Siedlice (powiat łobeski)

Artykuł

53°36'47.3"N 15°29'11.81"E

- błąd

0 m

WD

53°36'47"N, 15°29'12"E

- błąd

38 m

Odległość

10 m

Siedlice
wieś
Ilustracja
Zabytkowy kościół pw.
Niepokalanego Poczęcia NMP w Siedlicach
Państwo

 Polska

Województwo

 zachodniopomorskie

Powiat

łobeski

Gmina

Radowo Małe

Wysokość

32 m n.p.m.

Strefa numeracyjna

91

Kod pocztowy

73-152[1]

Tablice rejestracyjne

ZLO

SIMC

0782296

Położenie na mapie gminy Radowo Małe
Mapa konturowa gminy Radowo Małe, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Siedlice”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego
Mapa konturowa województwa zachodniopomorskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Siedlice”
Położenie na mapie powiatu łobeskiego
Mapa konturowa powiatu łobeskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Siedlice”
Ziemia53°36′47,30″N 15°29′11,81″E/53,613139 15,486614

Siedlice (niem.: Zeitlitz) – wieś sołecka w Polsce, położona w województwie zachodniopomorskim, w powiecie łobeskim, w gminie Radowo Małe[2][3].

W latach 1975–1998 wieś należała administracyjnie do województwa szczecińskiego.

Integralne części wsi

Integralne części wsi Siedlice[2][3]
SIMCNazwaRodzaj
0782310Sułkowoprzysiółek

Historia

Wieś tę w spadku po rodzicach (Otto von Borck i Anna zd. von Schwiecheld) w roku 1568 otrzymała Sydonia von Borck[4]. W latach 1818-1945 miejscowość administracyjnie należała do Landkreis Regenwalde (Powiat Resko) z siedzibą do roku 1860 w Resku, a następnie w Łobzie[5]. W latach 1975–1998 miejscowość należała do województwa szczecińskiego. Na przedwojennych polskich mapach taktycznych wieś nosiła nazwę Siedlucice.

Dworek z oficyną, cmentarz przykościelny, cmentarz za wsią, znaczna część przedwojennej zabudowy mieszkalnej i gospodarczej (np. gorzelnia) oraz linia wąskotorowa zostały rozebrane, zdewastowane lub zlikwidowane.

Atrakcje

We wsi znajduje się wpisany do rejestru zabytków zabytkowy kościół z dobrze zachowanymi witrażami (Kl.V.0/5/58), oraz zabytkowy park dworski (Kl.I.5340/22/79)[6]. Kościół pod wezwaniem Niepokalanego Poczęcia NMP zbudowany został w XVIII w. (rok 1743 lub 1793) i jest to świątynia o konstrukcji ryglowej z drewna bukowego na rzucie prostokąta, z 5-bocznie zamkniętym prezbiterium, z dwukondygnacyjną wieżą włączoną częściowo w korpus nawy, z barokowym hełmem wieży zwieńczonym sterczyną, z kulą i krzyżem. W kościele jest ołtarz w formie tryptyku z figurą Matki Bożej z Dzieciątkiem w centrum i figurami świętych po bokach, 2 witraże z postaciami Świętych Apostołów Piotra i Pawła, XIX w. ambona w kształcie kielicha oraz wzdłuż płd.-zach. ściany szczytowej przy części ścian długich, drewniana empora, wsparta na 4 słupach[7]. Na inną datę budowy starszego kościoła w Siedlicach może wskazywać dzwon z 1664 r., ufundowany przez Konrada von Goltze, rodzinę Borków, pastora, oraz sołtysa wsi.

Na początku XXI wieku filialny kościół w Siedlicach został odrestaurowany z inicjatywy Bronisława Jałowca, proboszcza z Mieszewa[8] oraz miejscowego komitetu społecznego.

Park dworski powstał w drugiej połowie XIX w. (około 1874 r.) początkowo o powierzchni 14,24 morgi (1 morga pruska duża to około 0,6 ha), a obecnie zajmuje powierzchnię 3,50 ha. Park miał charakter krajobrazowy z dużym stawem i szpalerem głogowym[7].

W siedlickim parku znajduje się głaz narzutowy „Maćkowe łoże” o obwodzie 16 m z którym związane są i legendy co do pogańskiego jego przeznaczenia i historia rodu Borków[9].

Kalendarium

  • 1568 Umiera mieszkający w Strzmielach (zw. „Wilczym Gniazdem”) Otto von Borck, dotychczasowy właściciel Siedlic.
  • 1568 Wieś w spadku po rodzicach otrzymuje słynna Sydonia von Borck[4].
  • 1597 Ulrich von Borcke (brat Sydonii – właściciel Łagiewnik) przekazuje dobra w Siedlicach na rzecz syna Ottona, który dzieli wieś na dwie części. Ulrich umiera w roku 1603[10].
  • Do XVII w. Siedlce stanowiły lenno von Borcke[11].
  • 1607 Otto von Borck nie wykupuje zastawionej wsi i tym sposobem wieś staje się własnością Josta von Borck.
  • 1664 Obok majątku istniała wieś z sołtysem[10][12].
  • 1664 Właścicielem majątku był Konrad von Goltze[11].
  • 1664 Dzwon do kościoła funduje Konrad von Goltze, ród Borków, pastor i sołtys[10][12].
  • XVII w. Siedlice były w posiadaniu rodzin von Borck, von Goltze i von Wedel.
  • XVII Siedlice były kościołem filialnym parafii w Strzmielu[12].
  • 1723 Tajny radca dworu Johann Jacob von Wendelm wykupił cały majątek[11][13].
  • 1731 Siedlice kupił Georg Heinrich von Petersen[10][11][12].
  • 1743 Johann Weichbrodt był pastorem i właścicielem wsi[10][12].
  • 1772 Gottfried Brahz wydzierżawia majątek na 80 lat[10][12].
  • 1793 Zbudowano kościół ryglowy[12].
  • 1795 Gottfried Brahz przekazuje majątek swojemu siostrzeńcowi Christianowi Gottfriedowi Wille[10][12].
  • 1818-1945 Siedlice były w powiecie Regenwalde (Resko)[12].
  • I połowa XIX w. Zbudowano oficynę przy dworku (II kondygnacje). Rozebrana w 1998 r.
  • 1852 Rodziny Wille i Brahz sprzedają Siedlice Klausowi von der Decken z Królestwa Hanoweru, który jako cudzoziemiec otrzymał specjalne zezwolenie od króla Wilhelma I na posiadanie ziemi w Królestwie Pruskim[10][12].
  • 1870 Siedlice liczą około 366 mieszkańców[10][12].
  • 1870 Gospodarstwo kościelne w Siedlicach miało 23 morgi i nowy dom zakrystiana[10].
  • 1874 We wsi obok majątku było 11 pewnych gospodarstw chłopskich o łącznej powierzchni 1087 mórg z których utrzymywało się 27 rodzin. Było w gospodarstwach chłopskich 18 budynków mieszkalnych i 1 przemysłowy. W majątku było 15 budynków mieszkalnych[10][12].
  • 1874 Pierwsza wzmianka o dworku i parku[11].
  • 1874 Folwarki w Siedlicach i w Sułkowie należały do Klausa von der Decken i liczyły one razem 3234 morgi, oraz 37 lub 38 sztuk bydła i 2304 owce[10].
  • 1874 We wsi istniała szkoła mająca własne gospodarstwo (9,47 morgi) do której uczęszcza 65 dzieci[10][12].
  • 1884 Zbudowano gorzelnię[12].
  • 1888 Właścicielem Siedlic był Hans von Diest.
  • 1892 W folwarku należącym do rodziny von Diest funkcjonował gorzelnia, krochmalnia i mleczarnia, oraz 45 koni, 194 rogacizny, 188 trzody chlewnej. Areał to 727 hektarów[12].
  • 1896 Zbudowano linię kolei wąskotorowej przez Siedlice (odcinek Dobra-Łobez).
  • początek XX w. Zbudowano nową szkołę i założono nowy cmentarz otoczony kamiennym murem ze szpalerem świerkowym[10][12].
  • 1908 Siedlice liczą około 275 mieszkańców w tym 141 związanych z majątkiem[10].
  • 1925 Siedlice liczą 509 mieszkańców w tym 274 mężczyzn (53,8%)i 235 kobiet (46,2%)z tego 503 osoby to protestanci (98,8%), 6 osób to katolicy (1,2%)[12].
  • 1928 Folwark należał do Hansa von Diest i liczył on 896 (898) ha[11]. Posiada hodowlę koni pełnej krwi, gorzelnię i krochmalnię[12].
  • 1932 Siedlice liczą około 509 mieszkańców. We wsi żyło 91 rodzin mieszkających w 54 budynkach mieszkalnych[10][12].
  • 1933 Siedlice liczą 471 mieszkańców[14].
  • 1938 Siedlice liczą 668 mieszkańców i 104 mieszkania.
  • 1939 Siedlice liczą 443 mieszkańców[14].
  • 1945 Pierwsi osadnicy (pionierzy): Korniluk Janina (15.10.1945), Ligęza Michał, Soroka Leon, Dziewiecki Marian, Adamczyk Władysław, Adamczyk Stanisław, Torpiłowski[15].
  • 1945-49 Folwark własnością PFZ[12].
  • 1946 Kolejni osadnicy: Warsz Antoni, Ziubryniewicz Michał, Krekora Stanisław[15].
  • 1946 W Siedlicach powstaje czteroklasowa szkoła podstawowa, której założycielem i pierwszym kierownikiem jest p. Marian Dziewiecki[16][17].
  • 1947 Kolejni osadnicy: Szurgot, Dawlud[15].
  • 1949–1991 PGR (zakład Kombinatu w Węgorzynie)[11] w Siedlicach powstały na majątku PNZ. Pierwszy kierownik – Tiloch, pierwszy traktorzysta – Bronisław Stachera. Kolejni kierownicy to: Ekwiński, Sel Maksymilian, Masłowski, Obolik, Glin, Kmieć Henryk[15].
  • 1960 Powstaje komitet budowy nowej szkoły w Siedlicach[17].
  • 1964 Powstaje drużyna harcerska (19 Drużyna Harcerska im. gen. Karola Świerczewskiego) przemianowana następnie na Harcerską Drużynę Pożarniczą[18].
  • 1970 Rozebrano całkowicie dworek[10].
  • 1971 Otwarcie nowej szkoły w Siedlicach w ramach ogólnopolskiej akcji 1000 szkół na 1000-lecie Państwa Polskiego[16][17].
  • 1991 Likwidacja ruchu pasażerskiego koleją wąskotorową.
  • 1992 Folwark był własnością AWRSP[12].
  • 1995 Likwidacja ruchu towarowego koleją wąskotorową i rozebranie torów kolejowych od Mieszewa do Łobza.
  • 1998 Rozebrano oficynę pałacową[10].

Galeria

Przypisy

  1. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1159 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  2. a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  3. a b GUS. Rejestr TERYT
  4. a b Strona internetowa rodu von Borcke.
  5. Deutsche Verwaltungsgeschichte Pommern, Kreis Regenwalde. verwaltungsgeschichte.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-09-03)]..
  6. Zabytki, gmina Radowo Małe. [w:] Powiat łobeski [on-line]. [dostęp 2013-01-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-06)]. (pol.).
  7. a b Z dziejów ziemi łobeskiej [1].
  8. Tygodnik Niedziela 35/2004 [2].
  9. Powiat łobeski [3].
  10. a b c d e f g h i j k l m n o p q r Piotr Ciechański.
  11. a b c d e f g Siedlice – park dworski.
  12. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u Zbigniew Harbuz – Kalendarium...
  13. Zbigniew Harbuz – Kalendarium.[4].
  14. a b 1939 rok, https://web.archive.org/web/20170903051910/http://www.verwaltungsgeschichte.de/regenwalde.html.
  15. a b c d Krystyna Leśniewicz.
  16. a b [5] Leksykon.
  17. a b c [6] Historia SP Siedlice.
  18. Kronika...

Bibliografia

  • Zbigniew Harbuz:Kalendarium ziemi i powiatu łobeskiego, Łabuź, Łobez 2007, ISSN 1509-6378.
  • Z dziejów ziemi łobeskiej – praca zbiorowa pod redakcją Tadeusza Białeckiego, Instytut Zachodniopomorski, Szczecin 1971.
  • Piotr Ciechański: Siedlice – studium krajobrazu kulturowego – praca semestralna pod redakcją Kazimierza Chojnackiego. Siedlice, 2003.
  • Siedlice – park dworski – ekspertyza ogólna. Pracownia Konserwacji Zabytków, Szczecin 1978.
  • Krystyna Leśniewicz: Wywiad środowiskowy. Siedlice, 2013.
  • Kronika Drużyny Harcerskiej T. I-V. Siedlice 1964-2000.
  • Leksykon oświaty zachodniopomorskiej – Kazimierz Chojnacki - Powiat łobeski (s.553-558), praca zbiorowa od redakcją Czesława Plewki. CDiDN Szczecin 2005. ISBN 83-89882-75-2.
  • Parafia pw. św. Józefa w Mieszewie. „Tygodnik Katolicki Niedziela” Edycja szczecińska 35/2004.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

West Pomeranian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of West Pomeranian Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 54.65 N
  • S: 52.58 N
  • W: 13.95 E
  • E: 17.10 E
Radowo Małe (gmina) location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa gminy Radowo Małe, Polska
Siedlice, kościół Niepokalanego Poczęcia NMP.jpg
Autor: Shrink, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Siedlice - kościół pw. Niepokalanego Poczęcia NMP
Szkoła podstawowa w Siedlicach.JPG
Autor: Jerzyjan, Licencja: CC BY-SA 3.0
Widok szkoły w Siedlicach
Powiat łobeski location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa powiatu łobeskiego, Polska
Siedlice - przedwojenny widok dworku.JPG
Autor: Jerzyjan, Licencja: CC BY-SA 3.0
Siedlice - przedwojenny widok dworku
Witraże w Siedlicach po renowacji.JPG
Autor: Jerzyjan, Licencja: CC BY-SA 3.0
Witraże w Siedlicach - wygląd aktualny
Nowa szkoła w Siedlicach.JPG
Autor: Jerzyjan, Licencja: CC BY-SA 3.0
Szkoła Podstawowa w Siedlicach
POL gmina Radowo Małe COA.svg
Coat of arms of Gmina Radowo Małe
Siedlice.jpg
Autor: Jerzyjan, Licencja: CC BY-SA 3.0
Siedlice. Widok od strony Borkowa Wielkiego
Dzwon kościelny w Siedlicach.jpg
Autor: Jerzyjan, Licencja: CC BY-SA 3.0
Siedlice - widok dzwonu przed remontem kościoła