Siesieńki

Siesieńki z mieszkiem (dymką)

Siesieńki (także: sierszeńki, sieszynki, sierszynki, sieszynie, sierszynie, sieszenie, pancharzyna, pęcherzyna) – instrument muzyczny z grupy aerofonów stroikowych, rodzaj dud, występujący w Wielkopolsce. Nie posiada piszczałki burdonowej.

Budowa

Siesieńki składają się z:

  • piszczałki melodycznej (przebierki), wyposażonej w stroik pojedynczy;
  • worka (tradycyjnie zrobionego ze zwierzęcego pęcherza):
  • rurki do wdmuchiwania powierza.

W niektórych instrumentach stosowano dwa połączone ze sobą pęcherze[1].

Po II wojnie światowej Tomasz Śliwa skonstruował sierszeńki napełniane przy pomocy mieszka[2].

Zasięg występowania

Na terenie Wielkopolski pokrywał się z występowaniem innych instrumentów dudowych – kozła i dud wielkopolskich.

Historia

Instrument obecny w Wielkopolsce przynajmniej od ostatnich dekad XIX w., zanikający w pierwszych dekadach ubiegłego stulecia[3]. Występowanie instrumentu opisane przez badaczy dopiero w XX wieku[4].

Praktyka wykonawcza

Siesieńki były instrumentem pasterskim, na którym grywały dzieci pasące zwierzęta. Traktowane były jako instrument ćwiczebny, na którym młodzież uczyła się podstaw gry na koźle/dudach[1].

Zobacz też

  • Platerspiel – średniowieczny instrument o konstrukcji podobnej do konstrukcji siesieniek[1]

Przypisy

  1. a b c Jadwiga Sobieska: Wielkopolskie siesieńki [W:] Polska muzyka ludowa i jej problemy. Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1973.
  2. Danuta i Andrzej Pawlak: Instrumenty muzyczne - Kultura ludowa Wielkopolski. Tom III. Poznań: 1967, s. 284.
  3. Zbigniew Jerzy Przerembski: Dudy. Metamorfozy instrumentu w odrodzonej Polsce - od tradycji do folkloryzmu. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2020, s. 404. 0239-6661, 2658-1361. ISBN 978-83-229-3698-6.
  4. Zbigniew Jerzy Przerembski: Dudy. Metamorfozy instrumentu w odrodzonej Polsce - od tradycji do folkloryzmu. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2020, s. 25. 0239-6661, 2658-1361. ISBN 978-83-229-3698-6.

Media użyte na tej stronie