Siły zbrojne

Ten artykuł od 2013-05 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do wiarygodnych źródeł. (Dodanie listy źródeł bibliograficznych lub linków zewnętrznych nie jest wystarczające). Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Podział sił zbrojnych w świecie ze względu na charakter służby wojskowej

     armia poborowa

     armia poborowa, ale objętych poborem jest mniej niż 20% całej grupy wiekowej lub mniej niż 40% mężczyzn, jeśli poborowi podlegają tylko mężczyźni

     pobór zostanie zastąpiony armią zawodową w ciągu 3 lat

     armia zawodowa

     brak armii

     brak danych

Siły zbrojne (inaczej: wojsko, armia) – siły i środki wydzielane przez państwo do zabezpieczenia jego interesów i prowadzenia walki zbrojnej, obrony, ujęte w całość organizacyjną, składającą się z różnych rodzajów wojsk i służb.

Podział sił zbrojnych, ze względu na skład

• wojsko z poboru – bazująca na powszechnym obowiązku odbywania służby wojskowej przez obywateli, głównie mężczyzn (w Izraelu również kobiety są objęte poborem^[1]) – przykłady: Szwajcaria, Korea Północna, Finlandia, Iran.
• wojsko zawodowe – żołnierze dobrowolnie zgadzają się na służbę np. przez określony czas w zamian za wynagrodzenie; takie rozwiązanie stosują m.in. Wielka Brytania, Francja, Stany Zjednoczone, Chińska Republika Ludowa, a także Polska od 2009 roku^[2];
• wojsko najemne – służba podobna do zawodowej, ale żołnierze z reguły są obcokrajowcami (np. Gwardia Szwajcarska w Watykanie).

Rodzaje sił zbrojnych

W czasach obecnych większość państw posiadających siły zbrojne dzieli je na następujące rodzaje:

• wojska lądowe,
• marynarka wojenna,
• siły powietrzne.

W niektórych siłach zbrojnych wydzielonymi rodzajami sił mogą być także:

• wojska kosmiczne (np. Siły Kosmiczne w USA i Siły Powietrzno-Kosmiczne w Rosji)^[3],
• wojska obrony powietrznej (np. Wojska Obrony Powietrznej Kraju w Polsce w latach 1962–1990),
• wojska piechoty morskiej (np. Piechota Morska w Stanach Zjednoczonych),
• siły specjalne (np. Wojska Specjalne w Polsce),
• wojska obrony terytorialnej (np. powstałe w 2017 roku Wojska Obrony Terytorialnej w Polsce),
• wojska typu milicyjnego (np. Gwardia Narodowa we Francji),
• straż wybrzeża (np. Coast Guard w Stanach Zjednoczonych),
• wojska rakietowe (np. Wojska Rakietowe Przeznaczenia Strategicznego w Związku Radzieckim),
• siły rezerwowe (np. US Army Reserve w Stanach Zjednoczonych),
• wojska powietrznodesantowe (np. Wojska Powietrznodesantowe w Rosji),
• wojska artyleryjskie (np. Wojska Rakietowe i Artyleria ludowego Wojska Polskiego w Polsce w latach 1943–1990),
• wojska graniczne (np. Wojska Ochrony Pogranicza w Polsce w latach 1945–1991).

Nie wszystkie wojska są de iure siłami zbrojnymi. Nie są nimi sformułowane w 1954 Japońskie Siły Samoobrony, będące nie siłami zbrojnymi, lecz samoobroną, gdyż po zakończeniu II wojny światowej Stany Zjednoczone narzuciły Japonii pacyfistyczną konstytucję, likwidującą siły zbrojne^[4]. Status samoobrony wpływa na ich specyficzny charakter. Pomimo niskiej liczebności i braku broni ofensywnej (choć są od tego wyjątki) w rankingu w Global Firepower z 2020 roku uznano je za piątą najpotężniejszą siłę zbrojną świata^[5].

Waffen-SS w III Rzeszy było zbrojnymi oddziałami Schutzstaffel (SS), nazistowskiej formacji paramilitarnej i podległo tylko dowództwu SS. Była to formacja o osobnym dowództwie, symbolice, mundurach, stopniach niebędąca częścią niemieckich sił zbrojnych, Wehrmachtu^[6].

• 

  Żołnierze chińscy różnych wojsk w szyku paradnym
• 

  Żołnierze piechoty amerykańskiej na patrolu
• 

  Niemiecka artyleria podczas ćwiczeń
• 

  Wspólne manewry floty ukraińskiej, rumuńskiej i tureckiej
• 

  Polscy komandosi z jednostki GROM w akcji
• 

  Rosyjski spadochroniarz po desancie
• 

  Bułgarski zestaw rakietowy

Funkcje

Siły zbrojne mają za cel odstraszyć przeciwnika od agresji, a dopiero w razie konieczności ich zadaniem jest prowadzenie walki zbrojnej dla osiągnięcia celu politycznego^[7]. Są zatem instrumentem prowadzenia polityki państwa oraz jego nieodzownym elementem umożliwiającym funkcjonowanie. Istnieją ze względu na potrzebę ochrony kraju przed atakiem z zewnątrz (uruchamiane do celów obronnych, a także ofensywnych). Czuwają nad niepodzielnością terytorium państwowego oraz ochroną jego niepodległości.

Przy uwzględnieniu kryterium zasięgu przestrzennego wyróżnia się funkcję:

• zewnętrzną
• wewnętrzną.

Są one bezpośrednio związane z funkcjami państwa. Osiągnięcie i utrzymanie ładu społecznego w zakresie organizacji państwowej zawiera się w funkcji wewnętrznej. Analizuje się ją z uwzględnieniem następujących kategorii jako: środka przemocy (związanego z pamięcią historyczną), środka pomocy (dla ratowania życia, zdrowia i mienia ludności, wykorzystywane w akcjach ratunkowych) i instytucji służącej integracji społeczeństwa (jako czynnik państwotwórczy). W ramach funkcji zewnętrznej realizowane jest utrzymywanie bezpieczeństwa zewnętrznego państwa oraz ochrona jego żywotnych interesów (przyczynia się do trwania i rozwoju państwa pod postacią członka społeczności międzynarodowej)^[8].

Do zadań sił zbrojnych w zakresie obrony państwa należą^[9]:

1. Zagwarantowanie nienaruszalności terytorium.
2. Obrona dobra narodowego i państwowego w sytuacji silnego niepokoju.
3. Eliminowanie, zapobieganie i ograniczanie zagrożeń i konfliktów.
4. Zapewnienie wyłączności w zakresie egzekwowania prawa na terytorium państwa.
5. Realizowanie zobowiązań sojuszniczych w zakresie użycia sił zbrojnych.
6. Propagowanie polityki i wspieranie obrony interesów państwowych na arenie międzynarodowej.
7. Aktywna walka w obronie pokoju narodowego oraz zaangażowanie w działania pokojowe.

W sytuacji znacznego zagrożenia spokoju publicznego, zamieszek politycznych, konfliktów narodowościowych i etnicznych na dużą skalę, których opanowanie przekracza możliwości interwencyjne policji – konieczne może być użycie wojska, którego zadaniem jest przywrócenie ładu, stabilizacji i integralności państwowej.

Zobacz też

• lista państw nieposiadających sił zbrojnych
• uzbrojenie

Przypisy