Siedem Sióstr (Moskwa)

Siedem (Osiem) Sióstr na znaczkach z 1950

Gmach Moskiewskiego Uniwersytetu Państwowego

Hotel Ukraina

Dom na Wybrzeżu Kotielniczeskim

Gmach Ministerstwa Spraw Zagranicznych ZSRR (od 1991 MSZ FR)

Dom na placu Kudryńskim

Wieżowiec na placu Czerwonej Bramy

Hotel Leningradskaja

Nigdy nie ukończony Administracyjny budynek w Zarjadje (ósma siostra)

Siedem Sióstr, Siedem Sióstr Stalina – grupa siedmiu wieżowców w Moskwie zaprojektowanych w stylu socrealizmu i wybudowanych w latach 1947–1953.

Historia i charakterystyka stylu

Pierwszym budynkiem zaliczanym do tzw. „Wieżowców Stalina”^[1] (сталинские высотки) miał być Pałac Rad – imponujący gmach Rady Najwyższej ZSRR o łącznej wysokości 495 metrów, nie został on jednak ukończony.

Pomysłodawcą budowy w stolicy Związku Radzieckiego wieżowców łączących w sobie tradycyjną rosyjską architekturę ze wzorcami zaczerpniętymi od amerykańskich drapaczy chmur (głównie neogotyckich oraz w stylu art déco – np. Empire State Building) był Józef Stalin. 13 stycznia 1947 Rada Ministrów ZSRR przyjęła dekret o budowie w Moskwie ośmiu wieżowców upamiętniających obchodzone w tym roku 800-lecie powstania miasta (ostatecznie ukończono i oddano do użytku tylko siedem^[2]). Wieżowce wpisują się w nurt socrealizmu. Ich charakterystyczną cechą jest poziomowana sylwetka, masywna u podstawy i zwężająca się kolejnymi partiami aż do smukłej iglicy, często zwieńczonej symbolem radzieckiej gwiazdy. Budynki zawierają elementy inspirowane rosyjskim barokiem lub angielskim neogotykiem. Po oddaniu do użytku siedmiu z ośmiu planowanych wieżowców dwa przeznaczono do celów administracyjnych (gmach Uniwersytetu Moskiewskiego i Ministerstwa Spraw Zagranicznych ZSRR^[3]), dwa uczyniono hotelami (Leningradskaja i Ukraina), a trzy domami mieszkalnymi (na placu Kudryńskim, na placu Czerwonej Bramy i na Wybrzeżu Kotielniczeskim)^[4].

W tym samym stylu zbudowano moskiewski Hotel Pekin oraz wieżowce w innych radzieckich miastach (Ryga i Kijów), wzniesiono je także w kilku miastach państw bloku wschodniego. Najwyższym z zagranicznych bliźniaczych budynków „Siedmiu Sióstr” jest warszawski Pałac Kultury i Nauki, gdzie do standardowego schematu dodano dekoracje zaczerpnięte z polskiego historyzmu (wykorzystano także część projektu nieukończonej „ósmej siostry” z Moskwy). Pałac przypomina także Wieżę Niepodległości – niezrealizowany projekt Juliusza Nagórskiego z 1934, brak jednak danych pozwalających stwierdzić wzorowanie się architektów na przedwojennym pomyśle^[5][6]. Również w Berlinie miał powstać podobny budynek na miejscu tamtejszego zamku, jednak pomysłu nie zrealizowano.

Położenie w Moskwie

Rozmieszczenie stalinowskich wieżowców w Moskwie. Liczby objaśniono w spisie obok, przy czym 5 i 6 nie zbudowano (5 – planowany Pałac Rad)

W skład zespołu wchodzą [numery odnoszą się do mapki po prawej]:

• [1] gmach Moskiewskiego Uniwersytetu Państwowego im. M.W. Łomonosowa
• [2] Hotel Ukraina
• [3] Dom na placu Kudryńskim
• [4] gmach Ministerstwa Spraw Zagranicznych Federacji Rosyjskiej
• [5] Pałac Rad - niewybudowany
• [6] Administracyjny budynek w Zarjadje - niewybudowany
• [7] Hotel Leningradskaja
• [8] Wieżowiec na placu Czerwonej Bramy
• [9] Dom na Wybrzeżu Kotielniczeskim

Siedem Sióstr

Zdjęcie	Nazwa	Nazwa oryginalna	Wysokość	Ilość pięter	Stacja metra	Data oddania do użytku
	Gmach Moskiewskiego Uniwersytetu Państwowego	Главное здание Московского государственного университета	240 m	36[7]	Uniwiersitiet	1953
	Hotel Ukraina	Гостиница «Украина»	206 m	29	Kijewskaja	1955
	Dom na Wybrzeżu Kotielniczeskim	Жилой дом на Котельнической набережной	176 m	26	Taganskaja	1952
	Gmach Ministerstwa Spraw Zagranicznych FR	Здание Министерства иностранных дел РФ	172 m	27	Smolenskaja	1953
(c) Максим Улитин, CC BY 3.0	Dom na placu Kudryńskim	Жилой дом на Кудринской площади	160 m	22	Krasnopriesnienskaja	1954
	Wieżowiec na placu Czerwonej Bramy	Высотное здание на площади Красных Ворот	138 m	21	Krasnyje worota	1953
	Hotel Leningradskaja	Гости́ница «Ленингра́дская»	136 m	17	Komsomolskaja	1953

Projekty niezrealizowane

Pałac Rad

Przedstawiony graficznie projekt Pałacu Rad

Pomysłodawcą budowy Pałacu Rad, miejsca zjazdów delegatów ze wszystkich republik związkowych ZSRR był Siergiej Kirow, I Sekretarz KC Kompartii Azerbejdżanu. W 1931, sześć lat po rzuceniu pomysłu przez Kirowa, władze Związku Radzieckiego zdecydowały, że pałac stanie w Moskwie, w miejscu Soboru Chrystusa Zbawiciela, który specjalnie wyburzono. Ostatecznie przyjęto projekt Borisa Iofana, Władimira Szczuko i Władimira Gelfrejcha zakładający budowę pałacu w stylu socrealistycznym. Budynek miał łącznie liczyć 415 metrów wysokości i 100 pięter, miał wówczas stać się największym budynkiem na świecie. Na jego szczycie stanąć miał osiemdziesięciometrowy pomnik Włodzimierza Lenina^[8].

Budowę Pałacu Rad rozpoczęto w 1937. Zdołano jedynie postawić fundamenty, dalsze prace przerwał wybuch wojny radziecko-niemieckiej. Rozebrano stalową konstrukcję budynku wykorzystaną do budowy fortyfikacji pod Moskwą. Po zakończeniu wojny nigdy nie wznowiono budowy pałacu wykorzystując w 1958 jego fundamenty do stworzenia Basenu Moskwa (ukończony w 1960), rok wcześniej przemianowano stację metra Dworiec Sowietow na Kropotkinskaja. Basen został zniszczony w 1994 w związku z podjętą w 1990 decyzją o odbudowie soboru (zakończona w roku 2000)^[9].

Administracyjny budynek w Zarjadje

Administracyjny budynek w Zarjadje na radzieckim znaczku z 1950

Administracyjny budynek w Zarjadje miał być „ósmą siostrą” wybudowaną zgodnie z projektem Dmitrija Czeczulina, w której urzędować miało Ministerstwa Ciężkiej Inżynierii Mechanicznej. Zgodnie z projektem „ósma siostra” liczyć miała 275 metrów wysokości i 37 pięter, zakończenie prac przewidziano na rok 1954. Byłby więc to najwyższy z moskiewskich wieżowców Józefa Stalina. Budowa Administracyjnego budynku w Zarjadje ruszyła z opóźnieniem w stosunku do pozostałych drapaczy chmur, przebiegała także dużo wolniej niż planowano czego powodem były warunki hydrogeologiczne, a także konieczność przygotowania ogromnego placu budowy. Do wiosny 1953 ukończono jedynie fundamenty^[10][11].

W 1954 budowa została zawieszona przez rząd ZSRR czego powodem miał być brak poparcia Czeczulina dla działań Nikity Chruszczowa potępiających „ekscesy architektoniczne”. Z tego powodu powstała dotąd część konstrukcji została zdemontowana i przeznaczona do budowy innych obiektów. Na jego miejscu zgodnie z wolą Chruszczowa wybudowano Hotel Rossija zapisany do Księgi rekordów Guinnessa^[12][13].

Część projektu wdrożono do wciąż powstającego Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie przez co budowla jest często nazywana „ósmą siostrą”. Określenie to stosuje się także wobec Pałacu Triumfu w Moskwie, budowlę wzorowaną na stylu wieżowców stalinowskich^[14].

Budynki bliźniacze

Państwo i miasto	Zdjęcie	Nazwa	Wysokość	Ilość pięter	Stacja metra	Data oddania do użytku
Polska, Warszawa		Pałac Kultury i Nauki	237 m	42	Centrum	1955
Chiny, Szanghaj		Shanghai Exhibition Center	110 m	17	Jing'an Temple	1959
Łotwa, Ryga		Wieżowiec Akademii Nauk Łotwy	108 m	21	brak	1955
Rumunia, Bukareszt		Casa Presei Libere	104 m	15	M6 Piata Presei Libere	1957[15]
Czechy, Praga		Hotel International Prague	88 m	16	Dejvická	1954
Ukraina, Kijów		Dom przy ulicy Chreszczatyk 25	85 m	14	Chreszczatyk	1954
Ukraina, Kijów		Hotel Ukraina	66 m	14[16]		1961
Bułgaria, Sofia		Largo	40 m	10	Serdica	1955

Odrodzenie stylu

Państwo i miasto	Zdjęcie	Nazwa	Wysokość	Ilość pięter	Stacja metra	Data oddania do użytku
Rosja, Moskwa	(c) villlamania, CC BY 3.0	Pałac Triumfu	264 m	57	Sokoł	2005
Rosja, Moskwa		Edelweiss	176 m	43	Sławianskij Bulwar	2003
Kazachstan, Nur-Sułtan		Triumf Nur-Sułtan	142 m	39		2006
Rumunia, Bukareszt	(c) Diego Delso, CC BY-SA 4.0	Pałac Parlamentu	86 m	16	M1 et M3 Izvor	1989

Przypisy