Siergiej Bagapsz

Siergiej Bagapsz
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

4 marca 1949
Suchumi

Data i miejsce śmierci

29 maja 2011
Moskwa

Prezydent Abchazji
Okres

od 12 lutego 2005
do 29 maja 2011

Przynależność polityczna

Zjednoczona Abchazja

Poprzednik

Władysław Ardzinba

Następca

Aleksandr Ankwab (p. o.)

Premier Abchazji
Okres

od 29 kwietnia 1997
do 20 grudnia 1999

Poprzednik

Gennadi Gagulia

Następca

Wjaczesław Cugba

podpis

Siergiej Bagapsz (abch. Сергеи Уасыл-иҧа Багаҧшь, ros. Сергей Васильевич Багапш) (ur. 4 marca 1949 w Suchumi, zm. 29 maja 2011 w Moskwie) – od 12 lutego 2005 do 29 maja 2011 prezydent nieuznawanej przez większość państw Republiki Abchazji, stanowiącej de iure część Gruzji. W latach 1997–1999 premier Abchazji.

Życiorys

Siergiej Bagapsz urodził się w 1949 w Suchumi w ówczesnej Abchaskiej ASRR w ZSRR. W 1971 ukończył agronomię na Gruzińskim Państwowym Uniwersytecie Rolnictwa Subtropikalnego. W czasie studiów pracował w firmie winiarskiej oraz jako ochroniarz w banku. W latach 1973–1974 odbywał służbę wojskową. Następnie pracował jako instruktor w abchaskim Komsomole[1].

W 1978 odpowiedzialny za informację w komitecie centralnym gruzińskiego oddziału Komsomołu. W następnym roku został przewodniczącym młodzieży pracującej w gruzińskim Komsomole. W 1980 został I Sekretarzem abchaskiego komitetu regionalnego Komsomołu. W 1982 objął funkcję sekretarza generalnego komitetu rejonowego Komunistycznej Partii Gruzji w Oczamczyrze[1].

W 1989, na czele ochotniczego oddziału abchaskiego, brał udział w walkach o Oczamczirę z atakującymi miasto formacjami gruzińskimi - został wówczas ciężko ranny. W czasie wojny gruzińsko-abchaskiej w latach 1992-1993, jako dowódca ochotniczej jednostki, uczestniczył w ofensywie na Suchumi, znajdujące się w rękach gruzińskich. W 1995 objął stanowisko wiceprezydenta „de facto” niezależnej Republiki Abchazji[1].

Premier

29 kwietnia 1997 objął stanowisko premiera Abchazji[1]. W czasie rządów Bagapsza doszło do groźnego odnowienia konfliktu z Gruzją. Apogeum konfliktu nastąpiło w maju 1998, gdy wojska gruzińskie rozstawione przy granicy z Abchazją, zaatakowały Abchazję próbując opanować położony na południu Abchazji rejon Gali. Konflikt zbrojny, potocznie nazwany „wojna sześciodniową”, wygrany przez Abchazów, doprowadził do opuszczenia Abchazji przez 30 tys. Gruzinów i zniszczenia wielu ich domostw w republice.

Urząd premiera pełnił do 20 grudnia 1999. Zrezygnował wówczas ze stanowiska i rozpoczął działalność gospodarczą. W latach 2001–2004 był dyrektorem państwowej spółki energetycznej CzernoMorEnergo[1].

Prezydent

Prezydent Bagapsz w trakcie podpisywania porozumienia o zakończeniu działań wojskowych w Gruzji, Moskwa, sierpień 2008.

Na początku 2004 Bagapsz powrócił do polityki i był jednym z założycieli partii Zjednoczona Abchazja. W październiku 2004 wziął udział w wyborach prezydenckich[1][2]. W wyborach z 3 października 2004 jego głównym rywalem był kandydat obozu rządzącego, popierany przez urzędującego prezydenta Władysława Ardzinbę, Raul Chadżymba[3]. Wybory doprowadziły do ostrego kryzysu politycznego w Abchazji[4].

Pierwsze sondażowe wyniki wyborów exit poll wskazywały na zwycięstwo Chadżimby na poziomie 61% głosów, daleko przed Bagapszem (22%)[5]. W sytuacji przeciągającego się oczekiwania na wynik wyborów, każdy z kandydatów ogłosił swoje własne zwycięstwo[6].

11 października 2004 komisja wyborcza ogłosiła zwycięstwo Bagapsza, który według jej wyników zdobył 50,08% głosów, co oznaczało wygraną już w I turze głosowania. Chadżimba nie uznał tych wyników, zapowiedział zaskarżenie ich do Sądu Najwyższego i zażądał ponownego przeliczenia głosów[7]. W celu zażegnania kryzysu powołana został specjalna komisja, złożona z przedstawiciela Bagapsza, Chadżimby, i komisji wyborczej, której zadaniem było powtórne przeliczenie głosów. 28 października 2004 Sąd Najwyższy potwierdził zwycięstwa Bagapsza stosunkiem głosów 44 tys. do 30,8 tys. W odpowiedzi na orzeczenie sądu, zwolennicy Chadżimby otoczyli jego budynek i zażądali zmiany decyzji. Pod ich presją, następnego dnia Sąd Najwyższy anulował wcześniejsze orzeczenie i ogłosił zwycięzcą wyborów Chadżimbę. Jednak wkrótce potem oświadczył, że działał pod groźbą i przywrócił swoje pierwotne orzeczenie o zwycięstwie Bagapsza. Głos w konflikcie zabrał również prezydent Ardzinba, który 6 października 2004 zdymisjonował Chadżimbę ze stanowiska premiera, a 29 października 2004 zarządził przeprowadzenie nowych wyborów w dniu 6 grudnia[8]. Bagapsz odrzucił decyzję prezydenta i zapowiedział na 6 grudnia 2004 inaugurację swojej prezydentury[9].

21 listopada Chadżimba odrzucił ofertę Bagapsza objęcia stanowiska premiera lub wiceprezydenta w zamian za uznanie porażki w wyborach. 23 listopada zwycięstwo Bagapsza uznała Rada Starszych, a trzy dni później parlament[10]. Do porozumienia między Chadżimbą a Bagapszem doszło dopiero 5 grudnia 2004. Bagapsz zgodził się wówczas na ponownie wybory w styczniu 2005, w których miał wystartować wspólnie z Chadżimbą jako kandydatem na stanowisko wiceprezydenta[9]. W powtórnych wyborach prezydenckich z 12 stycznia 2005 duet Bagapsz-Chadżimba uzyskał 91,54% głosów poparcia[11]. 12 lutego 2005 Bagapsz został zaprzysiężony na stanowisku prezydenta[12].

Siergiej Bagapsz (od lewej) z prezydentem Dmitrijem Miedwiediewem i prezydentem Eduardem Kokojty, Moskwa, wrzesień 2008.

W sierpniu 2008 w czasie wojny w Południowej Osetii prezydent Bagapsz był głównodowodzącym armii abchaskiej. Mając poparcie parlamentu i społeczeństwa, zwrócił się do prezydenta Rosji Dmitrija Miedwiediewa o uznanie niepodległości Abchazji. Rosja uznała niepodległość Abchazji 26 sierpnia 2008[13]. We wrześniu 2008 ogłosił zamiar ubiegania się przez Abchazję o członkostwo we Wspólnocie Niepodległych Państw, Związku Białorusi i Rosji oraz Organizacji Układu o Bezpieczeństwie Zbiorowym. Podkreślił przy tym, że zgodnie z wolą mieszkańców wyrażoną w referendum, Abchazja nie zamierza przyłączyć się do Rosji[1].

Na początku listopada 2009 Bagapsz został jednym z pięciu kandydatów w wyborach prezydenckich w grudniu 2009[14][15]. Bagapsz wygrał z wynikiem 59,4% I turę wyborów, którą przeprowadzono 12 grudnia 2009. Jego główny rywal Raul Chadżymba zdobył 15,4% głosów[16][17]. Chadżimba odrzucił wyniki wyborów, oskarżając władze o fałszerstwa wyborcze i liczne nieprawidłowości w czasie głosowania. Wybory nie zostały uznane przez społeczność międzynarodową (oprócz trzech państw uznających niepodległość Abchazji) i potępione przez Gruzję. W ich kontroli nie uczestniczyli obserwatorzy z żadnych organizacji międzynarodowych. Obserwatorzy z Rosji i Wenezueli uznali je za „wolne i uczciwe”[18][19]. 12 lutego 2010 prezydent Bagapsz został oficjalnie zaprzysiężony na drugą kadencję[20]. Ze względu na długą chorobę i leczenie, pozostawał on w zasadzie nieobecny na abchaskiej scenie politycznej[21].

29 maja 2011 zmarł w szpitalu w Moskwie w wyniku komplikacji po przebytej operacji płuc. Obowiązki prezydenta przejął wiceprezydent Aleksandr Ankwab[22].

Przypisy

  1. a b c d e f g Bagapsh, Sergei Vasilyevich President of the Republic of Abkhazia. Russia Profile.org. [dostęp 2009-11-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-01-20)]. (ang.).
  2. Breakaway Abkhazia Elects New Leader. civil.ge, 2 października 2004. [dostęp 2009-11-18]. (ang.).
  3. Namaszczony przez Moskwę separatysta wygrywa wybory w Abchazji. gazeta.pl, 4 października 2004. [dostęp 2009-11-18]. (pol.).
  4. Rafał Czachor, Abchazja, Osetia Południowa, Górski Karabach: geneza i funkcjonowanie systemów politycznych, Wrocław 2014, s. 176-178.
  5. Raul Chadżymba nowym prezydentem separatystycznej Abchazji. yahoo/PAP, 3 października 2004. [dostęp 2009-11-18]. (pol.).
  6. Abchazja: Wyniki wyborów prezydenckich wciąż nieznane. psz.pl, 5 października 2004. [dostęp 2009-11-18]. (pol.).
  7. Opozycjonista Siergiej Bagapsz odniósł sensacyjne zwycięstwo w Abchazji. gazeta.pl, 12 października 2004. [dostęp 2009-11-18]. (pol.).
  8. Abchazja/ Wyborczy skandal. psz.pl, 31 października 2004. [dostęp 2009-11-18]. (pol.).
  9. a b Abchazja/ Bagapsz ustąpił. psz.pl, 11 grudnia 2004. [dostęp 2009-11-18]. (pol.).
  10. Abchazja/ Wyborczy kryzys trwa. psz.pl, 1 grudnia 2004. [dostęp 2009-11-18]. (pol.).
  11. Abkhazia : Victory of the frontrunner Sergey Bagapsh on the elections held on January 12th, 2005. Caucaz Europenews, 13 stycznia 2005. [dostęp 2009-11-18]. (ang.).
  12. Abchazja/ Inauguracja prezydenta Bagapsza. psz.pl, 12 lutego 2005. [dostęp 2009-11-18]. (pol.).
  13. Rosja uznała niepodległość Osetii Płd. i Abchazji. gazeta.pl, 26 sierpnia 2008. [dostęp 2009-11-18]. (pol.).
  14. „Kommiersant”: koniec zapisów na kandydatów na prezydenta Abchazji. tf.pl, 2 listopada 2009. [dostęp 2009-11-18]. (pol.).
  15. Five Presidential Candidates Registered In Abkhazia. Radio Free Europe/Radio Liberty, 7 listopada 2009. [dostęp 2009-11-18]. (ang.).
  16. Separatist leader Bagapsh ‘re-elected’ in controversial poll. france24.com, 13 grudnia 2009. [dostęp 2022-02-19]. (ang.).
  17. Abchazja wybrała prezydenta. wp.pl, 13 grudnia 2009. [dostęp 2009-12-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-12-15)]. (pol.).
  18. Sergei Bagapsh re-elected president of Abkhazia. BBC News, 13 grudnia 2009. [dostęp 2009-12-14]. (ang.).
  19. Separatist leader Bagapsh ‘re-elected’ in controversial poll. France24, 13 grudnia 2009. [dostęp 2009-12-14]. (ang.).
  20. Bagapsh inaugurated as president of Abkhazia. RIA Novosti, 12 lutego 2010. [dostęp 2010-02-13]. (ang.).
  21. Rafał Czachor, Abchazja, Osetia Południowa, Górski Karabach: geneza i funkcjonowanie systemów politycznych, Wrocław 2014, s. 189.
  22. Abkhazia President Sergei Bagapsh dies at 62. BBC News, 29 maja 2011. [dostęp 2011-05-29]. (ang.).

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Dmitry Medvedev 14 August 2008-2.jpg
(c) Kremlin.ru, CC BY 4.0
THE KREMLIN, MOSCOW. President of South Ossetia Eduard Kokoity (on the left) and President of Abkhazia Sergei Bagapsh signed the six principles for resolving the conflicts.
Flag of the President of Abkhazia.svg
Flag of the President of Abkhazia
Medvedev, Bagapsh and Kokoity-1.jpg
(c) Kremlin.ru, CC BY 4.0
THE KREMLIN, MOSCOW. With President of Abkhazia Sergei Bagapsh (on the left) and President of South Ossetia Eduard Kokoity.
Sergei Bagapsh Signature.svg
Sergei Bagapsh's signature.
Sergei Bagapsh (Interfax).jpg
Autor: Original uploader was Aleshru (Митя Алешковский) at ru.wikipedia, Licencja: CC BY-SA 3.0
Sergei Bagapsh
Coat of arms of Abkhazia.svg
Coat of arms of Abkhasia