Sikhote-Alin

Sikhote-Alin

Sposób odkrycia	spadły
Państwo	Rosja
Kraj	Nadmorski
Miejsce znalezienia	góry Sichote-Aliń
Data znalezienia	12 lutego 1947
Typ	meteoryt żelazny
Położenie na mapie Kraju Nadmorskiego Sikhote-Alin
Położenie na mapie Rosji Sikhote-Alin
46°09′00″N 134°39′00″E/46,150000 134,650000

Sichote Aliń

Ciało niebieskie	Ziemia
Średnica krateru	~20 m
Wiek	upadek w 1947
46°07′N 134°40′E/46,116667 134,666667

Sikhote-Alin – meteoryt żelazny należący do oktaedrytów bardzo gruboziarnistych typu II B lub heksaedrytów^[1], spadły 12 lutego 1947 roku w górach Sichote-Aliń w rejonie usurskim w Rosji. Meteoryt spadł w postaci deszczu meteorytowego obejmującego teren elipsy o wymiarach 4 km na 12 km. Jak dotąd zebrano w sumie 27 ton materiału meteorytowego, największy fragment ważył 1745 kg. Na miejscu spadku naliczono 122 kratery.

Znaczek pocztowy wydany w 1957 roku, nawiązujący do upadku meteorytu.

Okoliczności upadku meteorytu

O godzinie 10:38 czasu miejscowego na niebie, według relacji świadków, pojawił się bolid tak jasny, że tworzył w ciągu dnia wyraźne cienie. Na początku wyglądał jak jasna gwiazda, lecz potem zmienił się w oślepiająco jasną kulę ognia sypiącą iskrami, przybierając z czasem wydłużony kształt. Tor ruchu bolidu przebiegał z północy na południe. W trakcie przelotu przez ziemską atmosferę meteoryt rozpadł się kilkakrotnie, tworząc deszcz meteorytowy. Elipsa rozsiania deszczu meteorytowego miała wymiary 4 km na 12 km, a oś elipsy przebiegała z NNW na SSE. Przelot bolidu widoczny był nawet z odległości 400 km i trwał nie dłużej jak 4–5 sekund. Po zaniku efektów świetlnych dało się słyszeć odgłosy podobne do wybuchów lub wystrzałów ciężkich dział. Po wybuchach jeszcze przez kilka minut słychać było długotrwały, donośny gruchot i łoskot. Ślad po przelocie meteorytu, w postaci smugi dymu o czerwono-różowym odcieniu, widoczny był jeszcze przez cały dzień.

Góry Sichote-Aliń, miejsce upadku meteorytu.

Badania meteorytu

Trzy dni po upadku meteorytu rejon spadku był już przeszukiwany przez radzieckie samoloty. Na tle śniegu widoczne były wyraźnie ciemne, wydłużone kratery. Pierwszy na miejsce dotarł geolog F.K. Szypulin. Pierwsza ekspedycja naukowa pod kierownictwem W.G. Fiesenkowa, ówczesnego przewodniczącego Komitetu Meteorytowego Akademii Nauk ZSRR, wyruszyła z Władywostoku 22 kwietnia 1947 roku. Na miejsce spadku dotarli 26 kwietnia. Ekspedycja wróciła do Władywostoku 22 maja i zebrała w sumie ok. 4 tony fragmentów meteorytu. Później zorganizowano jeszcze piętnaście wypraw naukowych. Zebrano ogółem ok. 27 ton materii meteorytowej. Największy fragment ważył 1745 kg, a najmniejszy 0,18 g. Naliczono 122 kratery, z których największy miał średnicę 20 m i głębokość 6 m. Ocenia się, że całkowita masa meteorytu wynosiła ok. 70 ton.

Budowa meteorytu

Meteoryt Sikhote-Alin jest meteorytem żelaznym. Wiele jego okazów ma na powierzchni regmaglipty. W skład chemiczny meteorytu wchodzą: żelazo 93,5%, nikiel 5,27%, kobalt 0,47%, fosfor 0,20% i śladowe ilości siarki. Wewnątrz występują duże ziarna kamacytu poprzedzielane cienkimi paskami taenitu. Struktura wewnętrzna nie jest mocno spojona, co tłumaczyć może rozpad meteorytu w atmosferze. Małe fragmenty meteorytu mogą zawierać tylko kamacyt.

Meteoryt Sikhote-Alin w polskich zbiorach

• Obserwatorium Astronomiczne Uniwersytetu Jagiellońskiego
• Olsztyńskie Planetarium i Obserwatorium Astronomiczne
• Muzeum Wydziału Geologii Uniwersytetu Warszawskiego
• Zakład Mineralogii i Petrografii Uniwersytetu Wrocławskiego
• Obserwatorium Astronomiczne w Radomiu^[2]
• Woreczko & Wadi Meteorites Collection^[3]

Ze względu na swoją popularność okazy tego meteorytu znajdują się w niemal wszystkich kolekcjach meteorytów. Duża masa spadku, tysiące okazów i przystępna cena sprawiają, że większość kolekcjonerów zaczyna swoją przygodę z meteorytami, właśnie od zakupu okazu Sikhte-Alin.

Zobacz też

• Kolekcja meteorytów Rosyjskiej Akademii Nauk

Przypisy

Bibliografia

• Andrzej SA.S. Pilski Andrzej SA.S., Nieziemskie skarby, Warszawa: Prószyński i S-ka, 1999, s. 68-72, ISBN 83-7180-173-4, OCLC 751197878 .
• WillyW. Ley WillyW., W niebo wpatrzeni, EwaE. Kolińska (tłum.), BolesławB. Orłowski (tłum.), Warszawa: Państ. Instytut Wydawniczy, 1984, s. 268-269, ISBN 83-06-00983-5, OCLC 830239551 .
• Tajemnice kamieni z nieba, Marek Żbik, Warszawa 1987, str. 84-89.
• Spadające gwiazdy, czyli rzecz o meteorach i meteorytach, Honorata Korpikiewicz, Poznań 1988, ISBN 83-03-02272-5, str. 124-126.
• Meteoritical Bulletin Entry for Sikhote-Alin (ang.). The Meteoritical Society, International Society for Meteoritics and Planetary Science. [dostęp 2017-10-29].