Sielpia Wielka
| wieś | |
 Koło wodne – jeden z eksponatów w Muzeum Zagłębia Staropolskiego | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2016) | 160[1] |
| Strefa numeracyjna | 41 |
| Kod pocztowy | 26-200[2] |
| Tablice rejestracyjne | TKN |
| SIMC | 0244133[3] |
Położenie na mapie gminy Końskie _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Końskie") | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego  | |
Położenie na mapie powiatu koneckiego  | |
 51°06′50″N 20°20′37″E/51,113889 20,343611 | |
Sielpia Wielka – wieś sołecka [1] w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie koneckim, w gminie Końskie[3][4].
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0244140 | Jarząbek | część wsi |
| 0244156 | Sielpia-Letnisko | część wsi |
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kieleckiego.
Zalew
Przez miejscowość przepływa rzeka Czarna Konecka dopływ Pilicy. W Sielpi Wielkiej powstał w latach 60 XX wieku zalew rekreacyjny (o powierzchni 57 hektarów) nad którym zlokalizowanych jest wiele ośrodków wypoczynkowych. Otwarcia Zalewu dokonał 24 czerwca 1962 roku wiceminister spraw wewnętrznych Mieczysław Moczar "Mietek"[5].
Obecnie Sielpia Wielka jest największym ośrodkiem wczasowym na ziemi świętokrzyskiej i dysponuje w okresie letnim obszerną bazą noclegową dla ponad 5 tysięcy turystów. Gmina jeszcze w 2014 roku planowała rewitalizację zalewu, która miała obejmować nie tylko odmulenie, ale również powiększenie go o ok. 8 hektarów. Aby móc to zrobić planowano odbudowanie jazu w Małachowie na Czarnej Koneckiej, który został zniszczony podczas powodzi w 1997 roku. Spowodowało to protesty ekologów z Mazowieckiego-Świętokrzyskiego Towarzystwa Ornitologicznego, którzy w 2015 roku wnieśli skargę do Naczelnego Sądu Administracyjnego, oskarżając, że inwestycja to spowoduje podniesienie poziomu wody w zalewie i zagrozi gnieżdżącym się tam ptakom. W 2020 roku zawarli ugodę z gminą wycofując skargę za obietnicę rezygnacji z odbudowy jazu. Pomimo protestów w 2018 roku i 2019 roku prowadzono prace przy rewitalizacji zalewu, poza obszarem Natura 2000. Zbudowano też szerszą plażę i ścieżki rowerowe. W 2020 roku kontynuowano prace[6]. Projekt w 85% finansuje Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska[7].
Szlaki
Przez Sielpię przechodzi 
niebieski szlak turystyczny z miejscowości Pogorzałe do Kuźniaków oraz 
czerwony szlak turystyczny z rezerwatu przyrody Diabla Góra do Łącznej. Sielpia jest punktem początkowym 
czerwonego szlaku rowerowego prowadzącego poprzez tereny dookoła Końskich oraz 
zielonego szlaku rowerowego prowadzącego do Błotnicy.
Zabytki
Zespół walcowni i pudlingarni z lat 1835–1841, obecnie Muzeum Staropolskiego Zagłębia Przemysłowego (filia Muzeum Techniki w Warszawie). Dawny zakład napędzany był olbrzymim kołem wodnym (9 metrów średnicy!) projektu Filipa Girarda. W 1843 roku w zakładzie pojawiła się pierwsza w Królestwie Polskim turbina wodna. Zakład zamknięto w roku 1921, ale jeszcze przed II wojną światową został przeznaczony na cele muzealne. W czasie wojny większość oryginalnego wyposażenia zakładu została rozkradziona i przetopiona przez okupanta, zachowany jednak został cały układ napędowy walcowni. Muzeum reaktywowano w 1962 roku, eksponaty przeniesiono z całego Zagłębia Staropolskiego, głównie z Białogonu.
Zespół zakładu i osiedla przemysłowego został wpisany do rejestru zabytków nieruchomych (nr rej.: A.491/1-2 z 3.12.1956 i z 15.06.1967)[8].
Przypisy
- ↑ a b Statystyka mieszkańców miasta i gminy. Stan na dzień 31-12-2016 [dostęp 2022-03-30]
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1145 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Krzysztof Lesiakowski "Mieczysław Moczar" Oficyna Wydawnicza Rytm 1998, ISBN 83-86678-83-6, str. 244
- ↑ Marcin Batóg, Kompromis gminy i ekologów w sprawie rewitalizacji popularnego zalewu. Po sześciu latach, kielce.wyborcza.pl, 29 stycznia 2020 [dostęp 2020-08-18].
- ↑ Miłosz Skiba, Zalew w Sielpi bez wody i w „wielkiej przebudowie”. Tak wygląda z lotu ptaka [WIDEO, ZDJĘCIA], Echo Dnia Świętokrzyskie, 7 listopada 2019 [dostęp 2020-08-18] (pol.).
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 24 listopada 2022, s. 34 [dostęp 2015-11-17].
| Miasta | |
|---|---|
| Wsie |
|
| Kolonie/Osady | |
| Osady leśne | |
| Części wsi |
|
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Świętokrzyskie Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 51.4 N
- S: 50.1N
- W: 19.6 E
- E: 22 E
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Końskie County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
- N: 51.35 N
- S: 50.95 N
- W: 19.96 E
- E: 20.72 E
Niebieski szlak turystyczny.
Czerwony szlak turystyczny.
Zielony szlak rowerowy
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to Scythian~commonswiki (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC BY 2.5
Description: Water wheel and hammer in the Old Industry Museum in Sielpia Wielka, Poland
- Opis: Koło wodne z młotem z nieistniejącej już kuźni wodnej we wsi Drutarnia - eksponat w Muzeum Zagłębia Staropolskiego w Sielpi Wielkiej, powiat konecki
- Source: Picture was taken in september 2005 and uploaded by Marek K. Misztal
Czerwony szlak rowerowy