Silvestras Žukauskas
 gen. Silvestras Žukauskas | |
| generał | |
| Data i miejsce urodzenia | 31 grudnia 1860 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 26 listopada 1937 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby | 1881–1928 |
| Siły zbrojne |
|
| Stanowiska | 314. Nowooskolski Pułk Piechoty, |
| Główne wojny i bitwy | wojna rosyjsko-japońska, |
| Odznaczenia | |
.svg){kind=small} .svg){kind=small}      | |
Silvestras Žukauskas (pol. Sylwester Żukowski, ros. Сильвестр Константинович Жуковский; ur. 31 grudnia 1860 w Poškiečiai-Dovainiškiai niedaleko Pokrojów, zm. 26 listopada 1937 w Kownie) – litewski wojskowy polskiego pochodzenia, generał armii Imperium Rosyjskiego i od 1918 roku Litwy.
Życiorys
O jego rodzicach wiadomo niewiele, prawdopodobnie wywodzili się z ubogiej polskiej szlachty[1]. Po ukończeniu gimnazjum w Mariampolu, Žukauskas wstąpił do kawalerii Imperium Rosyjskiego w 1881. Był słuchaczem Wileńskiej Szkoły Junkrów Piechoty. W 1894 poślubił Josephine Hasdorf[2], zmieniając jednocześnie wyznanie z luterańskiego na protestanckie reformowane. Niekatolicka konfesja sprzyjała jego karierze w armii carskiej, bowiem po powstaniu listopadowym generalicja traktowała nieufnie katolickich oficerów litewskiego i polskiego pochodzenia[1]. Początkowo służył 112. Uralskim Pułku Piechoty stacjonującym na Litwie. Walczył w wojnie rosyjsko-japońskiej, za udział w której uzyskał Order Świętego Stanisława II klasy[1]. Potem służył na Zakaukaziu i Ukrainie[1]. W 1913 uzyskał awans na pułkownika[1].
Uczestniczył w I wojnie światowej jako dowódca sformowanego w Kursku 314. nowooskolskiego pułku 79. dywizji piechoty[1]. Walczył w bitwach pod Warszawą i pod Łodzią[1]. W listopadzie został ranny w nogę[1]. Po przeniesieniu dywizji na teren Litwy w 1915 za obronę Szawli został odznaczony mieczem św. Jerzego[3]. W 1916 został ranny szrapnelem w głową. W tym samym roku awansowany na generała majora[1].
Walka o niepodległość Litwy
W 1918 po powrocie z Warszawy, gdzie leczył się z tyfusu i zapalenia płuc, rozpoczął organizację litewskich sił zbrojnych służąc między 26 kwietnia a 27 maja 1919 jako szef sztabu generalnego[4].
W tym czasie organizował obronę przeciwko bolszewikom. 7 maja 1919 został dowódcą naczelnym litewskiej armii i pozostał nim do 24 września. W tym czasie dokonał reorganizacji armii i przeprowadził ofensywę na północny wschód odbijając z rąk bolszewików Wiłkomierz i Poniewieże. Po tej operacji ustanowił krzyż Už tėvynę (Za Ojczyznę), 3 lutego 1920 zmieniono nazwę odznaczenia na Krzyż Pogoni, a 1 września 1930 na Order Krzyża Pogoni (później, do 1927, został odznaczony wszystkimi trzema klasami tego orderu[5]).
W 1919, bez jego wiedzy POW planowała zamach stanu na Litwie, po którym według planów POW miał zostać dyktatorem Litwy z powodu swoich pro-polskich sympatii[6]. Zamach nie doszedł do skutku, ale zmniejszył reputację Žukauskasa wśród litewskich nacjonalistów; Žukauskas został tymczasowo odsunięty od piastowanego stanowiska dowódcy litewskich sił zbrojnych[7].
23 lutego 1920 został ponownie dowódcą naczelnym armii litewskiej. Zrezygnował z tego stanowiska 14 czerwca 1920. Po wybuchu konfliktu z Polską, 8 października 1920 został po raz kolejny naczelnym dowódcą litewskich sił zbrojnych. Dowodził 17–21 listopada w bitwie pod Giedrojciami i Szyrwintami, gdzie oddziały litewskie wstrzymały ofensywę Dywizji Litewsko-Białoruskiej gen. Żeligowskiego.
Został zdymisjonowany 29 maja 1921, gdy konflikt litewsko-polski zakończył się. Następnie zakończył swą służbę w wojsku, zostając przedstawicielem firmy American Lithuanians Company, która budowała na Litwie, m.in. elektrownię niedaleko Szawli.
Od 5 czerwca 1923 do 25 stycznia 1928 ponownie był naczelnym dowódcą armii litewskiej. Poparł grudniowy zamach stanu w 1926 roku.
Zmarł nagle w 1937 i został pochowany na cmentarzu luterańskim w Kownie. W pogrzebie uczestniczył prez. Smetona, a przy trumnie wartę honorową pełniło czterech generałów.
Upamiętnienie
Jego imię nosi poligon armii litewskiej koło Pabradė[8].
Przypisy
- ↑ a b c d e f g h i Mykolas Varnas: Bolševikus išspyręs kariuomenės vadas. Lietuvos žinios, 13 kwietnia 2018. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-04-08)]. (lit.).
- ↑ Atgal: Generolas Silvestras Žukauskas. Respublikos vertybes, 2011-07-28. [dostęp 2013-07-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-23)]. (lit.).
- ↑ Knygos „Generolas Silvestras Žukauskas“ pristatymas. [dostęp 2008-05-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (14 maja 2008)]. (lit.).
- ↑ Lietuvos Respublikos Krašto Apsaugos Ministerija". [dostęp 2008-05-23]. (lit.).
- ↑ Vilius Kavaliauskas: Symbole wolności bałtyckiej 1918–1940. Warszawa: Muzeum Łazienki Królewskie, 2020, s. 85. ISBN 978-83-64178-88-7.
- ↑ Łossowski (1995), s. 61, 64.
- ↑ Alfred Erich Senn: The Great Powers, Lithuania and the Vilna Question, 1920–1928. Lejda, Holandia: Brill Archive, 1966, s. 21.
- ↑ Lithuania's army to double area of training grounds by 2022 - the Lithuania Tribune. the Lithuania Tribune, 2018-01-26. [dostęp 2021-09-20]. (ang.).
Literatura
- Jonas Aničas, Generolas Silvestras Žukauskas (1861-1937), Lietuvos Respublikos krašto apsaugos ministerija, 2006, Vilnius, ISBN 9986-738-76-8
Media użyte na tej stronie
General Officer of Lithuania Silvestras Žukauskas
Central element of the Russian imperial coat of arms.
Baretka Orderu św. Włodzimierza.
Baretka Orderu św. Anny.
Baretka Wielkiego Krzyża ze Złotym Łańcuchem Orderu Witolda Wielkiego
Baretka Rycerskiego Krzyża Orderu Wielkiego Księcia Giedymina - Knight's Cross
Baretka: Krzyż Wielki Orderu Krzyża Pogoni – Litwa.
Baretka: Czechosłowacki Krzyż Walecznych 1914-1918.
Insignia of the Lithuanian Armed Forces