Sidi Ferruch (1937)

Sidi Ferruch (Q181)
Ilustracja
Jednostka bliźniacza „Sidi Ferruch” – „Ajax”
Klasa

okręt podwodny

Typ

Redoutable

Projekt

M6

Historia
Stocznia

Arsenal de Cherbourg, Cherbourg

Położenie stępki

30 stycznia 1932

Wodowanie

9 lipca 1937

 Marine nationale
Wejście do służby

1 stycznia 1939

Zatopiony

11 listopada 1942

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność
• na powierzchni
• w zanurzeniu


1570 ton
2084 t

Długość

92,3 m

Szerokość

8,2 m

Zanurzenie

4,7 m

Zanurzenie testowe

80 m

Rodzaj kadłuba

dwukadłubowy

Napęd
2 silniki wysokoprężne o łącznej mocy 8000 KM
2 silniki elektryczne o łącznej mocy 2000 KM
2 śruby
Prędkość
• na powierzchni
• w zanurzeniu


20 węzłów
10 w.

Zasięg

powierzchnia: 10 000 Mm przy 10 w.
zanurzenie: 100 Mm przy 5 w.

Uzbrojenie
1 działo kal. 100 mm, 2 wkm kal. 13,2 mm, 13 torped
Wyrzutnie torpedowe

7 × 550 mm
2 × 550/400 mm

Załoga

61

Sidi Ferruch (Q181) – francuski oceaniczny okręt podwodny z okresu międzywojennego i II wojny światowej, jedna z 31 jednostek typu Redoutable. Okręt został zwodowany 9 lipca 1937 roku w stoczni Arsenal de Cherbourg w Cherbourgu, a w skład Marine nationale wszedł 1 stycznia 1939 roku. Podczas wojny jednostka pełniła służbę na Atlantyku, a od zawarcia zawieszenia broni między Francją a Niemcami znajdowała się pod kontrolą rządu Vichy. 11 listopada 1942 roku okręt został zatopiony wraz z całą załogą u wybrzeży Maroka przez samoloty z amerykańskiego lotniskowca eskortowego USS „Suwannee” (CVE-27).

Projekt i budowa

„Sidi Ferruch” zamówiony został w ramach programu rozbudowy floty francuskiej z 1930 roku[1][2]. Projekt (o sygnaturze M6[3]) był ulepszeniem pierwszych powojennych francuskich oceanicznych okrętów podwodnych – typu Requin[1]. Poprawie uległa krytykowana w poprzednim typie zbyt mała prędkość osiągana na powierzchni oraz manewrowość[1][4]. Okręty typu Redoutable miały duży zasięg i silne uzbrojenie; wadą była ciasnota wnętrza, która powodowała trudności w dostępie do zapasów prowiantu i amunicji[4]. Konstruktorem okrętów był inż. Jean-Jacques Roquebert[4]. „Sidi Ferruch” należał do 3. serii jednostek, które otrzymały silniki Diesla o większej mocy, dzięki czemu osiągały one na powierzchni prędkość 20 węzłów[3][5].

„Sidi Ferruch” zbudowany został w stoczni Arsenal de Cherbourg w Cherbourgu (numer stoczniowy Q60)[3][5]. Stępkę okrętu położono 30 stycznia 1932 roku[6][a], a zwodowany został 9 lipca 1937 roku[5][2].

Dane taktyczno–techniczne

„Sidi Ferruch” był dużym, oceanicznym dwukadłubowym okrętem podwodnym[1][4]. Długość całkowita wynosiła 92,3 metra (92 metry między pionami), szerokość 8,2 metra i zanurzenie 4,7 metra[5][7]. Wyporność standardowa w położeniu nawodnym wynosiła 1384 tony (normalna 1570 ton), a w zanurzeniu 2084 tony[5][8][b]. Okręt napędzany był na powierzchni przez dwa silniki wysokoprężne Sulzer o łącznej mocy 8000 KM[5][9][c]. Napęd podwodny zapewniały dwa silniki elektryczne o łącznej mocy 2000 KM[4][5][d]. Dwuśrubowy układ napędowy pozwalał osiągnąć prędkość 20 węzłów na powierzchni i 10 węzłów w zanurzeniu[3][5][e]. Zasięg wynosił 10 000 Mm przy prędkości 10 węzłów w położeniu nawodnym (lub 4000 Mm przy prędkości 17 węzłów) oraz 100 Mm przy prędkości 5 węzłów w zanurzeniu[1][2]. Zbiorniki paliwa mieściły 95 ton oleju napędowego[3][5]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 80 metrów, zaś czas zanurzenia 45-50 sekund[1][4]. Autonomiczność okrętu wynosiła 30 dób[3][10].

Okręt wyposażony był w siedem wyrzutni torped kalibru 550 mm: cztery na dziobie i jeden potrójny zewnętrzny aparat torpedowy. Prócz tego za kioskiem znajdował się jeden podwójny dwukalibrowy (550 lub 400 mm) aparat torpedowy[3][4]. Na pokładzie było miejsce na 13 torped, w tym 11 kalibru 550 mm i dwie kalibru 400 mm[3][4]. Uzbrojenie artyleryjskie stanowiło działo pokładowe kalibru 100 mm L/45 M1925 oraz zdwojone stanowisko wielkokalibrowych karabinów maszynowych Hotchkiss kalibru 13,2 mm L/76[3][4]. Jednostka wyposażona też była w hydrofony[3].

Załoga okrętu składała się z 4 oficerów oraz 57 podoficerów i marynarzy[2][5][f].

Służba

„Sidi Ferruch” wszedł do służby w Marine nationale 1 stycznia 1939 roku[6]. Jednostka otrzymała numer burtowy Q181[3]. W momencie wybuchu II wojny światowej okręt pełnił służbę na Atlantyku, wchodząc w skład 8. dywizjonu 4. eskadry okrętów podwodnych w Breście (wraz z siostrzanymi okrętami „Agosta”, „Ouessant” i „Bévéziers”)[11]. Dowódcą okrętu był w tym okresie kpt. mar. Y.M.E. Lostie de Kerhor de Saint-Hippolyte, a jednostka przechodziła remont, który zakończył się 13 września 1939 roku[11]. Tego dnia okręt przepłynął z Brestu do Cherbourga, eskortowany przez niszczyciel „Sirocco”[12]. 5 października „Sidi Ferruch” wraz z „Bévéziers” udały się na Martynikę, gdzie dotarły 27 października[13]. 7 listopada okręt przybył na Trynidad, skąd nazajutrz wyszedł na patrol w rejon Karaibów. Trwał on do 11 listopada, kiedy „Sidi Ferruch” powrócił do Port-of-Spain[14]. 13 listopada jednostka wyszła z bazy na kolejny patrol, z którego wróciła po trzech dniach spędzonych w morzu (16 listopada)[14][15]. Następnego dnia „Sidi Ferruch” opuścił Port-of-Spain i udał się na Martynikę[15]. 28 lutego 1940 roku „Sidi Ferruch” oraz „Bévéziers” opuściły Antyle i dotarły w połowie marca do Halifaxu w celu eskortowania sojuszniczych konwojów (dołączając do siostrzanych okrętów „Archimède” i „Ajax”, które przybyły z Brestu)[16]. 13 marca w rejonie Halifaxu okręt podwodny miał problemy z przedostaniem się przez zator lodowy, w czym pomógł mu detaszowany z eskorty konwoju HX-27 kanadyjski niszczyciel HMCS „Restigouche”[17]. Pomiędzy 22 marca a 2 kwietnia „Sidi Ferruch” wraz z brytyjskim krążownikiem pomocniczym HMS „Ausonia” eskortował w centralnej części Atlantyku konwój HX-29, który 4 kwietnia dopłynął do Liverpoolu[16].

W czerwcu 1940 roku „Sidi Ferruch” nadal wchodził w skład 8. dywizjonu 4. eskadry okrętów podwodnych, a jego dowódcą był kpt. mar. Y.M.E. Lostie de Kerhor de Saint-Hippolyte[18]. Po zawarciu zawieszenia broni między Francją a Niemcami okręt znalazł się pod kontrolą rządu Vichy. Od 10 do 25 sierpnia okręt stacjonował w Duali, a w związku z zagrożeniem Gabonu przed zajęciem przez Brytyjczyków i Wolnych Francuzów został 30 sierpnia przesunięty do Libreville[19][20]. Podczas operacji Menace 25 września „Sidi Ferruch” wypłynął z Konakry w celu zaatakowania alianckiej floty inwazyjnej, jednak został zmuszony do zanurzenia w odległości 10 Mm od brytyjskich jednostek przez samoloty z lotniskowca HMS „Ark Royal”[21].

W listopadzie 1940 roku „Sidi Ferruch” wraz z bliźniaczym okrętem „Sfax” stacjonował w Casablance[22]. W dniach 8-14 kwietnia 1941 roku jednostka – wraz z wieloma innymi francuskimi okrętami stacjonującymi w Dakarze – wzięła udział w poszukiwaniach francuskiego parowca „Fort de France” (4279 BRT), który podczas rejsu z Martyniki do Dakaru został przechwycony przez brytyjski krążownik pomocniczy HMS „Bulolo” i po obsadzeniu załogą pryzową skierowany w kierunku Gibraltaru[23]. Statek został odnaleziony 12 kwietnia przez krążownik „Primauguet” i niszczyciel „Albatros”, po czym doprowadzony do Casablanki[23].

W listopadzie 1942 roku, kiedy doszło do lądowania aliantów w Afryce Północnej, „Sidi Ferruch” stacjonował w Casablance[24]. Rankiem 8 listopada okręt otrzymał rozkaz zaatakowania jednostek inwazyjnych i w zanurzeniu opuścił port[24]. 11 listopada jednostka została zatopiona na pozycji 33°35′N 7°50′W/33,583333 -7,833333 przez samoloty z amerykańskiego lotniskowca eskortowego USS „Suwannee” (CVE-27)[6][25]. Zginęła cała, licząca maksymalnie 69 osób załoga, wraz z dowódcą kpt. mar. Paulem Davidem Robertem[26].

Uwagi

  1. ↑ Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 76 i Gogin 2015 ↓ podają, że stępkę okrętu położono w 1931 roku.
  2. ↑ McMurtrie 1937 ↓, s. 206 podaje wyporność 1379/2060 ton, zaś Lipiński 1999 ↓, s. 539 i McMurtrie 1941 ↓, s. 192 – 1384/2080 ton.
  3. ↑ Fontenoy 2007 ↓, s. 187 podaje, że okręt posiadał cztery silniki Diesla, zaś według McMurtrie 1937 ↓, s. 206 i McMurtrie 1941 ↓, s. 192 okręt posiadał dodatkowo pomocniczy silnik Diesla o mocy 750 KM.
  4. ↑ Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 75 podaje, że łączna moc silników elektrycznych wynosiła 1000 KM.
  5. ↑ McMurtrie 1937 ↓, s. 206 podaje, że prędkość na powierzchni wynosiła 18 węzłów, zaś według Lipiński 1999 ↓, s. 539 okręt osiągał na powierzchni 19,5 węzła.
  6. ↑ McMurtrie 1937 ↓, s. 206 i McMurtrie 1941 ↓, s. 192 podają, że załoga okrętu liczyła 67 osób.

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 274.
  2. ↑ a b c d Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 76.
  3. ↑ a b c d e f g h i j k Gogin 2015 ↓.
  4. ↑ a b c d e f g h i Fontenoy 2007 ↓, s. 187.
  5. ↑ a b c d e f g h i j Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 273.
  6. ↑ a b c Helgason 2020 ↓.
  7. ↑ Lipiński 1999 ↓, s. 539.
  8. ↑ Fontenoy 2007 ↓, s. 186.
  9. ↑ Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 75.
  10. ↑ McMurtrie 1937 ↓, s. 206.
  11. ↑ a b Kindell 1939a ↓.
  12. ↑ Kindell 1939b ↓.
  13. ↑ Kindell 1939c ↓.
  14. ↑ a b Kindell 1939d ↓.
  15. ↑ a b Kindell 1939e ↓.
  16. ↑ a b Kindell 1940b ↓.
  17. ↑ Kindell 1940a ↓.
  18. ↑ Kindell 1940c ↓.
  19. ↑ Kindell 1940d ↓.
  20. ↑ Kindell 1940e ↓.
  21. ↑ Kindell 1940f ↓.
  22. ↑ Kindell 1940g ↓.
  23. ↑ a b Kindell 1941 ↓.
  24. ↑ a b Perepeczko 2014 ↓, s. 370.
  25. ↑ Perepeczko 2014 ↓, s. 374.
  26. ↑ Tony 2017 ↓.

Bibliografia

Okręty podwodne typu Redoutable
Seria 1
Seria 2
Seria 3

Francja

Media użyte na tej stronie

Sous marin Ajax.jpg
Sous marin français Ajax, de la classe Redoutable.
Ensign of France.svg
Marine Nationale and French merchant ensign. Used from 1794 to 1814/1815, and from 1848 to present.
Notice that its proportions differ from those of the French civil flag. (ensign : 30:33:37, civil : 1/3,1/3,1/3)