Sieweczka morska
Anarhynchus alexandrinus | |||
(Linnaeus, 1758) | |||
Systematyka | |||
Domena | |||
---|---|---|---|
Królestwo | |||
Typ | |||
Podtyp | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Infragromada | |||
Rząd | |||
Podrząd | |||
Rodzina | |||
Podrodzina | |||
Rodzaj | |||
Gatunek | sieweczka morska | ||
Synonimy | |||
| |||
Podgatunki | |||
| |||
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
Zasięg występowania | |||
okres lęgowy występuje przez cały rok zimowiska zalatuje, sezonowość występowania niepewna |
Sieweczka morska[3] (Anarhynchus alexandrinus) – gatunek małego ptaka z rodziny sieweczkowatych (Charadriidae), związany z wybrzeżami mórz i słonych zbiorników wodnych Eurazji i Afryki. Nie jest zagrożony wyginięciem.
Systematyka
Gatunek ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał Karol Linneusz w 1758 roku w 10. edycji Systema Naturae. Nazwał on ten gatunek Charadrius alexandrinus, wykorzystując nazwę ukutą przez swego współpracownika, Fredrika Hasselqvista, w opublikowanej w 1757 roku (5 lat po przedwczesnej śmierci autora) książce Iter Palæstinum, Eller, Resa til Heliga Landet, Förrättad Infrån år 1749 til 1752, niespełniającej jednak zasad nazewnictwa binominalnego[4][5]. Linneusz jako miejsce typowe wskazał Egipt – kanały w Delcie Nilu[4]. Analizy filogenetyczne, których wyniki opublikowano w 2022 roku, wsparły umieszczenie tego gatunku w rodzaju Anarhynchus[3][6].
Wyróżnia się 3 lub 4 podgatunki A. alexandrinus:
- A. a. alexandrinus (Linnaeus, 1758) – sieweczka morska[3]
- A. a. dealbatus (Swinhoe, 1870) – sieweczka białolica[3]
- A. a. nihonensis (Deignan, 1941)
- A. a. seebohmi (Hartert & A.C. Jackson, 1915)
Sieweczka białolica jest w niektórych ujęciach systematycznych uznawana za odrębny gatunek[7][8]. Zaliczane dawniej do A. alexandrinus taksony A. a. nivosus i A. a. occidentalis[9] zostały wydzielone w osobny gatunek o nazwie sieweczka jasna (A. nivosus)[3][7]. W przeszłości sieweczka morska była także łączona w jeden gatunek z sieweczką białoczelną (A. marginatus), jawajską (A. javanicus) i rdzawogłową (A. ruficapillus)[9].
Zasięg występowania
Sieweczka morska zamieszkuje w zależności od podgatunku[7]:
- A. a. alexandrinus – Europa Zachodnia, wyspy wschodniego Atlantyku, Afryka Północna oraz Europa Południowa i Bliski Wschód na wschód przez Azję Środkową po północne Chiny. Zimuje na południe od zasięgu letniego po Afrykę Subsaharyjską, w południowej części Azji oraz w zachodniej części Indonezji[9]. Do Polski zalatuje sporadycznie – do 2018 roku stwierdzona 49 razy, obserwowano łącznie 60 osobników[10]; dwukrotnie odnotowano lęgi – w 1992 roku w ujściu Wisły koło Świbna oraz w 2012 nad Zalewem Szczecińskim pod Świnoujściem[11].
- A. a. dealbatus – południowo-wschodnie Chiny po środkowy Wietnam. Zimuje na wybrzeżach kontynentalnej Azji Południowo-Wschodniej oraz na Sumatrze[8].
- A. a. nihonensis – południowo-wschodnia Rosja, północno-wschodnie i wschodnie Chiny, Półwysep Koreański, Japonia i Tajwan.
- A. a. seebohmi – południowo-wschodnie Indie i Cejlon.
Morfologia
- Wygląd
- Samiec A. a. alexandrinus w szacie godowej ma kantarek, przednią część wierzchu głowy i pokrywy uszne czarne. W tym samym kolorze również plamy na bokach szyi. Pozostałą część wierzchu głowy, grzbiet i skrzydła jednolicie szarobrązowe. Reszta ciała biała. U samicy, samca w szacie spoczynkowej i osobników młodocianych kolor czarny zastępuje ciemnobrązowy. Nogi i dziób ciemne. A. a. dealbatus ma dłuższy dziób, a samiec w szacie godowej ma wierzch głowy z rdzawym odcieniem. Samce A. a. seebohmi mają wierzch głowy jednolicie szarobrązowy, bez czarnej plamy z przodu.
- Wymiary średnie
- długość ciała ok. 15–20 cm
rozpiętość skrzydeł ok. 35–45 cm
masa ciała ok. 30–55 g
Ekologia i zachowanie
- Biotop
- Głównie wybrzeża mórz i słonych jezior.
- Gniazdo
- W formie zagłębienia w ziemi.
- Jaja
- W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając w kwietniu – lipcu (w zależności od strefy klimatycznej) 3 lub 4 jaja. Zazwyczaj tworzy małe (do 25 par) kolonie.
- Wysiadywanie
- Jaja wysiadywane są przez okres 23 do 29 dni przez obydwoje rodziców – podczas dnia przez samicę, a nocą przez samca.
- Pożywienie
- Lądowe i wodne bezkręgowce.
Status i ochrona
IUCN uznaje sieweczkę morską za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern). Liczebność światowej populacji, według szacunków, zawiera się w przedziale 100–500 tysięcy dorosłych osobników. Trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy[2]. Od 2014 roku IUCN za osobny gatunek uznaje sieweczkę białolicą (A. (a.) dealbatus), zalicza ją do kategorii „gatunek niedostatecznie rozpoznany” (DD, Data Deficient)[8].
W Polsce sieweczka morska podlega ścisłej ochronie gatunkowej[12].
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Charadrius alexandrinus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] [dostęp 2022-10-17] (ang.).
- ↑ a b BirdLife International, Charadrius alexandrinus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016 [online], wersja 2022-1 [dostęp 2022-10-09] (ang.).
- ↑ a b c d e Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Charadriinae Leach, 1820 - sieweczki (wersja: 2022-09-26). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-10-09].
- ↑ a b K. Linneusz , Systema naturae per regna tria naturae :secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis, wyd. 10, t. 1, Holmiae 1758, s. 150 (łac.).
- ↑ F. Hasselqvist , Iter Palæstinum, Eller, Resa til Heliga Landet, Förrättad Infrån år 1749 til 1752, Sztokholm 1757, s. 255–256 (łac.).
- ↑ D. Černý & R. Natale. Comprehensive taxon sampling and vetted fossils help clarify the time tree of shorebirds (Aves, Charadriiformes). „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 177, s. 107620, 2022. DOI: 10.1101/2021.07.15.452585. (ang.).
- ↑ a b c F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Buttonquail, thick-knees, sheathbills, plovers, oystercatchers, stilts, painted-snipes, jacanas, Plains-wanderer, seedsnipes. IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2022-10-17]. (ang.).
- ↑ a b c Charadrius dealbatus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016 [online], wersja 2022-1 [dostęp 2022-10-09] (ang.).
- ↑ a b c Kentish Plover (Charadrius alexandrinus). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-09)]. (ang.).
- ↑ Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Raport nr 35. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2018. „Ornis Polonica”. 60, s. 125–160, 2019.
- ↑ Z. Kajzer & M. Sołowiej. Drugie stwierdzenie lęgu sieweczki morskiej Charadrius alexandrinus w Polsce. „Ornis Polonica”. 53, s. 305–308, 2012.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).
Linki zewnętrzne
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne – sieweczka białolica A. (a.) dealbatus. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
Media użyte na tej stronie
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
(c) "Mike" Michael L. Baird, CC BY 2.0
Western Snowy Plover, bird on Morro Strand State Beach, Morro Bay, CA
Autor: Noemie Engel, Licencja: CC BY-SA 4.0
A Kentish Plover chick hatching in Maio, Cape Verde, 2016
Autor: SanoAK: Alexander Kürthy, Licencja: CC BY-SA 4.0
Distribution map of kentish plover (Charadrius alexandrinus) according to IUCN version 2018.2 ,
Legend: Extant, breeding (#00FF00), Extant, resident (#008000), Extant, non-breeding (#007FFF), Extant & Vagrant (seasonality uncertain) (#FF00FF)
Autor: , Licencja: CC BY-SA 4.0
Egg of Kentish Plover. Collection of Jacques Perrin de Brichambaut.