Sieć Badawcza Łukasiewicz – PORT Polski Ośrodek Rozwoju Technologii

PORT Polski Ośrodek Rozwoju Technologii PORT Polish Center for Technology Development
Sieć Badawcza Łukasiewicz
Siedziba instytutu (2017)
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Adres	ul. Stabłowicka 147; 54-066 Wrocław
Liczba pracowników	250
Dyrektor	dr Andrzej Dybczyński
Położenie na mapie Wrocławia PORT Polski Ośrodek Rozwoju Technologii
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de PORT Polski Ośrodek Rozwoju Technologii
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego PORT Polski Ośrodek Rozwoju Technologii
51°10′17,5″N 16°54′11,0″E/51,171528 16,903056
Strona internetowa

Sieć Badawcza Łukasiewicz – PORT Polski Ośrodek Rozwoju Technologii (ŁUKASIEWICZ – PORT) – polski instytut naukowo-badawczy, będący częścią Sieci Badawczej Łukasiewicz, zrzeszającej ponad trzydzieści jednostek naukowych. Instytut prowadzi badania o charakterze podstawowym i aplikacyjnym w obszarze inżynierii materiałowej oraz biotechnologii.

Instytut znajduje się we Wrocławiu na osiedlu Pracze Odrzańskie, na terenie zabytkowego kampusu (Kampus Pracze), w skład którego wchodzi historyczny zespół budynków^[1]

Krótka historia jednostki

Instytut utworzony został w 2019 roku w wyniku przekształcenia spółki PORT Polski Ośrodek Rozwoju Technologii Sp. z o.o., powstałej jako Wrocławskie Centrum Badań EIT+ Sp. z o.o.

W 2007 r. Gmina Wrocław, Województwo Dolnośląskie oraz pięć uczelni wyższych: Politechnika Wrocławska, Uniwersytet Wrocławski, Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu i Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu powołały spółkę Wrocławskie Centrum Badań EIT+ Sp. z o.o^[2]. W 2017 r. nastąpiła zmiana struktury właścicielskiej – wszystkie udziały zostały nabyte przez Skarb Państwa, a wykonywanie jego uprawnień zostało powierzone Ministrowi Nauki i Szkolnictwa Wyższego^[3]. W 2018 r. spółka zmieniła nazwę na PORT Polski Ośrodek Rozwoju Technologii Sp. z o.o.^[4], zaś w 2019 r. została przekształcona w instytut Sieci Badawczej Łukasiewicz i zmieniła nazwę na: Sieć Badawcza Łukasiewicz – PORT Polski Ośrodek Rozwoju Technologii.

Działalność instytutu

Instytut prowadzi badania naukowe, zarówno aplikacyjne, jak i podstawowe, w dziedzinach inżynierii materiałowej i biotechnologii. Jest budowany w oparciu o wzorce takich zagranicznych instytucji badawczo-rozwojowych, jak Industrial Technology Research Institute na Tajwanie, VTT Technical Research Centre of Finland czy Vlaams Instituut voor Biotechnologie w Belgii^[5].

Działalność badawcza ŁUKASIEWICZ – PORT organizacyjnie opiera się na pracy dwóch centrów naukowych – Materials Science & Engineering Center (inżynieria materiałowa) i Life Science & Biotechnology Center (biotechnologia i biomedycyna). W obrębie każdego z nich funkcjonują kierowane przez liderów międzynarodowe grupy badawcze, realizujące prace w zakresie tematyki badawczej danego centrum, oraz laboratoria pomiarowe (Core Facilities). Instytut dysponuje jedną z najbardziej nowoczesnych infrastruktur badawczych w Polsce (ponad 24 tysiące metrów kwadratowych powierzchni z zaawansowaną aparaturą badawczą). Jednostka znajduje się obecnie w fazie intensywnego rozwoju kadrowego i naukowego.

Kluczowe znaczenie dla budowy i rozwoju instytutu ma współpraca z naukowcami z najlepszych ośrodków naukowych i wzrost umiędzynarodowienia jego kadry. Międzynarodowy zespół zewnętrznych ekspertów ma wpływ na wybór i ocenę liderów grup badawczych. W gronie tym znaleźli się: laureat Nagrody Nobla prof. Shūji Nakamura (Uniwersytet Kalifornijski w Santa Barbara), prof. dr hab. Janusz Bujnicki (Międzynarodowy Instytut Biologii Molekularnej i Komórkowej w Warszawie), prof. dr hab. Jakub Gołąb (Uniwersytet Warszawski), prof. dr hab. n. med. Przemysław Juszczyński (Instytut Hematologii i Transfuzjologii w Warszawie) i dr Maciej Drożdż^[6]. Z kolei w Radzie Instytutu zasiadają m.in.: prof. dr Anja-Verena Mudring (Uniwersytet Sztokholmski), prof. dr Mark H. Rümmeli (IFW Dresden), prof. dr George P. Studzinski (New Jersey Medical School, Rutgers University), prof. dr Bruno Viana (Chimie ParisTech Research Institute)^[7].

Instytut rozwija współpracę z uczelniami wyższymi, inicjując i współuczestnicząc w realizacji projektów naukowych oraz prac badawczych i rozwojowych. W instytucie realizowanych jest również kilkanaście doktoratów wdrożeniowych.

Obszary aktywności naukowo-badawczej

Materials Science & Engineering Center

1. technologie półprzewodnikowe
   • wytwarzanie azotkowych warstw epitaksjalnych^[8][9]
   • wytwarzanie przyrządów (emitery, detektory, tranzystory, sensory)^[8][10]
2. fotonika
   • wytwarzanie komponentów fotonicznych^[10][11]
   • luminescencyjne nanoproszki i barwniki^[10]
3. materiały funkcjonalne
   • wielofunkcyjne powłoki i warstwy^[12]
   • nowoczesne kompozyty^[12]
   • biopolimery^[13]

Life Science & Biotechnology Center

1. immunologia^[14][15][16]
   • w obszarze onkologicznym
   • w obszarze chorób zakaźnych^[17][18]
2. neurobiologia
   • dysfunkcje układu nerwowego
3. onkologia
   • identyfikacja celów terapeutycznych^[19][20][21]
4. biomedycyna^[22][23][24]

Unikatowe przedsięwzięcia

Biobank – Krajowy Ośrodek Wiodący

Ważnym obszarem działań instytutu jest prowadzenie Biobanku – Krajowego Ośrodka Wiodącego^[25], należącego do Europejskiej Infrastruktury Badawczej Biobanków i Zasobów Biomolekularnych BBMRI-ERIC i współtworzącego konsorcjum BBMRI.pl i Polską Sieć Biobanków^[26].

Zarządzanie programem WIB

ŁUKASIEWICZ – PORT jest również operatorem Wirtualnego Instytutu Badawczego^[27]. Odpowiada za przeprowadzenie konkursu oraz inne zadania związane z funkcjonowaniem WIB, w tym również za komercjalizację wyników prac zespołów badawczych^[28].

Współpraca biznesowa i naukowa

Instytut podejmuje współpracę w zakresie realizacji wspólnych projektów, badań i innych usług z międzynarodowymi koncernami, opracowującymi m.in. nowe metody leczenia (Roche^[29], Pfizer, Amgen^[30]) czy urządzenia (LG Electronics), polskimi firmami (np. Grupą Azoty Puławy^[31], KGHM Cuprum^[32], Synthos S.A.^[33], PCO S.A., Selvita S.A., Pure Biologics^[34], Advanced Graphene Products^[35]), jak i z lokalnymi start-upami, rozwijającymi nowatorskie technologie (np. SensDx^[36], XTPL).

ŁUKASIEWICZ – PORT współpracuje przy realizacji projektów z polskimi i zagranicznymi ośrodkami naukowymi, między innymi:

– z Soochow University w Suzhou (Chiny), Wuhan University – analizy i opracowywanie analizy materiałów dwuwymiarowych;

– z University of Texas Health Science Center w Houston – wykonywanie analiz lipidomicznych;

Instytut rozwija również współpracę z polskimi ośrodkami naukowymi, między innymi:

– z Gdańskim Uniwersytetem Medycznym, Uniwersytetem Łódzkim, Uniwersytetem Medycznym im. Piastów Śląskich we Wrocławiu, Warszawskim Uniwersytetem Medycznym, Uniwersytetem Medycznym w Lublinie i Regionalnym Centrum Naukowo-Technologicznym – przy tworzeniu Polskiej Sieci Biobanków^[37];

– z Warszawskim Uniwersytetem Medycznym i Instytutem „Pomnik – Centrum Zdrowia Dziecka” przy projekcie dot. genetycznych chorób siatkówki^[38];

– z Politechniką Wrocławską przy projekcie tworzenia nowych rozwiązań do laserów opartych na ciekłych kryształach^[11];

– z Instytutem Niskich Temperatur i Badań Strukturalnych PAN, Politechniką Wrocławską, Zachodniopomorskim Uniwersytetem Technologicznym w Szczecinie i Uniwersytetem Wrocławskim przy realizacji doktoratów wdrożeniowych i praktyk studenckich.

Historia

Zabytkowy kompleks, którego część to dziś budynki ŁUKASIEWICZ – PORT, powstał w 1902 r. jako Miejski Dom Opieki – zakład dla ubogich i nieuleczalnie chorych^[39] (Stadtpflegeheim, Städtische Heilstätte, Armen- und Siechenhaus). W latach 20. XX w. kompleks został przeznaczony na szpital przeciwgruźliczy z sanatorium^[40]. W latach 40. kompleks pełnił funkcję szpitala przeciwgruźliczego z sanatorium, a po upadku twierdzy Breslau, w latach 1945–1947, koszarów Armii Czerwonej. Od roku 1947 budynki kompleksu były siedzibą Szkoły Przysposobienia Przemysłowego i Technikum Mechanicznego, a w latach 1954–2003 – Zespołu Szkół Rolniczych. W 1963 r., podczas epidemii ospy prawdziwej, na terenie zespołu zorganizowano izolatorium. Zespół Szkół Rolniczych w 2003 r. przekształcono w Zespół Szkół Ochrony Środowiska, zlikwidowany w 2007 r.^[40]

W 2007 r. kompleks budynków stał się własnością powołanego w tym roku Wrocławskiego Centrum Badań EIT+ Sp. z o.o.^[41] – spółki Gminy Wrocław, pięciu uczelni wyższych: Politechniki Wrocławskiej, Uniwersytetu Wrocławskiego, Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu, Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu i Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu oraz samorządu województwa dolnośląskiego^[42]. W ramach realizacji projektu Dolnośląskie Centrum Materiałów i Biomateriałów Wrocławskiego Centrum Badań EIT+ rewitalizowano 3 budynki zabytkowego kompleksu na Praczach Odrzańskich i przystosowano je do funkcji laboratoriów badawczych. Powstał też zupełnie nowy budynek laboratoryjny^[43]. Największe projekty badawcze realizowane przez WCB EIT+ to: wykorzystanie nanotechnologii w nowoczesnych materiałach – NanoMat oraz Biotechnologie i zaawansowane technologie medyczne – BioMed. Łączna wartość tych trzech przedsięwzięć to ponad 852 mln zł, z czego 710 mln zł pochodziło ze środków unijnych oraz budżetu państwa^[44]. Teren i kompleks dawnego ośrodka otrzymał nazwę Kampus Pracze.

W 2017 r., WCB EIT+ zostało nieodpłatnie przekazane Skarbowi Państwa^[45]. Wynikało to przede wszystkim z faktu, że właściciele spółki (władze miasta Wrocławia oraz pięć wrocławskich uczelni – Województwo Dolnośląskie przekazało swoje udziały Gminie Wrocław w 2012 roku) nie były zdolne do ponoszenia bardzo wysokich kosztów utrzymania rozległej i nowoczesnej infrastruktury naukowo-badawczej^[46][47], a podejmowane działania nie gwarantowały jej długoterminowego rozwoju. Problem ten pogłębiały napięcia między właścicielami^{[48][49][50][51][52][53][54][55]} oraz nieprawidłowości, do jakich doszło podczas realizacji wielosetmilionowej inwestycji. Nieprawidłowości te skutkowały między innymi aktami oskarżenia wobec niektórych pracowników i członków zarządów spółki^{[56][57][58][59][60][61][62]} oraz ryzykiem zwrotu części środków otrzymanych z funduszy publicznych. Przejęcie spółki przez Skarb Państwa miało przede wszystkim na celu uratowanie zaawansowanej infrastruktury badawczej zbudowanej kosztem setek milionów złotych przed dekapitalizacją i niewykorzystaniem, rozwiązanie problemów i naprawę błędów popełnionych przy budowaniu jednostki, oraz zapewnienie jej rozwoju i stabilnego funkcjonowania w ramach długofalowej strategii^[63][64][65]. W 2018 r. spółka WCB EIT+ zmieniła nazwę na PORT Polski Ośrodek Rozwoju Technologii Sp. z o.o.^[66]

1 kwietnia 2019 r. spółkę PORT Polski Ośrodek Rozwoju Technologii przekształcono w Instytut Sieci, powołany do życia Ustawą z dnia 21 lutego 2019 r. o Sieci Badawczej Łukasiewicz^[67]. Instytut otrzymał pełną nazwę: Sieć Badawcza Łukasiewicz – PORT Polski Ośrodek Rozwoju Technologii (skrót: ŁUKASIEWICZ – PORT). Zakończyło to proces przekształcania jednostki oraz tworzenia podstaw jej stabilnego funkcjonowania. Wspólnie z pozostałymi instytutami PORT współtworzy sieć, której celem jest wzmacnianie ich działalności naukowej i ułatwianie współpracy świata polskiej nauki z biznesem^[68].

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona ŁUKASIEWICZ – PORT
• Oficjalna strona Sieci Badawczej Łukasiewicz
• Oficjalna strona Wirtualnego Instytutu Badawczego
• Oficjalna strona Biobanku – Krajowego Ośrodka Wiodącego
• Oficjalna strona konsorcjum BBMRI.pl i Polskiej Sieci Biobanków