12].
  17. C-130H Hercules lecą do Polski, Wydawnictwo militarne ZBIAM, 14 kwietnia 2021 [dostęp 2021-04-14] (pol.).
  18. Wojsko ma umowę na pozyskanie pięciu samolotów transportowych C-130H – przemysł obronny, wnp.pl [dostęp 2021-04-14] (pol.).
  19. TS-11 Iskra żegna się z lotnictwem wojskowym, Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych, 27 lipca 2022.
  20. S. Czmur, W. Wójcik, „Dowódcy Lotnictwa i Obrony Powietrznej”, Poznań, 2000.
  21. M.P. z 2005 r. nr 21, poz. 326.
  22. M.P. z 2007 r. nr 31, poz. 347.
  23. M.P. z 2010 r. nr 44, poz. 622.
  24. a b Gałecki 2017 ↓, s. 23.
  25. a b Gałecki 2017 ↓, s. 240.
  26. Generał dywizji pilot Cezary Wiśniewski, zastępca Dowódcy Generalnego Rodzajów Sił Zbrojnych. wojsko-polskie.pl. [dostęp 2022-06-18].
  27. Gałecki 2018 ↓, s. 88.
  28. Rozkaz dzienny Nr Z-30 z dnia 10.04.2017 r. Dowódcy Generalnego (RSZ).
  29. a b Dec. MON 1267 Ministra Obrony Narodowej z dn. 10.05.2018 r. wyznaczam na stanowisko służbowe, Inspektor Sił Powietrznych, DG RSZ.
  30. Decyzja MON Nr 2402 z 30.08.2018.
  31. Gen. Jacek Pszczoła został pełniącym obowiązki Inspektora Sił Powietrznych. gazetaprawna.pl. [dostęp 2022-06-18].
  32. Gen. Jacek Pszczoła został pełniącym obowiązki Inspektora Sił Powietrznych. gazetaprawna.pl. [dostęp 2022-06-18].
  33. a b Jakuboszczak 2019 ↓, s. 172.
  34. Dz.U. z 2021 r. poz. 372.
  35. Jednostki Bezpośrednio Podległe, Wojsko-Polskie.pl [dostęp 2022-02-13] (pol.).
  36. JEDNOSTKI PODLEGŁE, Wojsko-Polskie.pl [dostęp 2022-02-13] (pol.).
  37. https://ssrlszrp.wp.mil.pl/pl/bip/info/w-informacje-ogolne/eony-struktura-organizacyjna/.
  38. Lotnicza szkoła ognia, dlapilota.pl [dostęp 2022-02-13] (pol.).
  39. Centralny Poligon SP, jednostki-wojskowe.pl [dostęp 2022-02-13].
  40. a b Su-22 po remoncie. Kolejnych 10 lat w służbie [FOTO], Defence24 [dostęp 2018-11-07].
  41. a b MiG-29 polskich Sił Powietrznych w detalach – Magnum-x, www.magnum-x.pl [dostęp 2020-02-08].
  42. http://www.wydawnictwostratus.pl/assets/PDF-Polskie/PW-11_wkladka.pdf.
  43. http://www.wydawnictwostratus.pl/assets/PDF-Polskie/PW-12_wkladka.pdf.
  44. Katastrofa MiG-a. Pierwsza śmierć pilota od Smoleńska – strona 1 – Polityka.pl, www.polityka.pl [dostęp 2018-11-11] (pol.).
  45. Arkadiusz Jastrzębski, MiG-29 rozbity koło Mińska Mazowieckiego. Eksperci o bezpieczeństwie, „wiadomosci.wp.pl”, 18 grudnia 2017 [dostęp 2017-12-19] (pol.).
  46. Katastrofa myśliwca MiG-a 29 pod Pasłękiem. Pilot z bazy w Malborku nie żyje. Do tragedii doszło 6.07.2018 r. Śledztwo prokuratury wojskowej – Dziennikbaltycki.pl, dziennikbaltycki.pl [dostęp 2018-11-11] (pol.).
  47. Katastrofa myśliwca na Mazowszu. To MiG-29, www.tvp.info [dostęp 2020-02-08] (pol.).
  48. Harpia: nowe szczegóły kontraktu na polskie F-35 – Defence24, www.defence24.pl [dostęp 2020-02-08].
  49. a b MON: Su-22 w służbie do 2025 roku – Defence24, www.defence24.pl [dostęp 2020-02-08].
  50. a b c MON ujawnia harmonogram modernizacji Sił Powietrznych. 120 mld zł na tarczę – Defence24, defence24.pl [dostęp 2021-04-14].
  51. Kolejny "nowy" Hercules w Polsce, defence24.pl [dostęp 2022-10-18] (pol.).
  52. C-130H Hercules lecą do Polski, Wydawnictwo militarne ZBIAM, 14 kwietnia 2021 [dostęp 2022-06-07] (pol.).
  53. a b WYPOSAŻENIE, Wojsko-Polskie.pl [dostęp 2020-02-14] (pol.).
  54. Rafał Lesiecki, Pierwszy B737 dla VIP-ów wylądował w Warszawie [FOTO], 15 listopada 2017 [dostęp 2017-11-15] [zarchiwizowane z adresu 2017-11-16].
  55. Flota VIP w komplecie. „Paderewski” na Okęciu – Defence24, www.defence24.pl [dostęp 2021-10-30].
  56. M-346 Joint User Group | dlapilota.pl, dlapilota.pl [dostęp 2022-12-01] (pol.).
  57. Orliki w komplecie. Wyszkolimy „ponad 1000 nowych pilotów”, defence24.pl [dostęp 2022-10-25] (pol.).
  58. samolotypolskie.pl – Mil Mi-8 / Mi-9 / Mi-17 / Mi-171 / Mi-172 (zastosowanie i opis techniczny), www.samolotypolskie.pl [dostęp 2020-02-14].
  59. Formoza ćwiczyła ze śmigłowcami w górach, defence24.pl [dostęp 2023-01-03] (pol.).
  60. a b c d 3.Grupa Poszukiwawczo-Ratownicza, www.jednostki-wojskowe.pl [dostęp 2020-02-14].
  61. a b PZL Mi-2 – SAMOLOTY.PL – wszystko o lataniu, www.samoloty.pl [dostęp 2020-02-14].
  62. a b c d Lista śmigłowców Mi-2 | [dostęp 2020-02-14] (pol.).
  63. Następca Mi-2 poszukiwany, DziennikZbrojny.pl [dostęp 2020-05-07] (pol.).
  64. a b PZL W-3 Sokół w Wojsku Polskim, Gdzie zaczyna się wojsko…, 9 października 2010 [dostęp 2019-12-12] (pol.).
  65. Kolejne Sokoły w wersji SAR, www.milmag.pl [dostęp 2020-07-21] (pol.).
  66. a b 1 Baza Lotnictwa Transportowego – WYPOSAŻENIE, 1bltr.wp.mil.pl [dostęp 2020-11-13].
  67. samolotypolskie.pl – Mil Mi-8 / Mi-9 / Mi-17 / Mi-171 / Mi-172 (zastosowanie i opis techniczny), www.samolotypolskie.pl [dostęp 2020-11-13].
  68. Karol Placha, 1 Baza Lotnictwa Transportowego w Warszawie. 2002r., www.polot.net [dostęp 2020-11-13] (pol.).
  69. Karol Placha, Michaił Mil Mi-8 w Polsce, śmigłowce wojskowe. 1967r., www.polot.net [dostęp 2020-11-13] (pol.).
  70. samolotypolskie.pl – Aeronautics Defense „Orbiter”, www.samolotypolskie.pl [dostęp 2021-10-27].
  71. Wojsko dostanie bojowe drony, www.polska-zbrojna.pl [dostęp 2021-10-01].
  72. Siły Zbrojne RP w erze powietrznych bezzałogowców. Systemy rozpoznawcze i uderzeniowe [RELACJA] - Defence24, www.defence24.pl [dostęp 2021-10-01].
  73. Bayraktary wylądują w Mirosławcu, defence24.pl [dostęp 2022-10-27] (pol.).
  74. a b c Łukasz Pacholski, Długie zakupy dla polskich F-16C/D Jastrząb, Wydawnictwo militarne ZBIAM, 23 grudnia 2021 [dostęp 2022-07-28] (pol.).
  75. a b c F-16 BLOCK 52+, Wojsko-Polskie.pl [dostęp 2022-07-28] (pol.).
  76. a b c d e f g h i j k l m Nowe szpony Jastrzębi, Wydawnictwo militarne ZBIAM [dostęp 2022-08-03] (pol.).
  77. Kolejne AIM-9X Block II dla Polski, MILMAG, 2 lipca 2021 [dostęp 2022-08-04] (pol.).
  78. Części do polskich AIM-9X, MILMAG, 20 marca 2020 [dostęp 2022-08-04] (pol.).
  79. null, defence24.pl [dostęp 2022-08-04] (pol.).
  80. 150 rakiet AIM-120C-7 AMRAAM dla polskich F-16 | Defence24, defence24.pl [dostęp 2022-08-04] (pol.).
  81. a b Dostawy rakiet JASSM i JASSM-ER dla polskich F-16, DziennikZbrojny.pl [dostęp 2022-08-03] (pol.).
  82. Polska Zbrojna, www.polska-zbrojna.pl [dostęp 2022-08-04].
  83. Lockheed Martin F-16 Jastrząb w Wojsku Polskim, Gdzie zaczyna się wojsko…, 8 października 2010 [dostęp 2022-08-04] (pol.).
  84. a b Rozbudowa Centrum Szkolenia Sił Powietrznych, www.milmag.pl [dostęp 2020-11-29] [zarchiwizowane z adresu 2020-06-28] (pol.).
  85. ..:: :: AKTUALNOŚCI ::.., archiwum-cssp.wp.mil.pl [dostęp 2020-11-29].
  86. Tomasz Dmitruk, Ocena stanu realizacji Planu Modernizacji Technicznej Sił Zbrojnych RP na lata 2013–2022, 2017-2026 i 2021-2035 W zestawieniu uwzględniono także wybrane zadania zawarte w Planie Zakupu Środków Materiałowych. wg stanu na dzień 27 grudnia 2020 roku, 27 grudnia 2020.
  87. Polska konfiguracja systemu Patriot z IBCS [ANALIZA], defence24.pl [dostęp 2022-10-14] (pol.).
  88. Polskie Patrioty już w służbie, [w:] Ministerstwo Obrony Narodowej [online].
  89. a b Nad Wisłą bezpieczniej? – DziennikZbrojny.pl, „DziennikZbrojny.pl” [dostęp 2018-05-29] (pol.).
  90. Ślązak, PSR-A Pilica wchodzi do uzbrojenia Sił Zbrojnych RP [WIDEO], Wydawnictwo militarne ZBIAM, 18 grudnia 2020 [dostęp 2020-12-18] (pol.).
  91. Drugi zestaw PSR-A PILICA dla SZ RP, Polska Grupa Zbrojeniowa, 30 marca 2022 [dostęp 2022-03-30] (pol.).
  92. Kolejne zestawy systemu Pilica przekazane, defence24.pl [dostęp 2022-12-23] (pol.).
  93. Jakub Palowski, Pioruny i nowe Spike już w wojsku – Defence24, 16 stycznia 2019 [zarchiwizowane z adresu 2019-08-10].
  94. Wojsko Polskie otrzyma kolejne zestawy Piorun - Ministerstwo Obrony Narodowej - Portal Gov.pl, Ministerstwo Obrony Narodowej [dostęp 2023-01-06] (pol.).
  95. Posterunki radiolokacyjne w Polsce w 2015 r. | [dostęp 2019-07-20] (pol.).
  96. 3 Wrocławska Brygada Radiotechniczna :: Podstawowe uzbrojenie, 3brt.wp.mil.pl [dostęp 2019-07-20].
  97. ..:: 3 Wrocławska Brygada Radiotechniczna :: Podstawowe uzbrojenie ::.., 3brt.wp.mil.pl [dostęp 2019-07-20].
  98. ..:: 3 Wrocławska Brygada Radiotechniczna :: Podstawowe uzbrojenie ::.., 3brt.wp.mil.pl [dostęp 2019-07-20].
  99. MSPO 2018: Umowa na dostawy radarów Odra, DziennikZbrojny.pl [dostęp 2021-01-21] (pol.).
  100. Dostawy sprzętu wojskowego w 2020 roku, DziennikZbrojny.pl [dostęp 2021-01-21] (pol.).
  101. ..:: 3 Wrocławska Brygada Radiotechniczna :: Podstawowe uzbrojenie ::.., 3brt.wp.mil.pl [dostęp 2019-07-20].
  102. Przekazanie pierwszego w tym roku egzemplarza zmodernizowanej stacji radiolokacyjnej TRS-15, PIT-Radwar, www.pitradwar.com [dostęp 2021-04-02].
  103. Zamówienie na dwa dodatkowe radary Odra-M, DziennikZbrojny.pl [dostęp 2021-12-06] (pol.).
  104. Nowy radar w Sandomierzu, polska-zbrojna.pl [dostęp 2022-02-04].
  105. ..:: 3 Wrocławska Brygada Radiotechniczna :: Podstawowe uzbrojenie ::.., 3brt.wp.mil.pl [dostęp 2019-07-20].
  106. ..:: 3 Wrocławska Brygada Radiotechniczna :: Podstawowe uzbrojenie ::.., 3brt.wp.mil.pl [dostęp 2019-07-20].
  107. Zdolna do Przerzutu Stacja Radiolokacyjna SOŁA, www.pitradwar.com [dostęp 2020-12-04].
  108. Dostawy stacji radiolokacyjnych w 2015 roku, DziennikZbrojny.pl [dostęp 2020-12-04] (pol.).
  109. Radary precyzyjnego lądowania dla SZ RP – czy można było inaczej? – Defence24, www.defence24.pl [dostęp 2021-04-16].
  110. GCA-2000 dla SZ RP, www.altair.com.pl [dostęp 2021-04-16] (ang.).
  111. WZE S.A. z umową na awaryjny serwis radiolokacyjnych systemów lądowania, Wydawnictwo militarne ZBIAM, 2 kwietnia 2021 [dostęp 2021-04-16] (pol.).
  112. Marta Rachwalska, PIT-Radwar wesprze systemy rozpoznania elektronicznego, defence24.pl, 28 kwietnia 2017 [dostęp 2019-08-22].
  113. MON: Su-22 w służbie do 2025 roku – Defence24, www.defence24.pl [dostęp 2020-07-06].
  114. PZL W-3 Sokół w Wojsku Polskim, Gdzie zaczyna się wojsko…, 9 października 2010 [dostęp 2020-01-09] (pol.).
  115. 31 Baza Lotnictwa Taktycznego – F-16 TIGER DEMO TEAM, 31blt.wp.mil.pl [dostęp 2021-09-11].
  116. Kieł tygrysa, czyli akrobacje F-16, www.polska-zbrojna.pl [dostęp 2021-09-11].
  117. Air Show Radom 2018, Fulcrum Drivers Demo Team. Mig-29 z Malborka na Air Show w Radomiu., www.aviation24.pl [dostęp 2021-09-11] (pol.).
  118. Adam Bednarek, WP Tech – Nowości, poradniki i testy ze świata technologii – WP.PL, tech.wp.pl, 28 czerwca 2018 [dostęp 2021-09-11] (pol.).

Bibliografia

  • Jan Liwiński, Jak to drzewiej bywało, „Skrzydlata Polska”, nr 11 (1996), s. 32–34, ISSN 0137-866x.
  • Bombowce WP z okresu przed II wojną światową. weu1918-1939.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-04-20)].
  • Piotr Jakuboszczak (red.), Kronika Wojska Polskiego 2018, Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2019, s. 172, ISSN 1734-2317.
  • Artur Gałecki (red.), Kronika Wojska Polskiego 2017, Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2018, 88; 266, ISSN 1734-2317.
  • Artur Gałecki (red.), Kronika Wojska Polskiego 2016, Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2017, s. 23, ISSN 1734-2317.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

PL air force flag IIIRP.svg
Flaga Sił Powietrznych. Wprowadzona w 1993. (do 2004. jako flaga lotnictwa wojskowego)
TS-11 Iskra R RB3.JPG
Autor: Radomil, Licencja: CC-BY-SA-3.0
TS-11 Iskra R with markings of 3rd Tactical Sqn
Flag of the United States.svg
The flag of Navassa Island is simply the United States flag. It does not have a "local" flag or "unofficial" flag; it is an uninhabited island. The version with a profile view was based on Flags of the World and as a fictional design has no status warranting a place on any Wiki. It was made up by a random person with no connection to the island, it has never flown on the island, and it has never received any sort of recognition or validation by any authority. The person quoted on that page has no authority to bestow a flag, "unofficial" or otherwise, on the island.
Flag of Israel.svg
Flag of Israel. Shows a Magen David (“Shield of David”) between two stripes. The Shield of David is a traditional Jewish symbol. The stripes symbolize a Jewish prayer shawl (tallit).
Black pog.svg
Shiny black button/marker widget.
Green pog.svg
Shiny green button/marker widget.
Flag of NATO.svg
Flaga Paktu Północnoatlantyckiego (NATO).
SM-1 RB4.jpg
Autor: unknown, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Guflstream G550 0002 Polish Air Force.jpg
Autor: Bartlomiej Mostek, Licencja: CC0
Gulfstream G550 of Polish Air Force
Su-20 RB3.jpg
Autor: unknown, Licencja: CC-BY-SA-3.0
PZL-Mielec M-28B PT Bryza 1TD.jpg
Autor: Luc Willems, Licencja: GFDL 1.2
0215 (cn AJG003-03) at 0215 (cn AJG003-03)
Brown pog.svg
Autor: , Licencja: CC0
Shiny brown button/marker widget.
PZR-Grom-01.jpg
Autor: Spike78, Licencja: CC BY-SA 3.0
PZR "Grom"
PL Bell 412HP Polish government.JPG
Autor: Hiuppo, Licencja: CC BY-SA 2.5
Bell 412HP, polish government version, Warszawa Okęcie Airport
Święto wojska polskiego 2015 (20477199059).jpg
Autor: Lukas Plewnia from Berlin, Deutschland, Licencja: CC BY-SA 2.0
święto wojska polskiego 2015
Radar u Čáslavi.JPG
Autor: Dr. Killer, Licencja: CC BY-SA 3.0
Radar near town Čáslav, Central Bohemia, Czech Republic
POL military airfields flag 38-45.svg
Flaga wojskowych portów lotniczych (1938-1945).
PL air force flag PSP.svg
Flaga wojskowych portów lotniczych (1930-1938).
Flaga Polskich Sił Powietrznych na Zachodzie (1940-1947).
RWD 14b Czapla.jpg
Polish army cooperation aircraft RWD 14b Czapla.
CASA C-295M - Siły Powietrzne.jpg
(c) Michał Błaszczyna, CC BY-SA 4.0
CASA C-295M - Siły Powietrzne
M346 Bielik (Radom 2018).jpg
Autor: KrzywoProsto, Licencja: CC BY 3.0
Alenia/Aermacchi M-346 Master/Bielik Polskich Sił Powietrznych (Radom Air Show 2018)
POL navy airfields flag PRL.svg
Flaga lotnisk i lądowisk marynarki wojennej PRL (1959-1990).
Krzesiny 8RB.JPG
Autor: Radomil talk, Licencja: CC-BY-SA-3.0
F-16C block 52+ #4044 of Polish Air Force, 31st Air Base Poznań-Krzesiny
W-3 Sokół.jpg
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to Voytek S (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC BY 2.5

Copyright © 2005 Voytek S

Photo taken during Airshow Radom 2005, Poland
Mi-17, Radom Air Show 2007.jpg
Autor: Man, Licencja: CC BY 3.0
Picture of Mi-17, Radom Air Show 2007
SPZR Poprad Bull Run-12 (cropped).jpg
(c) Gov.pl, CC BY 3.0 pl
W poniedziałek, 22 czerwca 2020. w rejonie Augustowa i Olecka szef resortu obrony obserwował międzynarodowe ćwiczenie pod kryptonimem Bull Run-12. Jego celem jest przede wszystkim sprawdzenie zdolności do sprawnego przemieszczenia pododdziałów na znaczną odległość oraz prowadzenie działań obronnych. W ćwiczeniu uczestniczyło 2 tys. żołnierzy. W trakcie spotkania z żołnierzami szef MON przekazał także symbolicznie kluczyki do pojazdów POPRAD, które weszły na wyposażenie 15 Giżyckiej Brygady Zmechanizowanej.
POL Wojska Specjalne.svg
Orzeł Wojsk Specjalnych RP.
PRL Border Defence naval aviation flag.svg
Flaga lotnictwa morskiego Wojsk Ochrony Pogranicza PRL (1959-1990).
PZL-130TC-2 Orlik 030 (11842110614).jpg
Autor: Alan Wilson , Licencja: CC BY-SA 2.0

This an upgraded 'TC-2' Orlik. The most obvious difference is the winglets, but the aircraft also have modernised avionics, a much uprated engine (750shp instead of 550shp) and a revised tutor's seat position. c/n 03940030 On static display at the 2013 Airshow at Radom Airbase, Poland.

24-8-2013
JASDF MIM-104 PAC-3 Launcher.JPG
Autor: Hunini, Licencja: CC BY-SA 3.0
航空自衛隊 パトリオットミサイルPAC-3 発射装置。 13年3月10日 大阪ATCにて。
TS-8 RB2.jpg
Autor: unknown, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Polish Government (0110) Boeing 737-800 - LHR (42525378332).jpg
Autor: John Taggart from Claydon Banbury, Oxfordshire, Licencja: CC BY-SA 2.0
0110 30052018LHR
POL navy airfields flag IIIRP.svg
Flaga lotnisk i lądowisk marynarki wojennej. Wprowadzona w 1993.
An-2 RB1.jpg
Autor: unknown, Licencja: CC-BY-SA-3.0
MiG-21 RB15.JPG
Autor: unknown, Licencja: CC-BY-SA-3.0
PZL W-3 RL Sokół.jpg
Autor: Bartlomiej Mostek, Licencja: CC0
0419, c / n 310419 z 2. Grupy Poszukiwawczo-Rekreacyjnej 23.Bazy Lotnictwa Taktycznego Mińsk Mazowiecki.
POL Marynarka Wojenna.svg
Orzeł Marynarki Wojennej RP
POL Wojska Lotnicze.svg
Autor: Poznaniak, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Orzeł Sił Powietrznych RP
Lim-5 RB1.jpg
Autor: unknown, Licencja: CC-BY-SA-3.0
POL air force airfields flag IIIRP.svg
Flaga lotnisk i lądowisk wojskowych. Wprowadzona w 1993.
PL air force flag PRL.svg
Flaga lotnictwa wojskowego (1959-1993).
Stacja radiolokacyjna NUR-31 "Justyna".JPG
Autor: Mroko94, Licencja: CC BY-SA 4.0
Stacja radiolokacyjna NUR-31 "Justyna" z 15 Pułku Przeciwlotniczego Gołdap
Dywizjon Kosciuszki.jpg

en:Albatros D.III (Oeffag) series 253 fighters of the en:Kościuszko's escadrille at Lewandówka airfield in the winter of 1919-1920; the plane marked with a large I sign was flown by the escadrille's commanding officer, Cedric Faunt-le-Royen:Kościuszko Squadron, the first is commander's (Cederic Fauntleroy) plane, 1919-1920.

Published in a variety of sources, among them in Jerzy Pawlak (1989) Polskie eskadry w latach 1918-1939, Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, ss. 60−69 ISBN 8320607604
Jak-11 RB.jpg
Autor: unknown, Licencja: CC-BY-SA-3.0
PPZR Piorun Grom-M.jpg
(c) Gov.pl, CC BY 3.0 pl
20 grudnia 2016 Minister obrony narodowej Antoni Macierewicz wziął udział w podpisaniu umowy dotyczącej zakupu dla Sił Zbrojnych RP Przenośnych Przeciwlotniczych Zestawów Rakietowych (PPZR) PIORUN. Zdjęcie przycięte.
Radar of the S-125 Newa SAM system.jpg
Autor: Ministerstwo Obrony Narodowej, Licencja: Attribution
Radar of the S-125 Newa SAM system.
Roundel of Poland.svg
Roundel of the Polish Air Force.
Il-28 RB1.jpg
Autor: unknown, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Breguet 14 Kiew.jpg
Breguet 14A2 39. Eskadry Breguetów (16. eskadry wywiadowczej) w Kijowie, 1920
Bespilotna letelica Orbiter VS.JPG
Drone "Orbiter" of Serbian army.
Macchi M.9 in polish service.jpg
A Macchi M.9 in polish service.
POL Mińsk Mazowiecki COA.svg
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to WarX (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC BY-SA 2.5

Author

  • real name: Artur Jan Fijałkowski
  • pl.wiki: WarX
  • commons: WarX
  • mail: [1]
  • jabber: WarX@jabber.org
  • irc: [2]
Polish AN-26.jpg
Autor: unknown, Licencja: Attribution
POL Wojska Lądowe.svg
Orzeł Wojsk Lądowych RP
PZL I-22 Iryda Polish Air Force (24445965525).jpg
Autor: Rob Schleiffert from Holland, Licencja: CC BY-SA 2.0

Gdynia, 1 July 1995.

The I-22 Iryda was designed to replace the TS-11 Iskra. 17 were built, including several prototypes, before the project was cancelled. Only 8 served in the air force from 1992 till 1996.

While the TS-11 is soldering on, I-22 301 preserved in a museum in Warsaw.
Polish combat aircraft, Radom 2009.JPG

Samoloty bojowe Sił Powietrznych RP. Od przodu formacji: F-16, MiG-29, Su-22.
Warszawa – defilada „Silni w sojuszach” (4).JPG
Autor: Sejm RP Fot. Kancelaria Sejmu / Rafał Zambrzycki, Licencja: CC BY 2.0
Wisłostrada w Warszawie, defilada „Silni w sojuszach”.
PZL SW-4 Puszczyk 2.JPG
Autor: Cezary p, Licencja: CC BY-SA 4.0
Śmigłowiec PZL SW-4 Puszczyk
Flag of the Commander-in-Chief of the Polish Air Force.svg
Flaga Dowódcy Sił Powietrznych RP. Zniesiona 31 grudnia 2013.
MiG-15 RB1.jpg
Autor: unknown, Licencja: CC-BY-SA-3.0
BayraktarLithuania.jpg
Autor: Ministry of National Defence Republic of Lithuania, Licencja: GFDL
Turkish Bayraktar TB2 donated to Lithuania for transfering to Ukraine in 2022
Lockheed C-130E Hercules 1504 (11784727324).jpg
Autor: Alan Wilson , Licencja: CC BY-SA 2.0

Operated by the 14th Airlift sqn, Polish Air Force and based at Powidz Airbase. Previously in USAF service as 70-1263. c/n 4415. On static display at the 2013 Airshow at Radom Airbase, Poland.

24-8-2013
Pilica CA MSPO21.jpg
Autor: Michał Derela, Licencja: CC BY-SA 4.0
Ciągnik artyleryjski (CA) Jelcz 442.32 S04 systemu przeciwlotniczego Pilica.
Cant Z506 on Sicily beach side 1943.jpg
An Italian CANT Z.506 Airone seaplane on the Sicilian beach of Mondello, September 1943.
B-52 works with Polish F-16s.jpg
A Polish Air Force F-16C Fighting Falcon engages in a planned intercept of a U.S. Air Force B-52H Stratofortress during Bomber Task Force Europe 20-1, Oct. 28, 2019, over Poland. This deployment allows aircrews and support personnel to conduct theater integration and to improve bomber interoperability with joint partners and allied nations. (U.S. Air Force photo by Airman 1st Class Duncan C. Bevan)
Krzesiny 106RB.JPG
Autor: Radomil talk, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Mi-2 #7837 of Polish Air Forces, 31st. Air Base Poznań-Krzesiny
Morane Saulnier MS 406C1 - Flying Legends 2011 Duxford (6858024650).jpg
Autor: Tim Felce (Airwolfhound), Licencja: CC BY-SA 2.0
Morane Saulnier MS 406C1 - Flying Legends 2011 Duxford
Radar antenna in Kecel.jpg
Autor: David Birkas from Budapest, Hungary, Licencja: CC BY 2.0
The fire control radar of the S-200 system, the 5N62 (NATO: Square Pair) CW H band radar has a range is 270 km, displayed in the Army History Museum and Park in Kecel, Hungary.
Mig2312.jpg
Mikoyan-Gurevich MiG-23
S-200 Wega launcher in Polish service.jpg
Autor: Ministerstwo Obrony Narodowej, Licencja: Attribution
S-200 Wega launcher in Polish service.
Su-22 Poland (21524245930).jpg
Autor: Rob Schleiffert from Holland, Licencja: CC BY-SA 2.0

Kleine Brogel (Belgium) spotters day, 20 September 2015.

The Polish Sukhoi-team was one of the highlights. The first patches of blue sky were visible when the Fitters took off.
POL Wojska Obrony Terytorialnej.svg
Orzeł Wojsk Obrony Terytorialnej – wprowadzony 2018.
Stacja rozpoznania pokładowych systemów elektronicznych PRP-25M i PRP-25S Gunica (cropped).jpg
(c) Gov.pl, CC BY 3.0 pl
Stacja rozpoznania pokładowych systemów elektronicznych PRP-25M i PRP-25S Gunica, przycięte zdjęcie
NUR-41 radar in Gdynia 2016 A 128.jpg
Autor: Ciacho5, Licencja: CC BY-SA 4.0
NUR-41 – wysokościomierz radiolokacyjny produkcji polskiej
Jak-12 RB1.jpg
Autor: unknown, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Obchody 90. rocznicy odrodzenia SG WP - pokaz sprzętu (06).jpg
Autor: Ministerstwo Obrony Narodowej, Licencja: Attribution
Obchody 90. rocznicy odrodzenia SG WP - pokaz sprzętu wojskowego (01)
Mil Mi-8 "631" Polish Air Force VIP.jpg
Autor: kitmasterbloke, Licencja: CC BY 2.0
VIP Mil Mi-8 helicopter from the 1st Transport Aviation Base
PL air force flag 55-59.svg
Flaga lotnictwa wojskowego (1955-1959).